Wielkie zagadnienia epoki nowożytnej: Dwór jako instytucja władzy, szkoła elit i środowisko kulturalne

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Znajomość języków nowożytnych na poziomie umożliwiającym korzystanie z zalecanej literatury, elementarna znajomość terminologii z zakresu historii sztuki

Pożądane zainteresowanie historią kultury epoki nowożytnej i zagadnieniem elitaryzmu

Konwersatorium poświęcone roli europejskich dworów monarszych oraz kultury dworskiej w formowaniu wzorów obyczajowych oraz inicjowania modernizacji społecznej, cywilizacyjnej i politycznej w XVI-XVIII w.

Główne zagadnienia:

1) Instytucje dworu królewskiego w Rzeczypospolitej i w Europie

2) Dwór nowożytny jako szkoła elit - wzorce dworzanina

3) Program funkcjonalny i ideowy rezydencji monarszych

4) Symbolika i propaganda władzy królewskiej

5) Rytuały dworskie i etykieta - perspektywa komparatystyczna

6) Muzyka dworska

7) Wielcy ludzie w ogrodach- znaczenie ogrodów w życiu codziennym i uroczystościach dworskich w renesansie i baroku

8) Obraz polskiego dworu królewskiego w oczach społeczeństwa Rzeczypospolitej

9) Opinie o dworze w RP i Europie Zachodniej - polski dwór królewski w oczach cudzoziemców, dwory europejskie w oczach Polaków

10) Funkcjonowanie i rola dworu a realia ustrojowe - granice porównywania dworów monarszych w Europie Zachodniej i w demokratycznym ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

11) Społeczna i kulturotwórcza rola dworu - związki z miastem rezydencjonalnym

12) Modernizacyjna rola dworu w czasach Stanisława Augusta

Zakres tematów:

Dzieje kultury europejskiej w XVI – XVIII wieku, historia idei, historia elit, historia architektury, muzyki i sztuki

Program zajęć może ulec zmianie w zależności od przygotowania i zainteresowań uczestników oraz możliwości czasowych. Literatura do konkretnych zajęć zostanie przekazana po ukonstytuowaniu się grupy.

Wybrane opracowania ogólne:

E. Angyal, Świat słowiańskiego baroku, tł. J. Prokopiuk, Leipzig 1961.

A. Berdecka, I. Turnau, Życie codzienne w Warszawie okresu Oświecenia, Warszawa 1969.

P. Burke, Dworzanin, w: Człowiek renesansu, red. E. Garin, tł. A. Osmólska-Mętrak, Warszawa 2001, s. 143-174.

R. Chartier i in., Historia życia prywatnego, t. 3, tłum polskie, Ossolineum, Wrocław 1999.

H. Ch. Ehalt, Ausdruckformen absolutischer Herrschaft. Der Wiener Hof im 17. und 18. Jahrhundert, Wien 1980.

N. Elias, Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, przekład. T. Zabłudowski, Warszawa 1980.

B. Fabiani, Na dworze Wazów w Warszawie, Warszawa 1988.

M. Ferenc, Dwór Zygmunta Augusta, Organizacja i ludzie, Kraków 1998

B. Przybyszewska-Jarmińska, Muzyczne dwory polskich Wazów, Warszawa 2007.

J. von Kruedener, Die Rolle des Hofes im Absolutismus, "Forschungen zur Sozial- und Wirstschaftsgeschichte", t. XIX, Stuttgart 1973.

J. Z. Lichański, Łukasz Górnicki : sarmacki Castiglione, Warszawa 1998.

J. Lileyko, Zamek Warszawski. Rezydencja królewska i siedziba władz Rzeczypospolitej 1569-1763. Warszawa 1984.

J. Lileyko, Życie codzienne w Warszawie za Wazów, Warszawa 1984.

W. St. Magdziarz, Uwodziciele władzy. Geneza i organizacja dworu Ludwika XIV, Warszawa 2013

A. Marchwińska, Królewskie dwory żon Zygmunta Augusta, Organizacja i składy osobowe, Toruń 2008

A. Mączak, Dwór w systemach władzy i kultury europejskiej XVI i XVII w., w: Studia nad gospodarką, społeczeństwem i rodziną w Europie późnofeudalnej, pod red. J. Topolskiego, Lublin 1987.

A. Mączak, Rządzący i rządzeni. Władza i społeczeństwo w Europie wczesno nowożytnej, Warszawa 1986

Rezydencja monarsza, funkcje i treści, Warszawa 1989.

P. Simon, Le mythe royal. Lille 1987.

M. Szafrańska, Ogród renesansowy. Antologia tekstów, Warszawa 1998.

M. Szafrańska, Ogrody Zamku Królewskiego w Warszawie, , Warszawa-Zamek Królewski 2017.

H. Trevor-Roper, The Culture of the Baroque Courts, w: Europäische Hofkultur im 16. und 17. Jahrhundert, hrsg. A. Buck i.in., Wolfenbüteler Arbeiten zur Barocskforschung, t. VII, Hamburg 1981.

T. Veblen, Teoria klasy próżniaczej, przekład J. i K. Zagórscy, wstęp J. Górski, Warszawa 1971

R. Vierhaus, Barock und Absolutismus, w: Europäische Barock-Rezeption, hrsg. K. Garber i.in., t. I, Wiesbaden 1991.

A. Żórawska-Witkowska, Muzyka na dworze Augusta II w Warszawie, Zamek Królewski, Warszawa 1997.

E. Głuszcz-Zwolińska, Muzyka nadworna ostatnich Jagiellonów, Kraków 1988.

Po zaliczeniu zajęć student potrafi poddać krytycznej analizie zarówno źródła pisane jak materialne do badania kultury dworskiej; poprawnie rozpoznaje charakterystyczne cechy stylowe literatury i sztuki renesansu oraz identyfikuje główne prądy ideologiczne typowe dla epoki nowożytnej, dostrzega i wyjaśnia związek przemian w zakresie kultury ze zjawiskami społecznymi i politycznymi.

Aktywność na zajęciach (dopuszczalne 2 nieobecności); znajomość źródeł i literatury do każdego z tematów w zakresie określonym przez prowadzącego; omówienie uzgodnionego z prowadzącym zagadnienia w postaci krótkiego eseju (1-5) strony.

Metody dydaktyczne:

Dyskusja nad tekstami i artefaktami prezentowanymi przez prowadzącego i uczestników konwersatorium.