Powrót do przeszłości czyli jak powstawała archeologia
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3101-DWPOW |
Kod Erasmus / ISCED: |
08.4
|
Nazwa przedmiotu: | Powrót do przeszłości czyli jak powstawała archeologia |
Jednostka: | Instytut Archeologii |
Grupy: |
Wykłady ogólnoinstytutowe |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | uzupełniające |
Założenia (opisowo): | Celem wykładu jest prezentacja historii zainteresowań archeologicznych w Europie od Średniowiecza po czasy współczesne z perspektywy najważniejszych odkryć archeologicznej, rozwoju kolekcjonerstwa i refleksji naukowej aż do narodzin "nauki archeologicznej". |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
Uczestnicy zajęć w trakcie trwania kursu poznają historię zainteresowań antykiem od czasów starożytnych do nam współczesnych. Historia odkryć archeologicznych zostanie przedstawiona na szerszym tle tak, by poznać wpływ owych odkryć na naukę, kulturę i sztukę europejską. Studenci będą mieli możliwość zastanowienia się nad zmianami tematyki i i metodyki badań – wykopaliskowych i teoretycznych w ujęciu historycznym, od początku powstania zainteresowań aż do rozwoju „nauki archeologicznej” (archaeological science).. Oprócz podstawowych faktów z dziejów archeologii, studenci poznają także najsłynniejsze zabytki, które trwale wpłynęły na nowożytna estetykę. Kurs zawiera także elementy z historii muzeologii. |
Pełny opis: |
Pojęcie archeologii jako dyscypliny naukowej zostało zdefiniowane dopiero w połowie XIX wieku, niemniej zainteresowanie przeszłością w oparciu o jej materialne pozostałości jest możliwe do zaobserwowania już w Starożytności. Początkowo przypadkowe, a później już świadome wykopaliska legły u podstaw naukowych studiów przez humanistów epoki renesansu. Zasadnicza zmiana w poznaniu świata starożytnych nastąpiła w połowie XVIII w., gdy odkryto i zaczęto prowadzić wykopaliska w Pompejach i Herkulanum. Gwałtowny przyrost zabytków, już nie tylko sztuki lecz także rzemiosła przyczynił się w znakomitym stopniu do rozwoju antykomanii czyli mody na antyk. Zabytki starożytne były nie tylko kolekcjonowane, lecz także powszechnie kopiowane, a motywy antyczne wykorzystywane do dekoracji wnętrz i przedmiotów codziennego użytku. Powszechne zapotrzebowanie na kontakt ze sztuką starożytną było jednym z elementów, które wpłynęły na rozwój ogólnodostępnych muzeów. Te ostatnie , utrzymywane nierzadko ze środków publicznych (British Museum, Luwr) zainteresowane pozyskaniem jak największej ilości zabytków, sponsorowały wykopaliska w obszarze Śródziemnomorza, których niezwykłe natężenie przypada na okres XIX w. Pierwotne znaczenie terminu „archeologia” w odniesieniu do starożytności greckich i rzymskich, zaczęto rozszerzać o jej poddyscypliny powstałe w wyniku podziału obszaru zainteresowań (w ujęciu geograficznym i chronologicznym), zrodziły się wówczas takie określenia jak egiptologia, archeologia Bliskiego Wschodu, etruskologia, archeologia egejska, archeologia chrześcijańska, archeologia prowincji rzymskich. Przyrost liczby zabytków wpłynął na rozwój teorii badawczych, a postęp nauki na zastosowanie nowych technik eksploracji i dokumentacji. Jednocześnie zaczęto podnosić kwestie zachowania i konserwacji zabytków. W drugiej połowie XX wieku oraz w wieku XXI w archeologia zyskała nowe perspektywy dzięki otwarciu się na nauki społeczne i ścisłe. Ważną rolę w rozwoju archeologii odegrali Polacy, których zainteresowania starożytnością rozwijały się podobnie jak w innych krajach zachodniej Europy. Po II wojnie światowej, dzięki staraniom Kazimierza Michałowskiego, została powołana Katedra Archeologii Śródziemnomorskiej, a polscy archeolodzy zaczęli prowadzić badania na wielu stanowiskach na obszarze szeroko rozumianego świata śródziemnomorskiego. Rozwój archeologii zawsze związany był z polityka, a jej odkrycia nierzadko wygodnym narzędziem w służbie propagandy. Jednocześnie: nowe odkrycia i zabytki miały od czasów po-antycznych ogromny wpływ na rozwój kultury i sztuki europejskiej. |
Literatura: |
1. L. Casson, Podróże w starożytnym świecie, Wrocław 1981 2. K. Michałowski, Wspomnienia, Warszawa 1986 3. R. Bianchi Bandinelli, Archeologia jako historia sztuki, Warszawa 1988 4. K. Pomian, zbieracze i osobliwości, Warszawa 1996 5. C. Renfrew, P. Bahn, Archeologia. Teoria, metody, praktyka, Warszawa 2002 (wybrane rozdziały) 6. Z dziejów miłośnictwa antyku w Polsce, A. Sadurska ed., Warszawa 1991 7. T. Mikocki, Najstarsze kolekcje starożytności w Polsce, Wrocław 1990 8. P. Bahn, Archeologia – bardzo krótkie wprowadzenie, Warszawa 1997 9. M. Beard, J. Henderson, Kultura antyku – bardzo krótkie wprowadzenie, Warszawa 1997 |
Efekty uczenia się: |
Student po zakończeniu kursu ma podstawową wiedzy na temat historii rozwoju archeologii jako dyscypliny badawczej, zna jej początki oraz miejsce i jej znaczenie w systemie nauk humanistycznych. Umie znaleźć powiązania archeologii z innymi dyscyplinami humanistycznymi, przede wszystkim historią społeczeństw i ich kultury oraz historii sztuki. Wykazuje się wiedzą na temat głównych kierunków rozwojowych, najnowszych metod i osiągnięć archeologii, zwłaszcza w basenie Morza Śródziemnego, w perspektywie chronologicznej i geograficznej. Docenia tradycję i rolę dziedzictwa kulturowego ludzkości we współczesnym świecie, rozumiejąc naturę archeologicznych odkryć. |
Metody i kryteria oceniania: |
Kurs kończy się egzaminem pisemnym (test). Do jego zaliczenia wymagane będzie wykazanie się podstawową znajomością treści podawanych na wykładzie, wzbogaconych o własną refleksją na wybrany przez siebie temat z zakresu zainteresowań przeszłością. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.