Teorie nowoczesności

obowiązkowe

Celem wykładu jest przedstawienie studentom wybranych teorii odnoszących się do nowoczesności i ponowoczesności. Omówione zostaną prace badaczy (antropologów, socjologów, filozofów), którzy mieli największy wpływ na powstanie dominujących w dyskursach nauk humanistycznych i społecznych metanarracji, takich jak: ewolucjonizm, emancypacja, konsumpcjonizm, materializm, psychoanaliza. Każdy wykład poświęcony będzie innemu zagadnieniu, które zostanie przedstawione z różnych punktów widzenia i odniesione do konkretnych antropologicznych problemów. Przedstawione zostaną ponadto konsekwencje metodologiczne i epistemologiczne przyjęcia założeń wypracowanych na gruncie omawianych metanarracji.

Celem wykładu jest przedstawienie studentom wybranych teorii odnoszących się do nowoczesności i ponowoczesności. Omówione zostaną prace badaczy (antropologów, socjologów, filozofów), którzy mieli największy wpływ na powstanie dominujących w dyskursach nauk humanistycznych i społecznych metanarracji, takich jak: ewolucjonizm, emancypacja, konsumpcjonizm, materializm, psychoanaliza. Każdy wykład poświęcony będzie innemu zagadnieniu, które zostanie przedstawione z różnych punktów widzenia i odniesione do konkretnych antropologicznych problemów. Przedstawione zostaną ponadto konsekwencje metodologiczne i epistemologiczne przyjęcia założeń wypracowanych na gruncie omawianych metanarracji.

Adorno T., Horkheimer M., Dialektyka Oświecenia, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2010.

Berlin I., Three Critics of the Enlightenment, Pimlico: Londyn 2000.

Foucault M., What is Enlightenment, w: The Foucault Reader, red. P. Rabinow, Nowy Jork: Pantheon Books 1964, s. 32–50.

Kant I., Co to jest oświecenie? tłum. A. Landman, w: Tadeusz Kroński, Kant, Warszawa: Wiedza Powszechna 1966.

Anthony Giddens, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Warszawa 2002.

Bauman Z., Wieloznaczność nowoczesna. Nowoczesność wieloznaczna, tłum. J. Bauman, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1995.

Berman M., „Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu”. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, tłum. M. Szuster, Kraków: Universitas 2006.

Amerykańska antropologia postmodernistyczna, red. M. Buchowski, Warszawa: Instytut Kultury 1999.

Dąbrowski M., Postmodernizm: myśl i tekst, rozdz.: I Wprowadzenie, II Z historii pojęcia, Kraków: Universitas 2000.

Geertz C., Zastane światło, rozdz.: Stan antropologicznej sztuki, Świat w kawałkach – kultura i polityka u schyłku wieku, tłum. Z. Pucek, Kraków: Universitas 2003.

Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński 1997.

Buchowski M., Widmo orientalizmu w Europie. Od egzotycznego Innego do napiętnowanego swojego, „Recycling Idei”, nr 10/2008, s. 98-107

Chakrabarty D., Prowncjonalizacja Europy, tłum. D. Kołodziejczyk, T. Dobrogoszcz, E. Domańska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2011.

Gandhi L., Teoria postkolonialna, tłum. J. Serwański, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2008.

Said E., Orientalizm, tłum. W. Kalinowski, Warszawa: PIW 1991.

Martin E., Jajo i plemnik, w: Gender. Perspektywa antropologiczna, red. R. Hryciuk, A. Kościańska, t. II, Warszawa: WUW 2007, s. 33-49.

Mauss M., Sposoby posługiwania się ciałem, w: Socjologia i antropologia, Warszawa: Wydawnictwo KR 2001.

Sahlins M., Krytyka wulgarnej socjobiologii, w: Człowiek, zwierzę społeczne, wybór: B. i J. Szaccy, Warszawa: Czytelnik 1991, s. 397–406.

Shilling Ch., Socjologia ciała, tłum. M. Skowrońska, Warszawa: PWN 2010.

Wilson E.O., Socjobiologia, tłum. M. Siemiński, Poznań: Zysk i S-ka 2000.

Bourdieu P. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. P. Biłos, Warszawa: Scholar 2005.

Mannheim K., Ideologia i utopia, tłum. J. Miziński, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia 2008.

Williams R., Marksizm i literatura, tłum. A. Chojnacki, E. Kasperski, Warszawa: PWN 1989.

Burzyńska A., Markowski M. P., Teorie literatury XX w., rozdz. Psychoanaliza, Kraków: Znak 2006, s. 45–78.

Anthony Elliott, Koncepcje „ja”, tłum. S. Królak, Warszawa: Wydawnictwo Sic! 2007.

Freud Z., Kultura jako źródło cierpień, tłum. J. Prokopiuk Warszawa: Wydawnictwo KR 1992

Laplanche J., Słownik psychoanalizy, tłum. E. Modzelewska, E. Wojciechowska, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1996 (wybrane pojęcia).

Lasch Ch., Narcystyczna osobowość naszych czasów, „Res Publica nowa”, tłum. M. Szuster, nr 1, 2002.

Žižek S., Lacan. Przewodnik Krytyki Politycznej¸ tłum. J. Kutyła, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2007.

Campbell C., The Romantic Ethic and the Spirit of Modern Consumerism, Londyn: Blackwell 2005.

Featherstone M., Postmodernizm i estetyzacja życia codziennego, w: Postmodernizm. Antologia przekładów Nycz Ryszard (red.), Kraków: Baran i Suszczyński 1998, s. 299–332.

Marks K., Fetyszyzm towarowy i jego tajemnica, w: Kapitał, t. I, Warszawa: Książka i Wiedza 1951, s. 76–88.

Miller D., Materiality: An Introduction, w: red. David Miller, Materiality, Durham i Londyn: Duke University Press 2005, s. 1–50.

Benett J., Vibrant Matter: A Political Ecology of Things, Durham I Londyn: Duke University Press 2010.

Lukes S., Durkheim: dzieło i życie, tłum. E. Klekot, E. Szul–Skjoeldkrona, Warszawa: Oficyna Naukowa 2012.

Weber M., Racjonalność, władza, odczarowanie, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2011.

Foucault M., Nadzorować i karać, rozdz. Dyscyplina i Panoptyzm, tlum. T. Komendant, Warszawa: Aletheia 1998, s. 129–220.

Postman N., Technopol¸ tłum. A. Tanalska-Dulęba, Warszawa: Muza 2004.

Baudrillard J., Symulakry i symulacja, tłum. S. Królak, Warszawa: Wydawnictwo Sic! 2005.

Lemke T., Biopolityka, tłum. T. Dominiak, Warszawa: Wydawnictwo Sic! 2010

Lock M., Nguyen Vinh-K. An Anthropology of Biomedicine, Malden, Oxford, West Sussex: Wiley-Blackwell 2010. .

Domańska E., Historie niekonwencjonalne, rozdz. Ku historii nieantropocentrycznej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2006, s. 104–127.

Bakke M., Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 2011.

Haraway D., Manifest cyborgów, tłum. S. Królak, E. Majewska, „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr 1, 2003, s. 49–87.

Haraway D. Zwierzęta laboratoryjne i ich ludzie, tłum. A. Ostolski, „Krytyka Polityczna”, nr 15, 2008, s. 102–116.

Anton C., Selfhood and Authenticity, Nowy Jork: State University of New York Press 2001.

Bendix R., In Search of Authenticity, Madison: University of Wisconsin Press 1997.

Jonsson S., Subject Without Nation, Durham I Londyn: Duke University Press.

Po ukończeniu zajęć student:

- ma wiedzę o związkach etnologii, antropologii kulturowej i społecznej z innymi naukami, zwłaszcza humanistycznymi i społecznymi oraz podstawową wiedzę o człowieku jako jednostce podmiotowej w układzie kulturowym i społecznym;

- zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i społecznych;

- ma wiedzę o różnych koncepcjach opisu życia społecznego i kulturowego oraz o prawidłowościach tworzenia, funkcjonowania i dynamice znaczeń w różnych układach społeczno-kulturowych;

- ma świadomość kompleksowej natury języka oraz jego złożoności i historycznej zmienności jego znaczeń;

- potrafi analizować i interpretować źródła zastane i wywołane dotyczące zjawisk o charakterze społecznym i kulturowym;

- potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi i paradygmatami badawczymi oraz pojęciami do diagnozowania procesów i zjawisk społeczno-kulturowych;

- posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, a także formułowania wniosków, rozstrzygania dylematów merytorycznych i dobierania optymalnych narzędzi do analizy i interpretacji zjawisk i procesów społeczno-kulturowych;

- zna nazwiska ważnych badaczy (antropologów, socjologów, filozofów) XIX, XX i XXI w.,

- umie znaleźć się w wielości i różnorakości współczesnych kierunków badawczych,

- potrafi analizować wybrane zagadnienia kultury współczesnej z perspektywy antropologicznej,

- umie krytycznie odnieść się do dominujących w naukach społecznych metanarracji.

Wiedza zdobyta podczas zajęć jest weryfikowana przez egzamin pisemny, sprawdzający znajomość omawianych teorii, ich wzajemne relacje oraz związki pomiędzy antropologicznym dyskursem nowoczesności i ponowoczesności a tym z innych nauk społecznych i kulturowych. Wpływ na ocenę ma także frekwencja na zajęciach (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze; nie zaliczony materiał musi zostać uzupełniony na dyżurze prowadzących lub w innej uzgodnionej formie) oraz częstotliwość i charakter udziału w dyskusjach.