Historia sztuki współczesnej polskiej

obowiązkowe

Zajęcia mają na celu przybliżenie studentom wybranych aspektów polskiej sztuki po 1945 roku. Tematyka zajęć obejmuje prezentację ważnych zjawisk artystycznych w kontekście zmieniającej się polityki kulturalnej w powojennej Polsce. Analizie podlegają również korespondujące z twórczością artystyczną przejawy życia artystycznego (m.in. wystawy, galerie, krytyka artystyczna).

Zajęcia prowadzone są poprzez prezentację oraz interpretację wybranych zjawisk artystycznych. Scharakteryzowane i omówione zostaną dzieła istotne dla sztuki polskiej po 1945 roku, pochodzące z następujących obszarów twórczości: malarstwa, rzeźby, fotografii, grafiki, nowych mediów, działań intermedialnych, instalacji. Tematy odnoszą się do twórczości wybitnych artystów, uwzględniają także różne przejawy życia artystycznego (grupy artystyczne, galerie, sympozja).

Poszczególne realizacje analizowane są w kontekście znaczących dla ich genezy przemian historycznych, społecznych i politycznych. Proces interpretacji dopełniony zostaje lekturą ważnych tekstów dotyczących omawianych zagadnień, co zwraca uwagę słuchaczy na rolę krytyka i historyka sztuki we współczesnym życiu artystycznym.

Przewidywane tematy:

Chronologia, instytucje, problemy;

artyści wobec wojny i Zagłady;

poszukiwanie „nowoczesności” – sztuka lat 1945-48;

wobec socrealizmu: dyskusje – postawy – „dzieła”?;

grupy artystyczne w okresie „odwilży”;

galerie, sympozja i biennale lat 60. i 70.;

tradycja konstruktywistyczna – kontynuacje i nawiązania;

nowe wyobrażenie człowieka - „nowa figuracja”;

sztuka zaangażowana lat 80.: „nowa ekspresja”;

Oskar Hansen – idee, kontynuatorzy;

pomiędzy przedmiotem a metaforą: Mirosław Bałka, Mikołaj Smoczyński, Robert Kuśmirowski;

nowe formuły malarskie: Tomasz Ciecierski, Leon Tarasewicz, Grupa Ładnie.

• Chrzanowska-Pieńkos J., Pieńkos A., Leksykon sztuki polskiej XX wieku, Poznań 1996.

• Fik M., Kultura polska po Jałcie. Kronika lat 1944-1981, Londyn 1989.

• Od awangardy do postmodernizmu, red. G. Dziamski, Warszawa 1997.

• Olszewski A. K., Dzieje sztuki polskiej w zarysie 1890-1980, Warszawa 1988.

• Polskie życie artystyczne w latach 1945-1960, pod red. A. Wojciechowskiego, Wrocław 1992.

• Słownik malarzy polskich. Od dwudziestolecia międzywojennego do końca XX wieku, praca zb., t. II, Warszawa 2001.

• Wallis A., Atlas kultury Polski 1946-1980, Międzychód 1994.

• Art From Poland 1945-1996, conceived by A. Rottenberg, Warsaw 1997.

• Bogucki J., Sztuka Polski Ludowej, Warszawa 1983.

• Kępińska A., Nowa sztuka. Sztuka polska w latach 1945-1978, Warszawa 1981.

• Kitowska-Łysiak M., Ślady. Szkice o sztuce polskiej po 1945 roku, Lublin 1999.

• Kowalska B., Polska awangarda malarska 1945-1980, wyd. 2, Warszawa 1988.

• Markowska A., Definiowanie sztuki – objaśnianie świata. O pojmowaniu sztuki w PRL-u, Katowice 2003.

• Mazur A., Historie fotografii w Polsce 1839-2009, Kraków 2009.

• Piotrowski P., Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Poznań 2005.

• Tenże, Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Poznań 1999.

• Rottenberg A., Sztuka w Polsce 1945-2005, Warszawa 2005.

• Wojciechowski A., Młode malarstwo polskie 1944-1974, Wrocław 1975.

• Sztuka dzisiaj. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, listopad 2001, pod red. M. Poprzęckiej, Warszawa 2002.

• Sztuka polska po 1945 roku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, listopad 1984, praca zb., Warszawa 1987.

• Andrzej Wróblewski nieznany, red. J. Michalski, Kraków 1993.

• Bernatowicz P., Picasso za żelazną kurtyną. Recepcja artysty i jego sztuki w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1970, Kraków 2006.

• Czerni K., Nie tylko o sztuce. Rozmowy z profesorem Mieczysławem Porębskim, Wrocław 1992.

• Taż sama, K., Rezerwat sztuki. Tropami artystów polskich XX wieku, Kraków 2000.

• Czubak B., Egocentryczne, niemoralne, przestarzałe. Współczesne wizerunki artystów, Galeria Zachęta, Warszawa, wrzesień-październik 2005.

• Dziamski G., Awangarda po awangardzie, Poznań 1995.

• Galeria Krzywe Koło [kat. wyst.], Muzeum Narodowe, Warszawa, lipiec-wrzesień 1990.

• Grupa Krakowska 1932-1994 [kat. wyst.], Galeria Zachęta, Warszawa, kwiecień-maj 1994.

• Grupa „Zamek”. Historia – krytyka – sztuka, red. M. Kitowska-Łysiak,

M. Lachowski, P. Majewski, Lublin 2007.

• Grupa „Zamek”. Konteksty – wspomnienia – archiwalia, red. M. Kitowska-Łysiak,

M. Lachowski, P. Majewski, Lublin 2010.

• Gruppa 1982-1992 [kat. wyst.], oprac. M. Sitkowska, Galeria Zachęta, Warszawa, grudzień 1992-luty 1993.

• Guzek Ł., Sztuka instalacji. Zagadnienie związku przestrzeni i obecności w sztuce współczesnej, Warszawa 2007.

• Jakubowska A., Na marginesach lustra. Ciało kobiece w pracach polskich artystek, Kraków 2005.

• Taż sama, Portret wielokrotny dzieła Aliny Szapocznikow, Poznań 2008.

• Jedlińska E., Sztuka po Holocauście, Łódź 2001.

• Juszkiewicz P., od rozkoszy historiozofii do „gry w nic”. Polska krytyka artystyczna czasu odwilży, Poznań 2006.

• Kowalczyk I., Ciało i władza. Polska sztuka krytyczna lat 90., Warszawa 2002.

• Taż sama, Podróż do przeszłości: interpretacje najnowszej historii w polskiej sztuce krytycznej, Warszawa 2010.

• Kowalska B., Twórcy – postawy. Artyści mojej galerii, Kraków 1981.

• Krąg „Arsenału 1955”. Malarstwo, grafika, rysunek z Muzeum Okręgowego

w Gorzowie Wlkp. [kat. wyst.], Galeria Zachęta, Warszawa, luty 1992.

• Nader L., Konceptualizm w PRL, Warszawa 2009.

• Lachowski M., Awangarda wobec instytucji. O sposobach prezentacji sztuki w PRL-u, Lublin 2006.

• Ludwiński J., Epoka błękitu [antologia tekstów], Kraków 2003.

• Łuszczek D. K. OSPPE, Inspiracje religijne w polskim malarstwie i grafice 1981-1991, Warszawa 1998.

• Majewski P., Malarstwo materii w Polsce jako formuła „nowoczesności”, Lublin 2006.

• Marciniak J., Paradoks artystów, Poznań 1994.

• Markowska A., Sztuka w Krzysztoforach. Między stylem a doświadczeniem, Kraków-Cieszyn 2000.

• Nowocześni a socrealizm [kat. wyst.], pod. Red. M. Świcy i J. Chrobaka, Fundacja Nowosielskich, Starmach Gallery, Kraków 2000.

• Odwilż. Sztuka około 1956, pod red. P. Piotrowskiego, Poznań 1996.

• Performance – wybór tekstów, red. G. Dziamski, H. Gajewski, J. S. Wojciechowski, Warszawa 1984.

• Piotrowski P., Agorafilia. Sztuka i demokracja w postkomunistycznej Europie, Poznań 2010.

• Tenże, Dekada. O syndromie lat siedemdziesiątych, kulturze artystycznej, krytyce, sztuce – wybiórczo i subiektywnie, Poznań 1991.

• Tenże, Sztuka według polityki. Od „Melancholii” do „Pasji”, Kraków 2007.

• Porębski M., Pożegnanie z krytyką, Kraków 1983.

• Powinność i bunt [kat. wyst.], red. M. Sitkowska i G. Kowalski, Galeria Zachęta, Warszawa 2004.

• Refleksja konceptualna w sztuce polskiej. Doświadczenia dyskursu: 1965-1975 [kat. wyst.] red. P. Polit, P. Woźniakiewicz, Centrum Sztuki Współczesnej – Zamek Ujazdowski, Warszawa 2000.

• Rogozińska R., W stronę Golgoty. Inspiracje pasyjne w sztuce polskiej w latach 1970-1999, Poznań 2002.

• Ronduda Ł., Sztuka polska lat 70. Awangarda, Warszawa 2009.

• Rottenberg A., Przeciąg. Teksty o sztuce polskiej lat 80., Warszawa 2009.

• Sempoliński J., Władztwo i służba. Myśli o sztuce [antologia tekstów], Lublin 2001.

• Stajuda J., O obrazach i innych takich [antologia tekstów], podały do druku J. Gola

i M. Sitkowska, Warszawa 2000.

• Sztuka kobiet, pod red. J. Ciesielskiej i A. Smalcerz, Bielsko Biała 2000.

• Sztuki plastyczne w Poznaniu 1945-1980, pod red. T. Kostyrko, Poznań 1987.

• Sztuka w okresie PRL-u. Metody i przedmiot badań, red. T. Gryglewicz, A. Szczerski, Kraków 1999.

• Toniak E., Olbrzymki. Kobiety i socrealizm, Kraków 2008.

• Włodarczyk W., Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1944-2004, Warszawa 2005.

• Tenże, Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950-1954, Paryż 1986.

• Sosnowska J., Polacy na Biennale Sztuki w Wenecji 1895-1999, Warszawa 1999.

• Wojciechowski A., Czas smutku, czas nadziei. Sztuka niezależna lat 80., Warszawa 1992.

• Woźniakowski J., Co się dzieje ze sztuką?, Warszawa 1974 (tam m.in. tekst Czy trzeba mieć wstręt do kapistów? oraz cz. III).

• Zydorowicz J., Artystyczny wirus. Polska sztuka krytyczna wobec przemian kulturowych po 1989 roku, Warszawa 2005.

Wykłady powinny pomóc słuchaczom w samodzielnej orientacji w polskiej sztuce po 1945 roku. Ich zadaniem jest zachęcenie do interpretacji współczesnych dzieł malarskich, fotograficznych, graficznych, intermedialnych. Zajęcia powinny skłonić słuchaczy do wyrażania własnych sądów na ich temat, a także do aktywnego uczestnictwa w bieżącym życiu artystycznym, w którym omawiane obszary twórczości zajmują istotne miejsce. Zasadniczą rolą zajęć jest również kształtowanie otwartości i wrażliwości na wizualną stronę współczesnej kultury.

Egzamin ustny