Centrum a peryferia. Dzieje sztuki nowożytnej w Europie Środkowej w XVI-XVIII w. przez pryzmat geografi artystycznej

nieobowiązkowe

Kraje Europy Środkowej do początku XVIII w. i wielkiej reformy Rosji przez cara Piotra I Romanowa były położone na peryferiach ówczesnej Europy, tak pod względem kultury jak i architektury oraz sztuk wizualnych i rzemiosła. Od publikacji najważniejszej próby syntezy nowożytnych dziejów artystycznych Europy Środkowej (w nomenklaturze światowej uznawanej za Wschodnią) mięło już ćwierćwiecze, a znakomita książka Thomasa DaCosty Kaufmanna wciąż inspiruje nowe pokolenie badaczy pozbawionym lokalnych kompleksów całościowym ujęciem specyfiki regonu i wywodem / narracją godzącą realia ówczesnych peryferiów kontynentu względem wielkich centrów kolejno w Italii i Europie Zachodniej. Z perspektywy tych lat warto powtórnie przyjrzeć się założeniom Badacza i uwzględnić w analizę nowo odkryte wątki na temat dziejów kultury artystycznej krajów habsburskich i dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Od publikacji najważniejszej próby syntezy nowożytnych dziejów artystycznych Europy Środkowej (w nomenklaturze światowej uznawanej za Wschodnią) mięło już ćwierćwiecze, a znakomita książka Thomasa DaCosty Kaufmanna wciąż inspiruje nowe pokolenie badaczy pozbawionym lokalnych kompleksów całościowym ujęciem specyfiki regonu i wywodem / narracją godzącą realia ówczesnych peryferiów kontynentu względem wielkich centrów kolejno w Italii i Europie Zachodniej. Z perspektywy tych lat warto powtórnie przyjrzeć się założeniom Badacza i uwzględnić w analizę nowo odkryte wątki na temat dziejów kultury artystycznej krajów habsburskich (Królestwo Czech, Śląsk i Górne Węgry) oraz dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Kraje Europy Środkowej do początku XVIII w. i wielkiej reformy Rosji przez cara Piotra I Romanowa były położone na peryferiach ówczesnej Europy, tak pod względem kultury jak i architektury oraz sztuk wizualnych i rzemiosła. Równocześnie były wielkim regionem tranzytowym dla artystów zmierzających z Italii do Skandynawii i na wschód, Niderlandczyków i Anglików (region nadbałtycki) oraz Francuzów oraz artystów i rzemieślników niemieckojęzycznych z krajów Rzeszy. W XVIII w. Drezno, Praga, czy Warszawa stały się tylko przystankami do Petersburga. O tych wszystkich procesach, zjawiskach i problemach, zreferowanych wstępnie przez DaCosta Kaufmanna, warto rozszerzyć z uwzględnieniem analizy sieci wzajemnych zależności między regionalnymi centrami (stolice, wielkie dwory arystokracji i dostojników kościelnych, opactwa i miasta) a warsztatami lokalnymi, z prowincji. Na to wszystko nakłada się jeszcze przebadane ostatnio zjawisko masowej recepcji grafiki wzornikowej (zwłaszcza weneckiej, francuskiej i augsburskiej), silne zwłaszcza wśród niżej wykwalifikowanych kadr, które obniża generalną ocenę dorobku artystycznego np. malarzy i rzemieślników. Wszystkie powyższa spostrzeżenia budują nowy, ciekawy obraz kultury artystycznej naszego regionu.

Barok. Dejiny slovenkého výtvarného umenia, t. II/1-II/2, red. I. Rusina, Bratislava 1998.

J. Burian, Baroko v Čechách a na Moravě, Praha 1993.

Th. DaCosta Kaufmann, Court, Cloister, and City: The Art and Culture of Central Europe, 1450-1800, Chicago 1995.

Th. DaCosta Kaufmann, Toward a Geography of Art, Chicago 2007.

Hasła osobowe rzeźbiarzy w Saur / De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon, Słowniku Artystów Polskich i Obcych w Polsce Działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 1-10, t. uzup., oraz w Polskim Słowniku Biograficznym.

R. Igaz, A barokk Magyarországon, Budapest 2007.

I. Krsek, Z. Kudělka, M. Stehlík, J. Válka, Umění baroka na Moravě a ve Slezsku, Praha 1996.

M. Karpowicz, Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1986.

M. Karpowicz, Barok w Polsce, Warszawa 1988.

A. Lipińska, Wewnętrzne światło. Południowoniderlandzka rzeźba alabastrowa w Europie Środkowo-Wschodniej, Wrocław 2007.

Malarstwo barokowe na Śląsku, red. A. Kozieł, Wrocław 2017.

Malarstwo polskie: manieryzm, barok, oprac. M. Walicki, W. Tomkiewicz, A. Ryszkiewicz, Warszawa 1971.

A. J. Miłobędzki, Architektura polska XVII wieku, t. 1-2, Warszawa 1980.

S. Mossakowski, Tylman z Gameren (1632-1706), Warszawa-München-Leipzig 2013.

Badeloch Noldus, Trade in Good Taste. Relations in Architecture and Culture between the Dutch Republic and the Baltic World in the Seventeenth Century, Turnhout 2004.

Sztuka polska: manieryzm, barok (XVII wiek), red. Z. Bania, Warszawa 2013.

Świat polskich Wazów. Przestrzeń – Ludzie – Sztuka. Eseje, red. Z. Hundert, J. Żukowski, Warszawa 2019.

Święto baroku: sztuka w służbie prymasa Michała Stefana Radziejowskiego (1645-1705), red. nauk. J. Żmudziński. Katalog wystawy, Muzeum Pałac w Wilanowie, maj - wrzesień 2009, Warszawa 2009.

J. Talbierska, Grafika XVII wieku w Polsce: funkcje, ośrodki, artyści, dzieła, Warszawa 2011.

Tilman van Gameren 1632-1706. A Dutch Architect to the Polish Court, praca zbiorowa, Amsterdam 2002.

M. Wardzyński, Flemish Trend in Schleswig-to-Königsberg Baroque Sculpture in Marble and Stone in the Second Half of the 17th Century’, in: Polish Baroque, European Contexts: Proceedings of an International Seminar held at The Institute for Interdisciplinary Studies ‘Artes Liberales’, University of Warsaw, June 27-28, 2011, ed. by P. Salwa, Warsaw 2012, p. 229-256.

M. Wardzyński, Marmur i alabaster w rzeźbie i małej architekturze Rzeczypospolitej : studium historyczno-materiałoznawcze przemian tradycji artystycznych od XVI do początku XVIII wieku, Warszawa 2015.

WIEDZA

Hiszt_W01: ma podstawową wiedzę o miejscu historii sztuki w systemie nauk oraz o jej przedmiotowych i metodologicznych powiązaniach z innymi dyscyplinami naukowymi

Hiszt_W02: zna podstawową terminologię używaną w historii sztuki, zna jej źródła, potrafi ją zastosować

Hiszt_W08: zna i rozumie podstawowe tendencje w rozwoju historii sztuki oraz posiada orientację w piśmiennictwie historyczno-artystycznym z danego zakresu

UMIEJĘTNOŚCI

Hiszt_U01: potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury artystycznej, potrafi przeprowadzić ich krytyczną analizę oraz interpretację w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego, a także miejsca w procesie historycznokulturowym

Hiszt_U03: potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje umiejętności w zakresie historii sztuki, korzystając z różnych źródeł i nowoczesnych technologii

Hiszt_U04: potrafi w sposób precyzyjny i spójny wypowiadać się w mowie i w piśmie, na tematy dotyczące wybranych zagadnień historyczno-artystycznych, z wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych, korzystając zarówno z dorobku historii sztuki, jak i innych dyscyplin

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Hiszt_K01: ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego, dokonuje samooceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności, wyznacza kierunki własnego rozwoju i kształcenia

Hiszt_K03: potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania

Hiszt_K04: prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu

Obecność i aktywność na zajęciach;

Zaliczenie pisemne z częścią wizualną i esejem z listy do wyboru.