Cesarze, królowie i kult świętych i relikwii w średniowieczu
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3105-CKKR-KK |
Kod Erasmus / ISCED: |
03.6
|
Nazwa przedmiotu: | Cesarze, królowie i kult świętych i relikwii w średniowieczu |
Jednostka: | Instytut Historii Sztuki |
Grupy: |
Konwersatoria z historii kultury |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | nieobowiązkowe |
Skrócony opis: |
Wykład będzie poświęcony omówieniu kultowi świętych i relikwii jako jednemu z elementów i instrumentów kreowania sakralnych podstaw władzy monarszej w Europie łacińskiej w średniowieczu. Przedmiotem szczególnego zainteresowania będą: narodziny kultu świętych i relikwii w najstarszych wspólnotach chrześcijańskich, jego rozwój w Cesarstwie Rzymskim i w świecie zachodnim po upadku imperium; wpływ kultu świętych i relikwii w Bizancjum i w Rzymie na ideologię władzy cesarskiej i królewskiej w Europie karolińskiej i ottońskiej; przejawy kultu świętych i relikwii w Europie łacińskiej w IX-XI wieku; sztuka sakralna związana z kultem świętych i relikwii w Europie łacińskiej, liturgia związana z kultem świętych i relikwii w Kościele zachodnim od IX do XIII w.; kult świętych i relikwii w Polsce średniowiecznej. |
Pełny opis: |
Wykład będzie poświęcony omówieniu kultowi świętych i relikwii jako jednemu z elementów i instrumentów kreowania sakralnych podstaw władzy monarszej w Europie łacińskiej w średniowieczu. Przedmiotem szczególnego zainteresowania będą: • narodziny kultu świętych i relikwii w Imperium Rzymskim i jego rozwój w Cesarstwie Bizantyńskim • kult świętych i relikwii w monarchiach sukcesyjnych Europy zachodniej (królestwach „barbarzyńskich”) • wpływ kultu świętych i relikwii w Cesarstwie Bizantyńskim i w Rzymie na kult świętych i relikwii w Europie karolińskiej i ottońskiej • średniowieczna teologia polityczna związana z kultem świętych i relikwii Panny w Europie łacińskiej: monarszy kult świętych i relikwii od czasów karolińskich do pełnego średniowiecza (VIII – XIII wiek: Cesarstwo, Francja, Anglia, Norwegia, Europa środkowa) • kult świętych i relikwii w Królestwie Francji, Anglii i Cesarstwie zachodnim w średniowieczu Zakres tematów: 1. Narodziny kultu świętych i relikwii w Imperium Rzymskim i jego ewolucja w Bizancjum 2. Kult świętych i relikwii w królestwach „barbarzyńskich” po upadku Imperium Rzymskiego na Zachodzie: VI – VIII wiek 3. Kult świętych i relikwii w Europie karolińskiej: Pepin Krótki, Karol Wielki i Karol Łysy (VIII – IX wiek) 4. Kult świętych i relikwii w Cesarstwie za panowania dynastii ottońskiej i salickiej (X – XI wiek) 5. Święci patroni średniowiecznych monarchii: Cesarstwo, Francja, Anglia, Skandynawia, Czechy, Węgry, Polska 6. Monarszy kult Najświętszej Marii Panny w średniowiecznej Europie 7. Kult relikwii Męki Pańskiej w średniowiecznej Europie zachodniej: Krzyż Święty i Korona Cierniowa (IX – XIII wiek) 8. Francja średniowieczna: Kapetyngowie i kult świętych (XI – XIII/XIV wiek) 9. Monarszy kult świętych i relikwii w Cesarstwie i w Anglii w XII – XIV wieku 10. Królewski kult świętych i relikwii w Polsce średniowiecznej na tle zachodnioeuropejskim |
Literatura: |
1. Barbara Baert, A Heritage of the Holy Wood. The Legend of the True Cross in Text and Image, transl. L. Preedy, Cultures, Beliefs and Traditions, t. XXII, Leiden-Boston 2004 2. Byzance et les reliques du Christ, ed. Jannic Durand, Bernard Flusin, XXe Congrès International des Études byzantines 19-25 août 2001. Table ronde Les reliques de la Passion, Centre de recherche d’histoire et civilisation de Byzance. Monographies, t. XVII, Paris 2004 3. Paul Binski, Westminster Abbey and the Plantagenets. Kingship and the Representation of Power 1200-1400, New Haven – London 1995 4. Édina Bozóky, La politique des reliques de Constantin à Saint Louis. Protection collective et légitimation du pouvoir, Paris 2006 5. Peter Brown, The Cult of the Saints: Its Rise and Function in Latin Christianity, Chicago 1981 6. W. A. Chaney, The Cult of Kingship in Anglo-Saxon England, Manchester 1970 7. Anatole Frolow, La relique de la Vraie Croix. Recherches sur le développement d’un culte, „Archives de l’Orient chrétien”, t. VII, Paris 1961 8. Cynthia Hahn, Passion relics and the Medieval Imagination. Art., Architecture, and Society, University of California Press, Oakland, California 2020 9. Thomas Head, Hagiography and the Cult of Saints, the Diocese of Orléans, 800–1200, Cambridge 1990 10. Martin Heinzelmann, Translationsberichte und andere Quellen des Reliquienkultes, Typologie des Sources du Moyen Âge , t. XXXIII, Turnhout 1979 11. Nicole Herrmann-Mascard, Les reliques des saints. Formation coutumière d’un droit, Société d’Histoire du Droit. Collection d’Histoire institutionnelle et sociale, t. VI, Paris 1975 12. Hartmut Kühne, Ostensio reliquiarum. Untersuchungen über Enstehung, Ausbreitung, Gestalt und Funktion der Heiltumweisungen im römisch-deutschen Regnum, Arbeiten zur Kirchengeschichte, t. LXXV, Berlin-New York 2000 13. Alyce A. Jordan, Visualizing Kingship in the Windows of the Sainte-Chapelle, Turnhout 2002 (Publications of the International Centre of Medieval Art, nr 5) 14. Roman Michałowski, Zjazd gnieźnieński. Religijne przesłanki powstania arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, Wrocław 2005 15. Politik und Heiligenverehrung im Hochmittelalter, ed. Petersohn, Jürgen, Vorträge und Forschungen, t. XLII, Sigmaringen 1994 16. Jerzy Pysiak, Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji za panowania Kapetyngów, Warszawa 2012 17. Reliques et sainteté dans l’espace médiéval, ed. Jean-Luc Deuffic, PECIA. Ressources en médiévistique, t. VIII-XI, 2005 18. Reliques. Objets, cultes, symboles. Actes du Colloque international de l’Universite du Littoral-Côte d’Opale (Boulogne-sur-Mer), 4-6 septembre 1997, ed. Édina Bozóky, Anne-Marie Helvétius, Hagiologia, t. I, Turnhout 1999 19. Amy G. Remensnyder, Remembering Kings Past. Monastic Foundation Legends in Medieval Southern France, Ithaca–London 1996 20. Iva Rosario, Art and Propaganda: Charles IV of Bohemia, 1346-1378, Woodbridge 2000 21. La Sainte-Chapelle de Paris. Royaume de France ou Jérusalem céleste? Actes du colloque (Paris Collège de France, [6–8 décembre] 2001), red. Christine Hediger, Turnhout 2007 (Culture et société médiévales, t. X) 22. Maria Starnawska, Świętych życie po życiu. Relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 2008 23. Kinga Szczepkowska-Naliwajek, Relikwiarze średniowiecznej Europy od IV do początku XVI wieku: geneza, treści, styl i techniki wykonania, Warszawa 1996 24. Nicholas Vincent, The Holy Blood. King Henry III and the Westminster Blood Relic, Cambridge 2001 25. Marek Walczak, „Alter Christus”: studia nad obrazowaniem świętości w sztuce średniowiecznej na przykładzie św. Tomasza Becketa, Kraków 2001 |
Efekty uczenia się: |
Po wysłuchaniu semestralnego cyklu wykładów i zaliczeniu egzaminu student rozpoznaje i wyjaśnia kluczowe problemy związane z problematyką monarszego kultu świętych i relikwii w średniowiecznej Europie. K – W06: ma wiedzę o dawnych i współczesnych instytucjach kultury i orientację w życiu kulturalnym związanym z funkcją kultu świętych i relikwii w dawnej kulturze religijnej, artystycznej, politycznej i społecznej K – W14 posiada podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych na przykładzie kultu świętych i relikwii w średniowiecznej Europie i Polsce K – W15 ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych koncepcjach filozoficznych od późnego antyku do końca średniowiecza K – U05 potrafi krytycznie analizować teksty z obszaru teorii sztuki i nowych mediów, socjologii i filozofii kultury – dotyczące kultu świętych i relikwii w średniowieczu K – U07 posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki i historii kultury oraz umiejętność wyciągania wniosków dotyczących teologii kultu świętych i relikwii, liturgii związanej z kultem świętych i relikwii oraz dziedzictwa kultury duchowej i materialnej dotyczącej kultu świętych i relikwii, a także z zakresu teologii politycznej K – K02 ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie światowego i krajowego dziedzictwa kulturowego, standardów upowszechniania, bezpieczeństwa i ochrony dzieł sztuki – związanych z kultem świętych i relikwii w kulturze europejskiej i jego średniowieczną genezą K – K04 prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu (muzealnika, kuratora, edukatora historii sztuki, animatora kultury, recenzenta wystaw) w zakresie znajomości późnoantycznej i średniowiecznej genezy teologii kultu świętych i relikwii, a także dziedzictwa kultury duchowej i materialnej kultu świętych i relikwii. W praktyce oznacza to, że słuchacz, który uzyskał zaliczenie dwóch semestrów wykładu: 1. rozumie i potrafi wyjaśnić genezę i ewolucję kultu świętych i relikwii w świecie chrześcijańskim oraz jego podstawy ideowe: filozoficzne i teologiczne 2. rozumie znaczenie kultu świętych i relikwii dla duchowości Kościoła chrześcijańskiego w średniowieczu i społeczeństwa średniowiecznego, 3. rozumie i potrafi nazwać oraz objaśnić najważniejsze formy kultu świętych i relikwii w średniowiecznej Europie bizantyńskiej i łacińskiej, w tym w Polsce 4. rozumie pojęcie mitu hagiograficznego, analizuje i potrafi rozpoznawać i dekonstruować jego treści jako czynnik twórczy tożsamości religijnej i historycznej 5. potrafi rozpoznawać, analizuje i dekonstruuje źródła hagiograficzne, liturgiczne, narracyjne, historyczno-artystyczne oraz ich funkcje i znaczenie ideowe dla kultury chrześcijańskiej w średniowieczu 6. poznaje i porządkuje podstawowe teologiczne, liturgiczne i historyczno-artystyczne formy kultu relikwii w średniowiecznym społeczeństwie na przykładzie kultu świętych i relikwii 7. rozumie, potrafi analizować i interpretować funkcję cudu i narracji o cudach w kulturze religijnej i społecznej łacińskiego średniowiecza 8. rozpoznaje, potrafi nazywać i zinterpretować znaczenie kultu świętych i relikwii w teologii politycznej zachodnioeuropejskiego średniowiecza 9. potrafi rozpoznać, nazwać i najważniejsze zjawiska związane z kultem świętych i relikwii jako ważnym elementem kształtowania ideologii i sakralnych podstaw władzy monarszej w średniowieczu 10. potrafi wskazać, nazwać i objaśnić zjawiska, procesy, mechanizmy i instrumenty politycznego wykorzystania kultu relikwii i świętych przez instytucje władzy oraz wskazać, nazwać i zinterpretować różnice i podobieństwa między kultem świętych i relikwii w świecie łacińskim i bizantyńskim 11. rozumie, potrafi analizować i interpretować znaczenie funkcji społeczno-kulturowych kultu relikwii dla funkcjonowania Kościoła łacińskiego w średniowieczu 12. rozumie, potrafi nazwać i interpretować zabytki kultury materialnej związane z kultem świętych i relikwii w średniowieczu; rozumie ich znaczenie dla dziedzictwa kulturowego Polski i świata kultury łacińskiej |
Metody i kryteria oceniania: |
Każdy semestr wykładu jest zaliczany przygotowywanym w domu przez studenta pisemnym esejem na jeden wybrany spośród zadanych przez prowadzącego tematów – jedynie na podstawie treści wykładu. Obecność na co najmniej 75% wykładów w każdym semestrze jest warunkiem dopuszczenia do składania eseju zaliczającego. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.