Pomniki w przestrzeni miejskiej -społeczne znaczenie nośników pamięci historycznej

nieobowiązkowe

Zajęcia są wprowadzeniem do tematyki upamiętnień w przestrzeni miejskiej. Analizie poddany zostanie sposób funkcjonowania topograficznych miejsc pamięci i jego społeczne uwarunkowania.


Na zajęciach omówimy kluczowe dla memory studies teksty teoretyczne oraz przyjrzymy się konkretnym case studies z Warszawy oraz innych miast europejskich. Jedne zajęcia będą miały formę obchodu naukowego.

Pierwsza część semestru poświęcona będzie omówieniu ramy teoretycznej dziedziny memory studies. Poprzez lekturę klasycznych tekstów naukowych wprowadzone i omówione zostaną takie pojęcia jak pamięć społeczna i kulturowa, miejsce pamięci i nośnik pamięci historycznej czy szata ideologiczna miasta. Tę część podsumuje obchód naukowy po placu Piłsudskiego, w czasie którego wprowadzone zagadnienia wykorzystane zostaną przy okazji analizy konkretnej przestrzeni miejskiej i konkretnych upamiętnień.

Druga część semestru poświęcona będzie omówieniu szczegółowych zagadnień dotyczących już funkcjonowania pomników: ich stałości oraz podatności na zmiany, aktorom pamięci i sposobowi ich zaangażowania w funkcjonowanie upamiętnień, różnym sposobom korzystania przez społeczności z miejsc pamięci (oraz badania tego zjawiska), wreszcie zagadnieniu niszczenia i obalania pomników.

W czasie trzeciej części zajęć zagadnieniu pamięci przyjrzymy się z perspektywy teorii krytycznej. Odpowiemy na pytania o związek pomników z przemocą symboliczną oraz omówimy koncept counter-monuments.

Zagadnienia wprowadzone w części drugiej i trzeciej omawiane będą na przykładach konkretnych pomników. Podsumowaniem zajęć́ będzie dyskusja o przyszłości pomników.

Literatura (wybrane fragmenty):

1. Monika Dybowska et. al., Plac Piłsudskiego jako obszar kulturowy, 2019, Internet: http://ibpp.gargulio.pl/dokumenty/Plac%20Piłsudskiego%20-%20prezentacja_26.05.2019.pdf

2. Tomasz Ferenc, Austerlitz, Lipsk, Waterloo: pokój, tryumf, naród, Pomniki wojenne: formy, miejsca, pamięć, red. M. Domański, T. Ferenc, Łódź 2015.

3. Maja Głowacka, Zofia Sikorska, Raport – badania usuniętych pomników, Internet: https://wwb11.artmuseum.pl/public/upload/files/RAPORT_badania-usuniętych-pomników.pdf

4. Maja Głowacka, Zofia Sikorska, Warszawa W Budowie 11: Deski x Pomniki, Internet: https://wwb11.artmuseum.pl/public/upload/files/WWB11_DESKIxPOMNIKI.pdf

5. Bartosz Korzeniewski, Upamiętnienie w przestrzeni miejskiej, „Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka”, 58 (2008) nr 4.

6. Jan Kruszyński, Rewolucja w mieście? Komu powinniśmy stawiać pomniki?, [w:] P. Kryczka, J. Bielecka-Prus (red.), Przemiany miast polskich po 1989, Lublin 2010.

7. Natalia Krzyżanowska, Dyskursy (nie) pamięci w przestrzeni miasta, „Studia Socjologiczne” 220 nr 1.

8. Marcin Kula, Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.

9. Brian Ladd, The Ghosts of Berlin: Confronting German History in the Urban Landscape, Chicago 1998.

10. Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska i R. Traba, Warszawa 2014.

11. Krzysztof Nawratek, Ideologie w przestrzeni. Próby demistyfikacji, Kraków 2005.

12. Emilia Palonen, The City-Text in Post-Communist Budapest: Street Names, Memorials, and the Politics of Commemoration, “GeoJournal”, 73, nr.3.

13. Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. Magdalena Saryusz-Wolska, Kraków 2009.

14. Przemiany miasta. Wokół socjologii Aleksandra Wallisa, red. B. Jałowiecki, A. Majer, M.S. Szczepański, Warszawa 2005.

15. Kinga Rybak-Niedziółka, Wartości pomników w krajobrazie miasta, Internet: https://wwb11.artmuseum.pl/public/upload/files/Wyniki_Pomniki_11-WWB.pdf

16. James E. Young, The Counter-Monument: Memory against Itself in Germany Today, „Critical Inquiry”, vol. 18 (1992), nr. 2.

Student zna i umie:

K_W06 ma wiedzę o dawnych i współczesnych instytucjach kultury i orientację w życiu kulturalnym ¬– w szczególności w zakresie sztuki społecznie zaangażowanej i podejmującej tematykę pamięci kulturowej i urbanistyki

K_W14 posiada podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych – w szczególności w zakresie memory studies

K_W15 ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych koncepcjach filozoficznych od antyku do współczesności – m.in. w nurcie badań kultury pamięci

Student potrafi:

K_U05 potrafi krytycznie analizować teksty z obszaru teorii sztuki i nowych mediów, socjologii i filozofii kultury – czyta i interpretuje teksty teoretyczne socjologiczne, kulturoznawcze, historyczne i antropologiczne P6S_UW

K_U07 posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki i historii kultury oraz umiejętność wyciągania wniosków – samodzielnie formułuje spostrzeżenia odnośnie omawianych tekstów naukowych

Absolwent jest gotów do:

K_K02 ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie światowego i krajowego dziedzictwa kulturowego, standardów upowszechniania, bezpieczeństwa i ochrony dzieł sztuki – w szczególności wagi podtrzymywania pamięci społecznej oraz ochrony dziedzictwa materialnego (pomników)

K_K04 prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu (muzealnika, kuratora, edukatora historii sztuki, animatora kultury, recenzenta wystaw) – w szczególności w kontekście studiów nad pamięcią społeczną i studiów miejskich

Ocena wystawiana na podstawie obecności, aktywności na zajęciach oraz pracy zaliczeniowej.