Blok tematyczny: Średniowiecze - Historia ustroju i form politycznych - ćwiczenia
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3104-SMZ1BTSREHUIFPC |
Kod Erasmus / ISCED: |
08.3
|
Nazwa przedmiotu: | Blok tematyczny: Średniowiecze - Historia ustroju i form politycznych - ćwiczenia |
Jednostka: | Instytut Historyczny |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | fakultatywne |
Pełny opis: |
Pełny opis: Zajęcia dotyczą historii ustroju i form politycznych funkcjonujących na ziemiach polskich od X do XVI w., a więc od momentu uformowania się zrębów polskiej państwowości aż do czasu wykształcenia się podstaw nowożytnego ustroju parlamentarnego. Ich uczestnicy zapoznają się z najważniejszymi problemami współczesnej historiografii zajmującej się tytułową tematyką i przyswoją główne narzędzia analizy źródeł dokumentujących polskie dzieje polityczne i ustrojowe. Zajęcia będą miały formę ćwiczeń warsztatowych z elementami wykładu, główny nacisk zostanie jednak położony na dyskusję. Wybór omawianych problemów, selekcja czytanych wspólnie źródeł i publikacji naukowych - spośród prac wyszczególnionych poniżej - będzie odbywać się na bieżąco w trakcie zajęć, w zależności od tempa pracy i indywidualnych zainteresowań studentów. Zakres tematów: 1. i 2. Zajęcia wprowadzające. Historiograficzne i socjologiczne definicje i typologie ustrojów i form ustrojowych; zarys historii badań nad dziejami ustrojowymi Polski; wstępna periodyzacja polskiej historii ustrojowej (X-XVI w.); węzłowe problemy współczesnej polskiej historii ustrojowej; metody badawcze. 3. Dyskusje wokół kształtu ustrojowego Polski wczesnośredniowiecznej (X-XII w.) - S. Gawlas, O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społecznoustrojowej odrębności Polski, wyd. 2, Warszawa 2000. - Tenże, Chłopi w monarchii piastowskiej przed kolonizacją na prawie niemieckim jako problem historiograficzny, „Roczniki Historyczne”, 78, 2012, s. 7-50. - M. Kara, Najstarsze państwo Piastów — rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań 2009. - J. Matuszewski, Vicinia id est… Poszukiwania alternatywnej koncepcji staropolskiego opola, Łódź 1991. - K. Modzelewski, Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego, X-XIII wiek, wyd. 2, Poznań 2000. - Tenże, Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004. - P. Żmudzki, Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi, Wrocław 2009. 4. Prawo książęce, władztwo terytorialne i kolonizacja na prawie niemieckim - S. Gawlas, Przełom lokacyjny w dziejach miast środkowoeuropejskich, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, red. Z. Kurnatowska, T. Jurek, „Prace Komisji PTPN”, 62, Poznań 2005, s. 133-162. - Kamińska, Lokacje miast na prawie magdeburskim na ziemiach polskich do 1370 r. (studium historyczno-prawne), Toruń 1990. - J. M. Piskorski, Średniowieczna kolonizacja Europy Środkowej jako problem historii powszechnej i porównawczej historii historiografii, „Przegląd Historyczny”, 97, 2006, s. 203-220. - B. Zientara, Henryk Brodaty i jego czasy, wyd. 3, Warszawa 2006. - Tenże, Przełom w rozwoju miast środkowoeuropejskich w pierwszej połowie XIII wieku, „Przegląd Historyczny”, 67, 1976, 2, s. 219-243. - Tenże, Źródła i geneza „prawa niemieckiego” (ius Teutonicum) na tle ruchu osadniczego w Europie zachodniej i środkowej w XI-XII w., „Przegląd Historyczny”, 69. 1978, 1, s. 47-74. 5. Polska organizacja kościelna, jej powstanie i mechanizmy rozwoju - S. Gawlas, Człowiek uwikłany w wielkie procesy — przykład Muskaty, w: Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, red. R. Michałowski, Warszawa 1997, s. 391-401. - M. Koczerska, Zbigniew Oleśnicki i Kościół krakowski w czasach jego pontyfikatu, 1423-1455, Warszawa 2004. - J. Maciejewski, Episkopat polski doby dzielnicowej, 1180-1320, Kraków 2003. - R. Michałowski, Princeps fundator. Studium z dziejów kultury politycznej w Polsce X-XIII wieku, Warszawa 1993. - Tenże, Zjazd Gnieźnieński. Religijne przesłanki powstania arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, Wrocław 2005. - A. Radzimiński, Duchowieństwo kapituł katedralnych w Polsce XIV i XV w. na tle porównawczym. Studium nad rekrutacją i drogami awansu, Toruń 1995. - K. Skierczyński, Recepcja idei gregoriańskich w Polsce do początku XIII wieku, Wrocław 2005. - Z. Zyglewski, Monarcha i klasztor w Polsce późnego średniowiecza, Bydgoszcz 2009. 6. Miejskie i wiejskie formy ustroju samorządowego na ziemiach polskich - A. Bartoszewicz, Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012. - M. Goliński, w: Historia Wrocławia, t. 1: Od pradziejów do końca czasów habsburskich, red. C. Buśko, Wrocław 2001. - P. Okniński, Uwarunkowania początków rozwoju polskich kancelarii miejskich na przykładzie Krakowa (do 1312 r.), w: Loca scribendi. Miejsca i środowiska tworzące kulturę pisma w dawnej Rzeczypospolitej XV-XVIII stulecia, red. A. Adamska, A. Bartoszewicz, M. Ptaszyński, Warszawa 2017, s. 27-45. - Z. Piech, Skąd wziął się i co oznacza Orzeł w herbie Krakowa? Ze studiów nad genezą, etapami rozwoju i treściami ideowymi herbu miasta, w: Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej. Prace ofiarowane Profesorowi Januszowi Bieniakowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin i czterdziestopięciolecie pracy naukowej, red. A. Radzimiński, A. Supruniuk, J. Wroniszewski, Toruń 1997, s. 369–388. - H. Samsonowicz, Samorząd miejski w dobie rozdrobnienia feudalnego w Polsce, w: Polska w okresie rozdrobnienia feudalnego, red. H. Łowmiański, Wrocław 1973, s. 133-159. - J. Szymański, Herb — znak samorządowej wspólnoty, w: Polskie tradycje samorządowe a heraldyka, red. P. Dymmel, Lublin 1992, s. 91-98. - J. Wyrozumski, Gromada w życiu samorządowym średniowiecznej wsi polskiej, „Społeczeństwo Polski Średniowiecznej”, t. 3, red. S. K. Kuczyński, Warszawa 1985, s. 219-251. 7. Modernizacja Kazimierzowska, jej wzorce i podstawowe osiągnięcia - A. Berdecka, Lokacje i zagospodarowanie miast królewskich w Małopolsce za Kazimierza Wielkiego (1333-1370), „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”, 55, Wrocław 1982. - S. Gawlas, Monarchia Kazimierza Wielkiego a społeczeństwo, w: Genealogia — władza i społeczeństwo w Polsce średniowiecznej, red. A. Radzimiński, J. Wroniszewski, Toruń 1999, s. 197-236. - Tenże, Polska Kazimierza Wielkiego a inne monarchie Europy Środkowej — możliwości i granice modernizacji władzy, w: Modernizacja władzy w warunkach opóźnienia. Europa Środkowa i Wschodnia na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych, red. M. Dygo i in, Warszawa 1999, s. 5-34. - Tenże, Uwagi o polityce miejskiej Kazimierza Wielkiego, w: Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. H. Manikowska i in., Warszawa 2000, s. 25–41. - A. Marzec, Królewskie sądownictwo prawa polskiego za panowania Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, w: Právní kultura středověku, red. M. Nodl, „Colloquia mediaevalia Pragensia”, 17, Praha 2016, s. 81-104. - J. Matuszewski, Przywileje i polityka podatkowa Ludwika Węgierskiego w Polsce, Łódź 1983. - F. Sikora, Ropczycki zespół osadniczy w średniowieczu. Z badań nad kazimierzowskim modelem osadniczo-urbanizacyjnym, „Teki Krakowskie”, 3, 1996, s. 73-96. 8. Struktura administracyjna i hierarchia urzędnicza późnośredniowiecznej Polski - A. Gąsiorowski, Powiat w Wielkopolsce XIV-XVI wieku. Z zagadnień zarządu terytorialnego i podziałów Polski późnośredniowiecznej, „Prace Komisji Historycznej PTPN”, 21, 2, Poznań 1965. - Tenże, „Districtus” w Wielkopolsce początków XIV wieku, „Roczniki Historyczne”, 32, 1966, s. 173-193. - Tenże, Wójt i starosta. Ramię monarsze w polskim mieście średniowiecznym, w: Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, red. M. Biskup i in., Poznań 1976, s. 437-444. - K. Nabiałek, Starostwo olsztyńskie od XIV do połowy XVII wieku, Kraków 2012. - J. Szyszka, Formowanie i organizacja dóbr monarszych w ziemi lwowskiej od połowy XIV do początku XVI wieku, „Maiestas-Potestas-Communitas”, 5, Kraków 2016. - Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski (cała seria). - Urzędy dworu monarszego w dawnej Rzeczypospolitej i państw ościennych, red. A. Gąsiorowski, R. Skowron, Kraków 1996. - J. Wiesiołowski, Ambroży Papowski — starosta Jagiellonów. Z dziejów awansu społecznego na przełomie średniowiecza i odrodzenia, Wrocław 1976. 9. Monarchia stanowa, korporacjonizm i korzenie polskiego parlamentaryzmu - M. Biskup, Rola miast w reprezentacji stanowej Królestwa Polskiego i Prus Krzyżackich w XIV i XV wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 30, 1978, 1, s. 87-122. - S. Gawlas, Król i stany w późnośredniowiecznej Europie Środkowo-Wschodniej wobec modernizacji państwa, w: Król w Polsce XIV i XV w., red. A. Marzec, M. Wilanowski, „Maiestas-Potestas-Communitas”, 1, Kraków 2006, s. 155-186. - M. A. Janicki, Wolność i równość w języku prawno-politycznym oraz ideologii szlachty polskiej (od XIV do początku XVII w.), w: Łacina jako język elit, red. J. Axer i in., Warszawa 2004, s. 73-107. - S. K. Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993. - J. S. Matuszewski, Czy pierwsi Jagiellonowie roztrwonili dobra królewskie? „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Naukowych Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, 33, 1979, 6, s. 1-7. - A. Sucheni-Grabowska, Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504-1548, Warszawa 2007. - W. Uruszczak, Commune incilti Poloniae regni privilegium, constitutionum et indultum. O tytule i mocy prawnej Statutu Łaskiego z 1506 roku, w: Prace poświecone pamięci Adama Uruszczaka, red. J. Barta, Kraków 2006, s. 115-135. - P. Węcowski, Pieczęć majestatowa Kazimierza Jagiellończyka. Datacja oraz próba wytłumaczenia, dlaczego król przestał jej używać, „Studia Źródłoznawcze”, 49, 2011, s. 97-116. - J. Wroniszewski, Szlachta ziemi sandomierskiej w średniowieczu. Zagadnienia społeczne i gospodarcze, Poznań 2001. 10. Zajęcia podsumowujące |
Efekty uczenia się: |
Efekty kształcenia: WIEDZA Po zakończeniu zajęć absolwent: - zna periodyzację rozwoju form ustrojowych w Polsce okresu średnowiecza - zna podstawowe metody badań historycznych dotyczących tematyki zajęć - zna najważniejsze osiągnięcia polskiej historii państwa, ustroju i prawa UMIEJĘTNOŚCI Po zakończeniu zajęć absolwent: - posługuje się fachową terminologią naukową z zakresu tematyki zajęć - definiuje formy ustrojowe występujące w średniowiecznych źródłach - korzysta umiejętnie z dorobku teoretycznego socjologii i politologii POSTAWY Po zakończeniu zajęć absolwent: - szanuje interdyscyplinarny charakter badań nad dziejami ustrojowymi - wykazuje otwartość w dyskusjach dotyczących tematyki zajęć - akceptuje polemiczny charakter interpretacji historii polskiego ustroju |
Metody i kryteria oceniania: |
Warunkiem uzyskania zaliczenia jest obecność na zajęciach, aktywny udział w dyskusjach nawiązujących do zadanej literatury przedmiotu i analizowanych źródeł oraz napisanie kolokwium w trakcie ostatniego spotkania. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.