Kompetencje wizualne i zmieniające się obrazy (XV-XXI w.)

nieobowiązkowe

Głównym celem kursu jest refleksja na temat sposobów obrazowania i materialności obrazów oraz ich związków z kompetencjami wizualnymi odbiorców i zmianami kulturowymi, zachodzącymi między późnym średniowieczem a współczesnością. Pod kierunkiem badaczek sztuki dawnej i nowoczesnej studenci będą analizować różnego typu media obrazowe (m.in. grafiki, modele anatomiczne, rysunki, filmy, fotografie, obrazy cyfrowe, realizacje z obszaru net artu) i badać komunikacyjne wymagania wybranych realizacji plastycznych.

Kurs podzielony jest na cztery główne grupy tematyczne:

(1) Obrazy a wytwarzanie wiedzy

- Wzorce przetwarzania informacji wzrokowych (m.in. alokacja uwagi wzrokowej);

- Sposoby obrazowania informacji i rola obrazów w rozwoju nauk empirycznych;

- Książka jako nośnik informacji i jej transformacje (rola ilustracji ruchomych, reprodukcji graficznych, pierwsze „fotoksiążki”, poradniki medyczne z seriami fotografii, ilustrowane książki i czasopisma surrealistyczne, koncepcja pop-up book: od świata dziecięcej wyobraźni ku sztuce M.N. Niespodziewanej);

- Przybliżenie wybranych strategii mnemotechnicznych (zapamiętywania i przechowywania informacji) w kontekście wizualnym; pamięć fotograficzna;

- Materialność obrazów w kolekcji prywatnej, muzeum, archiwum;

- Historyk sztuki jako twórca i odbiorca wizualnej narracji (pokaz slajdów/prezentacja multimedialna i nasze rozumienie dziejów sztuki; reprodukcje - sposoby ich użycia i odbioru).

(2) Obrazy i koneserzy

- Skąd się biorą koneserzy?

- Wypracowywanie nowych konwencji obrazowych w relacji artysta-wyrobiony odbiorca/kolekcjoner;

- Język opisu obrazów kiedyś i dziś;

- Kryteria atrybucji. Od nowożytnego znawstwa przez praktyki uniwersyteckiej historii sztuki po analizy fizyko-chemiczne;

-„Moje dzieło, Twoje muzeum” problem instytucjonalizacji obrazów;

- Artyści-koneserzy i ich „wampiryzm obrazowania”.

(3) Popularne obrazy i kompetencje odbiorcy

- Związki słowa i obrazu (opisy jako intencjonalne mechanizmy kierowania uwagi; funkcja tytułu);

- Strategie docierania do szerokiego grona odbiorców (reformacyjne polemiki obrazowe, sztuka w przestrzeni publicznej; edukacja obrazowa);

- Umasowienie procesu konsumpcji kultury (popularne drzeworyty, XIX-wieczne poradniki fotograficzne, fotografie stereoskopowe, fotoplastikony);

- Kultura jarmarczna (fotografie trikowe);

- Media multimodalne;

(4) Zmienne i niepewne obrazy

- Oko w ruchu, ruchome obrazy, anamorfozy;

- Modyfikowanie i cenzurowanie przedstawień wizualnych (retusz, montaż);

- Strategie zawłaszczenia obrazów (kolaże, found footage);

- Fake images a umiejętność selekcji danych;

- Amatorskie filmy i fotografie (działania z obszaru wernakularności);

- Agresywne bodźce wizualne („foto-szoki”);

- Obrazy kontra czas – blaknące płótna i fotografie, nietrwałe i zużyte materiały, niepewne efekty eksperymentów z techniką.

W ramach wyżej wymienionych bloków tematycznych, w szerokim ujęciu chronologicznym, będą analizowane zagadnienia związane z procesem tworzenia, konwencjami wizualnymi, obiegiem obrazów wśród różnych grup użytkowników oraz kontekstem społeczno-politycznym, w którym przedstawienia plastyczne były wytwarzane i odbierane.

Podstawowa literatura przedmiotu:

Ball, M. (2012). Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik, tłum. M. Bucholc.

Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.

Berger, J. (2008). Sposoby widzenia, tłum. M. Bryl, Warszawa: Fundacja Aletheia.

Belting, H. (2015). Faces. Historia twarzy, tłum. T. Zatorski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Cordell, D. (2016). Using images to teach critical thinking skills: visual literacy and digital photography, Santa Barbara, CA: Libraries Unlimited.

Deteriding, S., Dixon, D., Khaled, R. & Nacke, L. (2011).

Envisioning Future Media Environments (A. Lugmayr, ed.), New York, NY: Association for Computing Machinery, pp. 9-15.

Dewey, J. (1934). Art as Experience, New York, NY: Minton, Balch & Company.

Elkins, J., red. (2008). Visual Literacy. New York; London: Routledge.

Finch, J. (2015). Visual Literacy and Art History: Teaching Images and Objects in Digital Environments, in: Essentials of Teaching and Integrating Visual and Media Literacy: Visualizing Learning (D. Baylen, A. D'Alba, eds.), Springer International Publishing, pp. 251-264.

Kolb, D.A. (1984). Experiential learning: Experience as the source of learning and development, London: Prentice-Hall.

Kress, G. (2010). Multimodality: A social semiotic approach to contemporary communication, New York, NY: Routledge.

Mitchell, W.J.T. (2013). Czego chcą obrazy? Pragnienia przedstawień, życie i miłości obrazów, tłum. Ł. Zaremba. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.

Mitchell, W.J.T. (1986). Iconology: Image, Text, Ideology. Chicago; London: University of Chicago Press. Mitchell, W.J.T. (1994). Picture Theory: Essays on Verbal and Visual Representation, Chicago; London: University of Chicago Press.

Whiteley, N. (1999). Readers of the Lost Art. Interpreting Visual Culture, in: Explorations in the Hermeneutics of the Visual (I. Heywood, B. Sandywell, eds.), London and New York: Routledge.

Lista lektur obowiązkowych oraz opracowań szczegółowych zostanie przedstawiona przez prowadzące na pierwszych zajęciach.

Studentki_studenci w zakresie wiedzy:

K_W03 zdobędą uporządkowaną wiedzę ogólną z zakresu historii sztuki, obejmującą dzieje mediów, konwencji obrazowych i zakres kompetencji wizualnych odbiorców;

K_W04 uzyskają uporządkowaną wiedzę szczegółową z obszaru historii sztuki i kultury wizualnej w ujęciu chronologicznym, tematycznym i problemowym, w zakresie kontekstu wytwarzania i odbioru obrazów od XV po XXI wiek;

K_W16 zgromadzą podstawową wiedzę o powiązaniach historii sztuki z innymi dziedzinami nauki, jak historia, wiedza o kulturze i komunikacja społeczna.

Studentki_studenci w zakresie umiejętności:

K_U04 udoskonalą umiejętność rozpoznawania różnych rodzajów obiektów sztuki oraz przeprowadzania ich krytycznej analizy i interpretacji z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym;

K_U06 będą potrafili samodzielnie zdobywać wiedzę i zdobywać umiejętności badawcze kierując się wskazówkami opiekuna naukowego;

K_U13 będą zgodnie współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role.

Studentki_studenci w zakresie kompetencji społecznych:

K_K01 potrafią odpowiednio określić priorytety służące realizacji zadań, określonych przez siebie i innych;

K_K04 prawidłowo identyfikują wyzwania i dylematy związane z badaniem sztuki dawnej i współczesnej.

Ocena na podstawie portfolio, tj. prezentacji materiałów powstałych podczas wszystkich zajęć i pracy własnej studentów. Przedmiotem oceny będzie poziom zaangażowania uczestników zajęć, systematyczność ich pracy oraz poziom autorefleksji wyrażony w portfolio.