Historia sztuki średniowiecznej powszechnej

obowiązkowe

Wykład kursowy poświęcony historii średniowiecznej sztuki europejskiej od V do XVI wieku. W syntetyczny i przeglądowy sposób wykład prezentuje najważniejsze zjawiska w dziejach twórczości artystycznej (architektura, rzeźba, malarstwo – monumentalne, tablicowe, książkowe, złotnictwo i inne gałęzie sztuk zdobniczych) od wczesnego średniowiecza po początek czasów nowożytnych w najważniejszych centrach kulturowych ówczesnej Europy, ze szczególnym uwzględnieniem Francji, Włoch i krajów Cesarstwa. Przy okazji omawiania najważniejszych dzieł i tendencji stylowych poruszane będą zagadnienia miejsca, znaczenia i funkcji sztuki w kulturze średniowiecznej, jej stosunku do tradycji antycznej, wzajemnych relacji sztuk (zwłaszcza architektury) i liturgii, organizacji twórczości artystycznej oraz statusu artysty w ówczesnym społeczeństwie.

Wykład kursowy poświęcony historii średniowiecznej sztuki europejskiej od VII do XVI wieku. W syntetyczny i przeglądowy sposób wykład prezentuje najważniejsze zjawiska w dziejach twórczości artystycznej (architektura, rzeźba, malarstwo – monumentalne, tablicowe, książkowe, złotnictwo i inne gałęzie sztuk zdobniczych) od wczesnego średniowiecza po początek czasów nowożytnych w najważniejszych centrach kulturowych ówczesnej Europy, ze szczególnym uwzględnieniem Francji, Włoch i krajów Cesarstwa. Przy okazji omawiania najważniejszych dzieł i tendencji stylowych poruszane będą zagadnienia miejsca, znaczenia i funkcji sztuki w kulturze średniowiecznej, jej stosunku do tradycji antycznej, wzajemnych relacji sztuk (zwłaszcza architektury) i liturgii, organizacji twórczości artystycznej oraz statusu artysty w ówczesnym społeczeństwie. Niezbędną podstawą powyższych rozważań będzie wprowadzenie szerszego kontekstu historycznego, który pozwoli na zrozumienie mechanizmów, które stały za rozwojem średniowiecznej sztuki.

Pierwszy wykład poświęcony jest periodyzacji dziejów sztuki średniowiecznej od V do XVI wieku, z ukazaniem paralelności zjawisk i ich kulturowo-etnicznych korzeni. Pozostałe zajęcia w pierwszym semestrze poświęcone będą dziejom średniowiecznej architektury europejskiej, omawianej w układzie chronologicznym i stylowym. Poszczególne zajęcia poświęcone będą: architekturze wizygockiej i asturyjskiej; architekturze karolińskiej; architekturze ottońskiej; architekturze pierwszego romanizmu; architekturze dojrzałego romanizmu; wczesnemu gotykowi we Francji; architekturze klasycznogotyckiej XIII wieku; innowacjom stylowym architektury około roku 1300; twórczości szwabskiej rodziny Parlerów; późnemu gotykowi XV–XVI wieku.

Zajęcia w drugim semestrze w analogicznym układzie chronologicznym będą prezentowały dzieje sztuk plastycznych, przede wszystkim malarstwa monumentalnego (malowidła ścienne i mozaiki), książkowego i tablicowego, rzeźby o charakterze architektonicznym i kultowym, a także sztuk zdobniczych, zwłaszcza złotnictwa i rzeźby z kości słoniowej.

- P. Skubiszewski, Sztuka Europy łacińskiej od VI do IX wieku, Lublin 2001.

- X. Barral i Altet, Wczesne średniowiecze: od późnego okresu antycznego do roku tysięcznego, Warszawa 1998.

- G. Henderson, Wczesne średniowiecze, Warszawa 1984.

- W. Sauerländer, Rzeźba średniowieczna, Warszawa 1978 i kolejne wydania.

- P. Skubiszewski, Malarstwo karolińskie i przedromańskie, Warszawa 1973.

- C.R. Dodwell, Pictorial arts of the West 800–1200, New Haven–London 1993 (Pelican History of Art).

- R. Toman (red.), Sztuka romańska. Architektura-rzeźba-malarstwo, Köln 2000.

- R. Toman (red.), Gotyk. Architektura - rzeźba - malarstwo, Köln 2000.

- P. Frankl, Gothic Architecture. Revised by Paul Crossley, New Haven–London 2000 (Pelican History of Art).

- O. von Simson, Katedra gotycka. Jej narodziny i znaczenie, Warszawa 1989.

- E. Panofsky, Architektura gotycka i scholastyka oraz Suger, opat St-Denis, [w:] idem, Studia z historii sztuki, oprac. J. Białostocki, Warszawa 1971, s. 33–94.

- J. Bony, French Gothic Architecture of the 12th and 13th Centuries, Berkeley – Los Angeles – London 1983.

- D. Kimpel, R. Suckale, Die gotische Architektur in Frankreich 1130–1270, München 1985.

- P. Williamson, Gothic Sculpture 1140-1300, New Haven-London 1995 (Pelican History of Art).

- M. Skubiszewska, Malarstwo Italii w latach 1250–1400, Warszawa 1981.

- K. Secomska, Mistrzowie i książęta. Malarstwo francuskie XV i XVI wieku, Warszawa 1989.

- L. Kalinowski, Sztuka około roku 1400, [w:] Sztuka około 1400. Materiały Sesji SHS, Warszawa 1996, s. 15-24 .

- J. Białostocki, Spory o późny gotyk, [w:] Późny gotyk. Materiały Sesji SHS, Warszawa 1965, s. 18-82

- J. Białostocki, Sztuka XV wieku. Od Parlerów do Dürera, Warszawa 2010

- M. Baxandall, The Limewood Sculptors of Renaissance Germany, New Haven–London 1980.

K_W02; K_W03; K_W04; K_W16

Student:

zna podstawową terminologię historyczno-artystyczną dotyczącą dzieł sztuki średniowiecznej, w szczególności w zakresie technik, materiałów, funkcji, datowania, warunków przechowywania;

ma uporządkowaną wiedzę ogólną z zakresu historii sztuki średniowiecznej, obejmującą dzieje, teorię i metodologię badań nad dziełami sztuki tego czasu;

ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu historii sztuki średniowiecznej w ujęciu chronologicznym, tematycznym i problemowym, w zakresie najważniejszych artystycznych kierunków, ruchów, tendencji, środowisk;

ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii sztuki średniowiecznej z innymi dziedzinami nauki, jak historia, filozofia, antropologia, wiedza o kulturze, religii i literaturze.

Student zna dzieje europejskiej sztuki średniowiecznej od V do XVI wieku, rozumie mechanizmy i kulturowe uwarunkowania twórczości artystycznej w omawianym okresie. Rozumie kulturowy kontekst i znaczenie sztuki w rozwoju ówczesnych społeczeństw. Zna dzieła, kierunki stylowe, najważniejszych twórców i centra artystyczne, potrafi osadzić je w kontekście historycznym.

Egzamin pisemny, składający się z testu wizualnego (slajdy do rozpoznania) i pytań otwartych