Każdy ma taki Rzym, na jaki zasługuje”. Podróże do Rzymu a kultura polska

ogólnouniwersyteckie

Celem spotkań będzie prześledzenie roli, jaką w kulturze nowożytnej Europy odgrywała Italia, a przede wszystkim Rzym – jako obiekt zainteresowania i cel podróży. Rozpatrzone zatem zostaną różnorodne motywacje, jakimi się kierowali mieszkańcy Rzeczypospolitej, oraz przeżycia, jakie były ich (a także innych Europejczyków) udziałem podczas zwiedzania Rzymu. Będą to zatem ludzie, których Włochy fascynowały lub tylko interesowały, dla których były one źródłem inspiracji i kulturowych przeżyć, albo jedynie czasowego pobytu, ale także tacy, którzy Wieczne Miasto odwiedzali jedynie służbowo. Przegląd ten, który rozpoczniemy od renesansowych intelektualistów i studentów, poprzez dyplomatów, duchownych, polityków szlacheckich oraz badaczy kultury zostanie doprowadzony – o ile czas pozwoli – aż do współczesnych pisarzy, którym przyszło się zmierzyć z Rzymem jako kulturowym fenomenem, stanowiącym niezmiennie fascynujące wyzwanie intelektualne i artystyczne.

TALIA/RZYM – CEL PODRÓŻY.

Włoskie odrodzenie w starym i nowym ujęciu (Jan Ocieski, Itinerarium podróży do Włoch z lat 1540-1541 – Kazimierz Hartleb; ks. Andrzej Wargocki, O Rzymie pogańskim i chrześcijańskim ksiąg dwoje).

PIERWSI REZYDENCI

Intelektualiści: Jerzy z Tyczyna, Stanisław Hozjusz, Tomasz Treter, Stanisław Reszka;

KONTAKTY DYPLOMATYCZNE.

1) Powstanie nowożytnej dyplomacji (Wenecja i Państwo Kościelne) – intensyfikacja kontaktów i przepływu informacji

Stanisław Miński (i jego następcy) – w roli dyplomatycznego instruktora (Stanisława Mińskiego sposób odprawowania poselstwa);

2) Rzymskie „festy” i „entrady”:

– Jerzy Ossoliński (1633);

– Michał Kazimierz Radziwiłł (1680);

– Tommaso Talenti przywozi do Rzymu sztandar proroka (1683) – zwycięstwo „chrześcijańskiego przedmurza”

KRÓLEWICZ WŁADYSŁAW WAZA (Podróż królewicza Władysława Wazy do krajów Europy Zachodniej, 1624-1625; Stanisław Kobierzycki; Historia Władysława, królewicza polskiego i szwedzkiego);

– Audiencja u papieża;

SARMACKIE OBSERWACJE.

Maciej Rywocki w roli preceptora wojewodziców Kryskich, 1584-1585 (Macieja Rywockiego księgi peregrynanckie);

Teodor Billewicz – sarmata bez kompleksów (Teodor Billewicz, Diariusz podróży po Europie w latach 1677-1678);

Jakub Sobieski – Italia po 30 latach wspominana (Jakub Sobieski, Peregrynacja po Europie (1607-1613). Droga do Baden (1638));

PRZEWODNIKI I PRZEWODNICY.

Delicje ziemie włoskiey oraz inne przewodniki po Italii i ich oddziaływanie na treść diariuszy podróży;

Giovanni Alto – szwajcarski przewodnik po Rzymie i jego sztambuch;

ITINERARIA INTELEKTUALISTÓW – pisarzy, artystów, uczonych.

August Moszyński, Dziennik podróży do Francji i Włoch;

Johann Wolfgang von Goethe, Podróż włoska (Italienische Reise, 1816–1817);

Michał Wiszniewski, Podróż do Włoch, Sycylii i Malty;

Ferdinand Gregorovius, Wędrówki po Włoszech (1856–1877);

Paweł Muratow, Obrazy Włoch (1911);

Karel Capek, Listy z podróży (lata 20-te XX w.);

Predrag Matvejevic, Brewiarz śródziemnomorski (1992), Inna Wenecja (2002);

RZYM W TWÓRCZOŚCI LITERACKIEJ.

a) Polscy romantycy i pozytywiści

Mickiewicz, Słowacki; Sienkiewicz, Konopnicka, Lenartowicz, Żeromski;

b) Współczesne konfrontacje:

Jarosława Iwaszkiewicza (Nowele włoskie, 1947; Śpiewnik włoski, 1974), Jana Parandowskiego (Mój Rzym, 1959; Godzina śródziemnomorska,1949; Książka o Sycylii, 1956);

Zbigniewa Herberta (Barbarzyńca w ogrodzie, 1962); Wojciecha Karpińskiego (Pamięć Włoch, 1982) i Jarosława Mikołajewskiego (Rzymska komedia, 2012).

Jest ogromna, a zatem jedynie przykładowo:

Jacob Burckhard, Kultura odrodzenia we Włoszech; Peter Burke, Kultura i społeczeństwo w renesansowych Włoszech); Andrzej Litwornia, W Rzymie zwyciężonym Rzym niezwyciężony. Spory o Wieczne Miasto (1575-1630); Stanisław Nahlik, Narodziny nowożytnej dyplomacji; Henryk Damian Wojtyska, Papiestwo – Polska, 1548-1563); Hanna Osiecka-Samsonowicz, Polskie uroczystości w barokowym Rzymie, 1587-1696); Andrzej Litwornia, Rzym Mickiewicza. Poeta nad Tybrem 1829-1831);

Uczestnicy - poznając zmieniające się w czasie realia podróży do Italii i pobytu w Rzymie – będą mieli okazję zrozumieć motywacje kolejnych generacji podróżników udających się na Południe i czerpiących z tych wyjazdów różnorodne doznania oraz inspiracje; zapoznają się z interesującymi postaciami peregrynantów; poznają bliżej ich reakcje oraz komentarze na temat odwiedzanych miejsc i instytucji oraz oglądanych budowli i dzieł sztuki. Dowiedzą się także, jak pobyt w Rzymie wpływał na mentalność peregrynantów w różnych okresach oraz na ich sposób postrzegania świata. Nawiązania literackie pozwolą z jednej strony dostrzec oraz określić trwałość kulturowych fascynacji Wiecznym Miastem, ale też zastanowić się nad ich ewentualną ewolucją.

WIEDZA

K_W01; K_W02; K_W08;

UMIEJĘTNOŚCI

K_U01; K_U03; K_U04;

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K_K01; K_K03; K_K04.

Regularna – możliwie aktywna, czyli zauważalna – obecność na wykładach + test dotyczący omawianej faktografii