Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Mniejszości narodowe, etniczne i wyznaniowe w Polsce

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3102-LMNW-OG
Kod Erasmus / ISCED: 14.7 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0314) Socjologia i kulturoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Mniejszości narodowe, etniczne i wyznaniowe w Polsce
Jednostka: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne
Przedmioty ogólnouniwersyteckie IEiAK
Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

ogólnouniwersyteckie

Skrócony opis:

Zajęcia poświęcone są mniejszościom narodowym, etnicznym, wyznaniowym w Polsce (przede wszystkim tym uznanym za mniejszość w prawie polskim).

Pełny opis:

Zajęcia składają się z dwóch części. Pierwsza jest poświęcona wprowadzeniu w problematykę mniejszościową (teoria i kontekst historyczno-społeczno-kulturowy). Druga zaś przybliża wybrane grupy mniejszościowe zamieszkujące w Polsce (przede wszystkim grupy oficjalnie uznane za mniejszość w prawie polskim). W charakterystyce społecznej, religijnej, językowej, kulturowej poszczególnych mniejszości zaakcentowana jest perspektywa historyczna oraz sytuacja współczesna.

Zagadnienia podejmowane w części I pt. Mniejszości w Europie i w Polsce – perspektywa teoretyczna, historyczna, społeczna i prawna:

1. Problematyka mniejszościowa w Europie i w Polsce - wprowadzenie. Wokół definicji mniejszości - rozważania teoretyczne;

2. Postrzeganie „Innego” – rozważania nt. stereotypu, uprzedzeń, dyskryminacji i ich źródeł;

3. Sytuacja mniejszości narodowych, etnicznych, wyznaniowych żyjących w Polsce (w okresach: do 1939 roku, 1945 - 1989 i po 1989 r.) a kontekst europejski. Status prawny mniejszości w Europie i w Polsce – informacje podstawowe.

Zagadnienia podejmowane w części II pt. Grupy mniejszościowe zamieszkujące w Polsce – charakterystyka: historyczna, społeczna, religijna, językowa, kulturowa:

1. Niemcy w Polsce – „instytucjonalizacja etniczności”;

2. Ślązacy - mniejszość postulowana;

3. Białorusini czy „tutejsi” – problemy z tożsamością narodową?

4. Ukraińcy – przesiedleńcy i miejscowi; ukraińskie Podlasie;

5. Kim są Łemkowie?

6. Litwini i Słowacy – tzw. mniejszości przygraniczne;

7. Cyganie/Romowie– przykład mniejszości nieterytorialnej;

8. Żydzi w Polsce – przeszłość i teraźniejszość – krótki zarys problematyki;

9. Tatarzy i/lub Karaimi - najmniejsze z mniejszości.

Literatura:

Wybrana literatura:

Chlewiński Z., Stereotypy: Struktura, funkcje, geneza. Analiza interdyscyplinarna, [w:] Stereotypy i uprzedzenia, red. Z. Chlewiński, I. Kurcz, „Kolokwia Psychologiczne” 1992, nr 1, s. 7-28.

Dołowy-Rybińska N., Języki i kultury mniejszościowe w Europie: Bretończycy, Łużyczanie, Kaszubi, Warszawa 2011.

Fenton S., Etniczność, Warszawa 2007.

Jackson Preece J., Prawa mniejszości, Warszawa 2005.

Janusz G., Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Lublin 2011.

Łodziński S., Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku, Warszawa 2005, rozdz. 3, 4, s. 88-174.

Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej: wybrane elementy polityki państwa, red. S.Durda, B.Nitschke, Kraków 2010.

Svensson B., Kulturowe granice obywatelstwa, [w:] Tożsamość i obywatelstwo w społeczeństwie wielokulturowym, red. E. H. Oleksy, Warszawa 2008, s. 197-207.

Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa 2000, rozdz. 21, s. 370-388.

Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939-1959. Atlas ziem Polski, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Warszawa 2008.

Cz. II

Bartosz A., Nie bój się Cygana, Sejny 1994.

Barwiński M., Geograficznopolityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Łódź 2013.

Ciągwa J., Słowacka mniejszość narodowa w Polsce w latach 1920-1996, [w:] Mniejszości narodowe w Polsce, Kurcz Z. (red.), Wrocław 1997.

Fuks M., Żydzi w Polsce. Dawniej i dziś, Poznań 2000.

Gerlich M.G., „My prawdziwi Górnoślązacy...” Studium etnologiczne. Warszawa 2010.

Gebert K., Kobus-Olej A., Kobus K., Polski Alef-bet. Żydzi w Polsce i ich odrodzony świat, Warszawa 2009.

Godlewska-Goska M., Kopańska J., Życie w dwóch światach: tożsamość współczesnych Romów, Warszawa 2011.

Halik T., Nowicka E., Wietnamczycy w Polsce – integracja czy izolacja? Warszawa 2002

Kempny J., Pogranicze pośrodku – śląska społeczność lokalna, [w:] Oblicza lokalności. Tradycja i współczesność, red. J. Kurczewska, Warszawa 2003, s. 526-550.

Kryczyński S., Tatarzy polscy. Próba monografii historyczno-etnograficznej, Gdańsk 2000.

Mirga A., Mróz L., Cyganie. Odmienność i nietolerancja, Warszawa 1994.

Mironowicz E., Tokć S., Radzik R., Zmiana struktury narodowościowej na pograniczu polsko-białoruskim w XX wieku, Białystok 2005.

Misiak W., Reizner A. (red.), Pogranicze polsko-litewskie: Aktywizacja współpracy, Warszawa 2002.

Nowosielska-Sobel J., Strauchold G., Trudne dziedzictwo. Tradycje dawnych i obecnych mieszkańców Dolnego Śląska, Wrocław 2006.

Nikitorowicz A., Ukraińcy Podlasia. Dylematy tożsamościowe, Kraków 2014, s. 105-274.

Pecuch M., Tożsamość kulturowa Łemków w zachodniej Polsce i na Ukrainie: studium porównawcze, Gorzów Wielkopolski 2009.

Pełczyński G., Karaimi polscy, Poznań 2004.

Sakson A. (red.), Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy, Warmiacy: między polskością a niemieckością, Poznań 2008.

Sekuła E.A., Jałowiecki B., Majewski P., Żelazny W., Być narodem. Ślązacy o Śląsku, Warszawa 2012.

Siegień-Matyjewicz A., Poczucie tożsamości narodowej młodzieży pochodzenia białoruskiego, Warszawa-Olsztyn 2007.

Tarka K., Litwini w Polsce 1944-1997, Opole 1998.

Trzeszczyńska P., Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni, Kraków 2013.

Zybura M., Niemcy w Polsce, Wrocław 2001.

Efekty uczenia się:

Po zakończeniu zajęć student:

- ma wiedzę na temat problematyki etnicznej, a w szczególności mniejszościowej (od strony teoretycznej i społeczno-politycznej);

- ma wiedzę na temat konkretnych mniejszości narodowych, etnicznych, wyznaniowych w Polsce (w perspektywie historycznej i współczesnej);

- potrafi wskazać czynniki wpływające na powstawanie zjawiska mniejszościowego i potrafi je zanalizować;

- potrafi dostrzec postawy kierowane myśleniem stereotypowym oraz wie i rozumie czym jest uprzedzenie; umie rozpoznać problemy społeczne takie jak dyskryminacja;

- potrafi scharakteryzować konkretne mniejszości narodowe, etniczne, wyznaniowe w Polsce, biorąc pod uwagę ich specyfikę społeczno-kulturową;

- rozumie miejsce i rolę przedstawicieli mniejszości narodowych, etnicznych i wyznaniowych w społeczeństwie polskim;

- jest uwrażliwiony na problematykę mniejszościową (w rozumieniu teoretycznym i praktycznym) i poddaje ją refleksji.

Metody i kryteria oceniania:

Na ocenę składa się:

obecność i aktywności związane z zajęciami [50% oceny końcowej] oraz egzamin pisemny – test [50% oceny końcowej]

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)