Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Polimedialność sztuki polskiej XX wieku

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3105-LPSZP-OG
Kod Erasmus / ISCED: 03.6 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0222) Historia i archeologia Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Polimedialność sztuki polskiej XX wieku
Jednostka: Instytut Historii Sztuki
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie Instytutu Historii Sztuki
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

nieobowiązkowe

Skrócony opis:

Celem zajęć jest analiza kilku spośród najważniejszych projektów artystycznych sztuki polskiej XX wieku, którym przyjrzymy się przez pryzmat ich polimedialności. Ich twórcy przekraczają ramy pojedynczego medium, doprowadzając do wytworzenia hybrydycznych form wypowiedzi, których interpretacja wymaga uwzględnienia napięć i interakcji pomiędzy tworzącymi te dzieła poszczególnymi rodzajami działalności artystycznej. Dopiero przyjęcie takiej perspektywy pozwala na uchwycenie złożoności tych projektów. Punktem wyjścia niniejszych zajęć będą sylwetki następujących twórców:

• Bruno Schulz

• Leopold Buczkowski

• Jan Lenica i Walerian Borowczyk

• Roman Cieślewicz i Jan Lebenstein

• Tadeusz Kantor i Władysław Hasior

• Franciszka i Stefan Themersonowie

• Deborę Vogel

Pełny opis:

"Do najważniejszych elementów dziedzictwa XX-wiecznych awangard zaliczyć należy m.in. zakwestionowanie podziałów na poszczególne rodzaje działalności artystycznej. Kolaże, montaże, poezja wizualna – to tylko najbardziej rozpoznawalne z hybrydycznych form ekspresji, które znoszą ograniczenia i ramy pojedynczego medium, wcześniej rozumianego jako koherentny monolit. Dziedzictwo to okazało się na tyle trwałe, że naznaczyło też prace artystów, którzy często nie identyfikowali się bezpośrednio z dorobkiem historycznych awangard, ocalali jednak sam awangardowy gest przekraczania granic jednej tylko dziedziny sztuki. Taki jest właśnie przypadek większości z omawianych podczas niniejszych zajęć twórców.

Wykład stanowi zaproszenie do wspólnej analizy kilku spośród najważniejszych projektów artystycznych sztuki polskiej XX wieku, które zbadamy przez pryzmat ich polimedialności. Przyjęcie takiej perspektywy pozwoli nie tylko na prześledzenie transmisji pomysłów, których sposób artystycznego opracowania zmieniałby się w zależności od przyjętego medium, lecz także na refleksję nad tym, w jaki sposób poszczególne media wzajemnie na siebie wpływają, wchodząc w złożone relacje. Niekiedy zestawienie prac powstałych na gruncie dominującej formy wypowiedzi danego artysty z dziełami tworzonymi przez niego w gatunkach pozornie dla niego marginalnych, pozwala na całkowitą reinterpretację wybranego projektu. Kiedy indziej zaś zniesiona zostaje wręcz sama możliwość takich podziałów, prowadząc do wytworzenia dynamicznej i hybrydycznej nowej formy sztuki.

W ramach zajęć przyjrzymy się, jakie relacje zachodzą pomiędzy twórczością prozatorską Brunona Schulza (który swój status zyskał głównie jako literat) a jego cyklami rysunków, grafik, czy nawet projektowanych przez niego winiet reklamowych. Na twórczość Leopolda Buczkowskiego, analizowaną dotąd głównie przez literaturoznawców, spojrzymy jako na „dzieło totalne”, w którym na równych prawach z literaturą współistnieją rysunek, malarstwo, rzeźba, fotografia a także rejestrowane na magnetofonie nagrania muzyczne. Dziełom klasyków polskiej grafiki i filmu animowanego, Janowi Lenicy i Walerianowi Borowczykowi, przyjrzymy się przez pryzmat literackich źródeł ich wyobraźni. Podobnie z Romanem Cieślewiczem i Janem Lebensteinem, których fotomontaże, grafiki i obrazy (a nawet – w przypadku Lebensteina – witraże) pozostają w ciągłym dialogu z najważniejszymi zjawiskami polskiej literatury XX wieku. W performansach i sztukach teatralnych Tadeusza Kantora postaramy się dostrzec błyskotliwe odczytania polskiego dramatu. Zanalizujemy także napięcia między działalnością fotograficzną Władysława Hasiora a jego asamblażami. W działalności Themersonów refleksji poddamy relacje pomiędzy tworzonymi przez nich filmami eksperymentalnymi, rysunkami, ilustracjami a twórczością poetycką. Przyjrzymy się też aktywności pisarskiej, krytycznej i teoretycznoliterackiej Debory Vogel, omawiając zjawisko montażu jako emblematycznego fenomenu sztuki nowoczesnej.

Wyczulona na polimedialność analiza pozwoli tym samym na prezentację zjawisk tak różnych jak Polska Szkoła Plakatu, Polska Szkoła Filmowa, dziedzictwo surrealizmu, konsekwencje filmowego ekspresjonizmu czy „długie trwanie” dadaizmu i kubizmu w dobie neoawangardy. Jeden z istotnych wątków naszych zajęć, a zarazem punkt węzłowy wielu analizowanych przez nas prac stanowić będą pytania o doświadczenie i losy polskich Żydów w XX wieku, a wraz z nimi refleksja nad artystycznymi odpowiedziami na doświadczenie Zagłady".

Literatura:

Wybrane prace na temat różnych wymiarów polimedialności:

P. Bogalecki, Wiersze-partytury w poezji polskiej neowawangardy. Białoszewski – Czycz – Drahan – Grześczak – Partum, Kraków 2020.

A. Hejmej, Muzyczność dzieła literackiego, Toruń 2012.

D. Higgins, Intermedia, w: tegoż, Nowoczesność od czasu postmodernizmu i inne eseje, wyb., oprac. i posłowie P. Rypson, Gdańsk 2000.

R.E. Krauss, The Originality of the Avant Garde and Other Modernist Myths, Cambridge 1986.

P. Rypson, Książki i strony. Polska książka awangardowa i artystyczna w XX wieku, Warszawa 2000.

B. Śniecikowska, Słowo – obraz – dźwięk. Literatura i sztuki wizualne w koncepcjach polskiej awangardy 1918-1939, Kraków 2005.

J. Orska, Przełom awangardowy w dwudziestowiecznym modernizmie w Polsce, Kraków 2004.

Tradycje eksperymentu / eksperyment jako doświadczenie, red. K. Hoffmann, J. Kornhauser, B. Sienkiewicz, Kraków 2019.

Literatura przedmiotu (dla chętnych):

S. Chwin, Dlaczego Bruno Schulz nie chciał być pisarzem żydowskim (o „wymazywaniu” żydowskości w „Sanatorium pod Klepsydrą” i „Sklepach cynamonowych”), „Schulz/Forum” 2014, nr 4, s. 5–21.

Delaperrière M., Polskie awangardy a poezja europejska. Studium wyobraźni poetyckiej, przeł. A. Dziadek, Katwoice 2004.

M. Giżycki, Film w kręgu polskiej awangardy dwudziestolecia międzywojennego, w: Film awangardowy w Polsce i na świecie, red. R.W. Kluszczyński, Łódź 1989.

J. Gondowicz, Trans-Autentyk: nie-czyste formy Brunona Schulza, Warszawa 2014.

M. Haltof, Polish Film and the Holocaust: Politics and Memory, Oxford 2012.

A. Insdorf, Intimations: The Cinema of Wojciech Has, Evanston 2017.

K.A. Jeleński, Lebenstein – mitotwórca ludzkiej natury, w: tegoż, Chwile oderwane, Gdańsk 2007.

A. Karpowicz, Kolaż: awangardowy gest kreacji: Themerson, Buczkowski, Białoszewski, Warszawa 2007.

K. Mikurda, K. Wielebska, Dzieje grzechu. Surrealizm w kinie polskim, Kraków 2010.

R. Nycz, O kolażu tekstowym (na materiale prozy Leopolda Buczkowskiego), „Teksty” 1978, nr 4 (40), s. 9-29.

G. Niziołek, Polski teatr Zagłady, Warszawa 2013.

P. Sitkiewicz, Fantasmagorie. Rozważania o filmowej wyobraźni Brunona Schulza, Schulz/Forum 2012, nr 1, s. 35-46.

J. Suchan, Polak, Żyd, artysta. Tożsamość a awangarda, Łódź 2010.

Tadeusz Kantor. Interior imaginacji, red. M. Świca, J. Suchan, Warszawa 2005.

Teatr Pamięci Tadeusza Kantora, red. J. Chrobak, M. Wilk, Kraków 2008.

Efekty uczenia się:

Student/ka w zakresie wiedzy:

K2_W01 - ma pogłębioną wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej historii sztuki, którą jest w stanie rozwijać i twórczo stosować w działalności profesjonalnej

K2_W02 - zna terminologię z zakresu historii sztuki na poziomie rozszerzonym

K2_W03 - ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu historii sztuki i innych nauk historycznych

K2_W07 - zna i rozumie zaawansowane metody analizy, interpretacji, wartościowania i problematyzowania różnych wytworów kultury, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla historii sztuki

Student/ka w zakresie umiejętności potrafi:

K2_U02 - wykorzystywać pogłębione umiejętności badawcze, obejmujące analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla historii sztuki

Student/ka w zakresie kompetencji społecznych:

K2_K02 - jest gotowy/a do aktywnego uczestniczenia w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy i świata

Metody i kryteria oceniania:

1) Obecność na zajęciach (limit: 2 nieobecności usprawiedliwione)

2) Aktywność

3) Krótki test z pytaniami zamkniętymi i otwartymi dotyczącymi analizowanych na zajęciach postaci

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)