Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Analiza dyskursu - warsztaty metodologiczne

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3102-LADW
Kod Erasmus / ISCED: 14.7 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0314) Socjologia i kulturoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Analiza dyskursu - warsztaty metodologiczne
Jednostka: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej
Grupy: Moduł L04 (od 2023): Tekst / język / komunikacja
Moduł L4: Antropologia słowa i literatury
Przedmioty etnograficzne do wyboru
Punkty ECTS i inne: 4.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

nieobowiązkowe

Skrócony opis:

Celem tych warsztatów jest prezentacja i nauka stosowania wybranych „narzędzi” metodologicznych ze „skrzynki” studiów nad dyskursem, które pozwalają analizować rozmaite teksty współtworzące praktyki społeczne.

Pełny opis:

W konstruowaniu praktyk społecznych (np. w rozumieniu T. Schatzkiego) - mobilności przestrzennej, relacji z naturalnym środowiskiem, stosunków pracy, seksualności – niepoślednią rolę odgrywają sposoby mówienia i pisania o nich. Listy i pamiętniki, opisy kuratorskie wystaw muzealnych, wywiady etnograficzne, projekty ustaw i rozporządzeń regulujących wybrane sfery działalności – to tylko kilka przykładów gatunków dyskursu i kontekstów społecznych, które są „miejscami” (sites) wytwarzania praktyk społecznych.

Mimo „zwrotu zmysłowego”, znaczna część materiałów empirycznych w badaniach antropologicznych ma postać tekstu (notatki terenowe, transkrypcje wywiadów, rozliczne źródła zastane od podręczników szkolnych, napisów na murach, programów warsztatów prowadzonych przez NGO czy projektów polityki migracyjnej RP). Multimodalne rozumienie dyskursu jeszcze bardziej poszerza zakres zastosowań dla analizy dyskursu w praktyce etnograficznej, włączając w to pojęcie np. reprezentacje wizualne.

Celem tych warsztatów jest prezentacja i nauka stosowania wybranych „narzędzi” metodologicznych ze „skrzynki” studiów nad dyskursem, które pozwalają analizować rozmaite teksty współtworzące praktyki społeczne. Studenci będą pracowali zespołowo i indywidualnie, analizując zaproponowane przez prowadzącą (A) i wybrane przez nich samych (B) materiały empiryczne.

Literatura:

NB: Gwiazdkami zaznaczono lektury obowiązkowe.

Bartmiński, Jerzy i Stanisława Niebrzegowska. 2004. Tekstologia, Lublin: Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. [jest w zasobach BUW online, kolekcja IBUK]

Benwell, Bethan i Elizabeth Stokoe. 2006. Discourse and Identity. Edinburg: Edinburg University Press.

Bielecka-Prus, Joanna. 2012. Problem kontekstu w teoriach komunikowania społecznego, Studia Socjologiczne, nr 1 (204), ss.19-38.

Bielecka-Prus, Joanna i Anna Horolets. 2013. Rekonstrukcja praktyk analizy dyskursu na podstawie wybranych anglojęzycznych czasopism dyskursywnych. Przegląd Socjologii Jakościowej, t. 9, nr 1, s. 152-185, www.przegladsocjologiijakosciowej.org, dostęp 25.04.2020.

Cap, Piotr. 2013. Proximization. The Pragmatics of Symbolic Distance Crossing. Amsterdam: John Benjamins.

Ciołkiewicz, Paweł. 2012. Pamięć zbiorowa w dyskursie publicznym. Warszawa: Sedno.

Chiapello, Eve i Norman Fairclough. 2008. Nowa ideologia zarządzania, w: A. Duszak i N. Fairclough, Krytyczna analiza dyskursu..., Kraków: Universitas, s.373-404.

Choińska, Bogna. 2014. Podmiot i dyskurs w świetle myśli wybranych przedstawicieli poststrukturalizmu francuskiego, Kraków: Universitas.

Czachur, Waldemar, Agnieszka Kulczyńska i Łukasz Kumięga (red.) 2016. Jak analizować dyskurs. Pespektywy dydaktyczne, Kraków: Universitas.

Czyżewski, Marek i in. (red.) 2017. Polskie sprawy 1945-2015. Warsztaty analizy dyskursu. T. 1 i 2. Warszawa: Sedno.

**Czyżewski, Marek. 2005. Dyskurs [w:] Encyklopedia Socjologii. Suplement. W. Kwaśniewicz i in. (red.), Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 50‒58. [pdf na stronie kursu na Kampus2]

Czyżewski, Marek, Kinga Dunin i Andrzej Piotrowski (red.) 2010 [1991]. Cudze problemy. O ważności tego, co nieważne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce, wyd. II. Warszawa: WAiP. [pojęcie SEP-izacji, somebody else’s problem, unieważnianie tematu]

Czyżewski i in. (red.) 2017a. Analiza dyskursu publicznego, przegląd metod i perspektyw badawczych, Warszawa: Sedno.

Czyżewski i in. (red.) 2017b. Polskie sprawy 1945-2015. Warsztaty analizy dyskursu. Warszawa: Sedno.

de Beaugrande, Robert i Wolfgang U. Dressler. 1990. Wstęp do lingwistyki tekstu, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

de Fina, Anna, Debora Schiffrin i Michael Bamberg (eds.) 2006. Discourse and Identity. Cambridge: Univeristy Press.

Duszak, Anna i Norman Fairclough (red.) 2008. Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas.

Duszak, Anna i Grzegorz Kowalski. (red.). 2013. Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu. Kraków: Universitas.

Fairclough, Norman. 2001. The discourse of New Labour: Critical Discourse Analysis, in: Wetherell, M., Taylor, S., Yates, S.J. (eds). Discourse as Data. A Guide for Analysis. London – Thousand Oaks – New Delhi: Open University and Sage, ss. 229-266.

Galasińska, Aleksandra. 2009. ‘Small stories’ fight back. Narratives of Polish economic migration on an internet forum. In Aleksandra Galasińska and Michał Krzyżanowski (eds.). Discourse and Transformation in Central and Eastern Europe, Basingstoke: Palgrave Macmillan, pp. 188–203.

Grzmil-Tylutki Halina. 2010. Francuska lingwistyczna teoria dyskursu. Historia, tendencje, perspektywy, Kraków: Universitas.

Grzmil-Tylutki Halina. 2007. Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu. Kraków: Universitas.

Hart, Christopher i Piotr Cap. 2014. Contemporary Critical Discourse Studies. Bloomsbury.

Horolets, Anna (red.) 2008. Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń: Adam Marszałek.

Horolets, Anna i Joanna Bielecka-Prus. 2016. Szlachecko-inteligencki punkt widzenia na polską emigrację. Przypadek „Kultury” paryskiej, Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny 4.

Korkut, Umut i in. 2013. The Discourse and Policies of Migration in Europe. Palgrave Macmillan.

Lakoff, G. i M. Johnson. 1988. Metafory w naszym życiu. Warszawa: PIW.

Lissowska-Magdziarz, Małgorzata. 2006. Analiza tekstu w dyskursie medialnym. Przewodnik dla studentów. Kraków: Wyd. UJ. [jest z zasobach BUW online, kolekcja IBUK]

Martin J.R. 2013. Język, rejestr, gatunek, w: A. Duszak, G. Kowalski. (red.). 2013. Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu. Kraków: Universitas, ss. 1-21.

**Nowicka, Magdalena. 2016. Postfoucaultowska analiza dyskursu, w: W. Czachur, A. Kulczyńska i Ł. Kumięga (red.) 2016. Jak analizować dyskurs. Pespektywy dydaktyczne, Kraków: Universitas, ss. 159-182. [pdf na stronie kursu na platformie Kampus2]

Piekot, Tomasz. 2006. Dyskurs polskich wiadomości prasowych. Kraków: Universitas.

Przegląd Socjologii Jakościowej, T. 9 nr 1, 2013. Numer tematyczny pt. „Metodologiczne i teoretyczne dylematy analizy dyskursu” pod red. Anny Horolets i Joanny Bieleckiej-Prus.

Rancew-Sikora Dorota. 2007. Analiza konwersacyjna. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.

Rapley, Tim. 2010. Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Reisigl Martin and Ruth Wodak. 2001. Discourse and Discrimination. Rhetoric of Racism and Antisemitism. London and New York: Routledge.

Richardson, John i Michał Krzyżanowski (red.). 2016. Advances in Critical Discourse Studies, Routledge.

Rose, Gillian. 2010. Interpretacja materiałów wizualnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Stalmaszczyk i Piotr Cap. 2014. Pragmatyka, Retoryka, Argumentacja. Obrazy języka i dyskursu w naukach humanistycznych. Kraków: Universitas.

**Stubbe Maria i in. 2013. Interakcja w miejscu pracy z perspektywy kilku podejść dyskursywnych. Przegląd Socjologii Jakościowej, t. 9, nr 1, s. 112-151, www.przegladsocjologiijakosciowej.org, dostęp 29.09.2020.

Studia Socjologiczne, nr 1, 2004. Numer tematyczny „Kontekst i władza w analizie dyskursu” pod red. Doroty Rancew-Sikory i Piotra Pawliszaka.

Titscher, Stefan, Michael Meyer, Ruth Wodak i Eva Vetter. 2000. Methods of Text and Discourse Analysis. London: Sage.

Taylor, S., Yates, S.J. (eds) 2001. Discourse as Data. A Guide for Analysis, London-Thousand Oaks-New Delhi: Sage.

Witosz, Bożena. 2009. Dyskurs i stylistyka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. [dostępna zasobach online BUW w kolekcji IBUK]

Witosz, Bożena. 2005. Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Wodak, Ruth. 2011. Wprowadzenie: Studia dyskursywne – ważne pojęcia i kategorie, w: R. Wodak, Ruth i M. Krzyżanowski (red.), Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Łośgraf.

Wodak, Ruth et al. 2009. Discursive Construction of National Identity, trans. A. Hirsch et al., 2nd edition. Edinburgh University Press.

Wodak, Ruth. 2008. Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego, w: A. Duszak i N. Fairclough (red.) Krytyczna analiza dyskursu.... . Kraków: Universitas, ss. 185-214.

Wodak, Ruth i Michel Meyer. (eds.). 2002. Methods in Critical Discourse Analysis, London: Sage.

Wooffitt, Robin. 2005. Conversation Analysis and Discourse Analysis, London: Sage.

**van Dijk, Teun A. 2001, Badania nad dyskursem, w: tegoż (red.) Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa: PWN, ss. 9-43. [pdf na stronie kursu na Kampus2]

van Eemeren, Frans. H i Rob Grootendorst. 1992. Argumentation, Communication and Fallacies. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. [reguły debaty i błędy]

van Leeuwen, Theo. (1996) The representation of social actors. In: Carmen-Rosa Caldas-Coulthard and Malcolm Coulthard (eds.). Texts and Practices. Readings in Critical Discourse Analysis. London: Routledge, 32-70. [strategie argumentacyjne i szczególnie toposy]

Efekty uczenia się:

Osoby, które z sukcesem ukończą zajęcia,

• będą umiały scharakteryzować podejście analizy dyskursu i kluczowe dla niego pojęcia, takie jak „tekst”, „kontekst”, „gatunek”, „narracja”.

• będą potrafiły zdefiniować i użyć w praktyce badawczej wybrane kategorie analityczne z zakresu AD, m.in. strategie nazywania, strategie argumentacyjne, kategoryzacja, metafora.

• będą potrafiły objaśnić wybrane mechanizmy dyskursywnego tworzenia wybranych praktyk społecznych.

• zwiększą refleksyjność w postrzeganiu dyskursu publicznego jako płaszczyzny kategoryzacji i kontroli praktyk społecznych.

Metody i kryteria oceniania:

Zajęcia mają formę warsztatów, udział w zajęciach jest wymagany, więcej niż dwie nieusprawiedliwione nieobecności są podstawą niezaliczenia przedmiotu.

Studenci będą oceniani na podstawie dwóch kryteriów:

(1) aktywności, merytorycznej treści wypowiedzi w dyskusjach warsztatowych podczas zajęć i przygotowania do zajęć (40% oceny końcowej);

(2) pracy zaliczeniowej – analizy wybranego tekstu (60% oceny końcowej).

Praca zaliczeniowa powinna składać się z następujących elementów:

a.Pełny tekst analizowanego materiału (nie dłuższy niż 3 strony maszynopisu; jeśli studenci wybierają dłuższe dokumenty – powieść, transkrypcje wywiadu itd. – należy wybrać/wyciąć do analizy fragment wskazanej długości).

b.Notatki naniesione na tekst – zaznaczenie cech językowych, które zostały poddane analizie, w tekście.

c.Raport analizy, w tym:

-charakterystyka tekstu i kontekstu jego utworzenia i funkcjonowania;

-uzasadnienie wyboru materiału (w jaki sposób przyczynia się do lepszego rozumienia danej praktyk społecznej);

-uzasadnienie wyboru „narzędzi” analizy, tj. wybranych kategorii AD;

-analiza za pomocą narzędzi AD;

-podsumowanie, którego celem jest wskazanie, w jaki sposób zwrócenie uwagi na językowe właściwości tekstu pozwala lepiej zrozumieć/ciekawiej zinterpretować praktykę.

Ważne!

Raport powinien zawierać (na początku) imię, nazwisko i email studenta; objętość: 3-5 stron standardowego maszynopisu (tj. czcionka TNR 12, odstęp 1,5, marginesy 2,5 z każdej strony.

Zachęcam do wcześniejszego oddawania prac. Nieprzekraczalny termin przysłania prac zaliczeniowych na email prowadzącej – ostatni dzień tych zajęć w semestrze zimowym.

Prace spóźnione do 7 dni w stosunku do terminu – obniżenie oceny o 1 stopień.

Prace spóźnione o 8 i więcej dni – przedmiot niezaliczony.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-28
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Warsztaty, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Anna Horolets
Prowadzący grup: Anna Horolets
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Zaliczenie na ocenę
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)