Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

“Społeczeństwo pogorzelców?”. Wybrane aspekty historii społecznej Polski 1918-1989. Ujęcie (raczej) kulturowe

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3105-SP-OG
Kod Erasmus / ISCED: 03.6 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0222) Historia i archeologia Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: “Społeczeństwo pogorzelców?”. Wybrane aspekty historii społecznej Polski 1918-1989. Ujęcie (raczej) kulturowe
Jednostka: Instytut Historii Sztuki
Grupy: Historia kultury - interpretacje i inspiracje - moduł specjalizacyjny, Hist. kult. w dob. hum. cyfr.
Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne
Przedmioty ogólnouniwersyteckie Instytutu Historii Sztuki
Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

ogólnouniwersyteckie

Skrócony opis:

Wykład ma na celu zaprezentowanie zjawisk, strategii i technik

mających jednak wspólny cel - poradzenie sobie społeczeństwa

polskiego z rzeczywistością, poczuciem izolacji, zacofaniem

gospodarczym i cywilizacyjnym. Dotyczy to nie tylko konsumpcji

materialnej, ale i niematerialnej (np. kultury) czy też kwestii

pamięci zbiorowej.

Pełny opis:

Polski wiek XX obfitował w pożary (w znaczeniu zarówno

symbolicznym, jak całkowicie realnym), nic też dziwnego, że

walka zniszczenie, pauperyzacja i odbudowa były zjawiskami

stałymi i cyklicznymi. Można je obserwować zarówno po I, jak i

II wojnie światowej, a ostatni akord stanowi trwająca od 1989 r.

transformacja). Socjolog Jan Szczepański pisał, że polskie

społeczeństwo charakteryzowało się podczas tych procesów

odbudowy/modernizacji tzw. kompleksem pogorzelców, którzy

w „pożodze [...] stracili swój dobytek i starają się go

odbudować, lecz odbudować według wzorów rozwiniętych w

społeczeństwach masowej konsumpcji". Bezsprzecznie miał

rację, jednocześnie obok tendencji modernizacyjnych silne były

tendencje i zjawiska konserwatywne, nieraz wręcz

przednowoczesne.

Wykład ma na celu zaprezentowanie obu tych perspektyw,

mających jednak wspólny cel - poradzenie sobie społeczeństwa

polskiego z rzeczywistością, poczuciem izolacji, zacofaniem

gospodarczym i cywilizacyjnym. Dotyczy to zresztą nie tylko

konsumpcji materialnej, ale i niematerialnej (np. kultury) czy też

kwestii pamięci zbiorowej..

Plan: 

1.Wykład wprowadzający: czym jest historia społeczna, pamięć

zbiorowa i polityka historyczna?

2. II Rzeczpospolita: spóźniona modernizacja.

3. Przeżyć wojnę! Społeczeństwo polskie podczas II wojny

światowej. Różnorodność doświadczeń i strategii przetrwania.

4. Wykluczeni (którzy wygrali): Ziemianie i tradycja ziemiańska

w PRL.

5. Tolerowani (którzy przegrali): „Drobnomieszczaństwo” w

PRL.

6-7. Polska Rewolucja (Po)Październikowa: lata 1956-1957.

8. Polska Rewolucja (Po)Październikowa w filmie: "czarna seria"

polskiego dokumentu.

9. Motoryzacja w PRL: od rewolucji „motocyklowej” do

„samochodowej”.

10.-11. Między polityką a talerzem: mięso w PRL.

12. „Fenicjanie północy” czyli do czego służyła (za)granica

13. Wolne miasto? . Zakopane w PRL, czyli do czego służą góry

14. Leki na ciężkie czasy. Dolar i złoto w PRL.

15. Czy naprawdę było tak źle: PRL w pamięci zbiorowej?

Literatura:

- B. Brzostek, Za progiem. Codzienność w przestrzeni publicznej

Warszawy lat 1955-1970, Warszawa 2007.

- Błażej Brzostek, PRL na widelcu, Warszawa 2010;

- Richard W. Bulliet (red.), Historia XX wieku, Warszawa 2001;

- E. Chudziński (red.) Kultura studencka. Zjawisko, twórcy,

instytucje, Kraków 2011

- Andrzej Garlicki, Piękne lata trzydzieste, Warszawa 2008;

- J. Hübner-Wojciechowska, Lata 60. XX wieku. Sztuka

użytkowa, Warszawa 2015.

- J. Kochanowski, Tylnymi drzwiami. „Czarny rynek” w Polsce

1944-1989, Warszawa 2015;

- Jerzy Kochanowski, Rewolucja międzypaździernikowa. Polska

1956-1957, Kraków 2017.

- Jerzy Kochanowski, Wolne miasto?. Zakopane 1956-1970,

Kraków 2019.

- I. Kurz, Twarze w tłumie. Wizerunki bohaterów wyobraźni

zbiorowej w kulturze polskiej lat 1955-1969 , Warszawa 2005.

- Piotr T. Kwiatkowski, Lech M. Nijakowski, Barbara Szacka,

Andrzej Szpociński, Między codziennością a wielką historią.

Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa

polskiego, Gdańsk-Warszawa 2010;

- Z. Landau, Polska Gomułki, Warszawa 1995.

- Włodzimierz Mędrzecki, Szymon Rudnicki, Janusz Żarnowski,

Społeczeństwo polskie w XX wieku, Warszawa 2003;

- J. Sadowska, Sercem i myślą związani z Partią. Związek

Młodzieży Socjalistycznej (1957-1976). Polityczne aspekty

działalności, Warszawa 2010.

- Społeczeństwo PRL. T. 1, red. S. Jankowiak, D. Skotarczak, I.

Skórzyńska, Poznań 2011;

- Barbara Szacka, Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2008;

- H. Świda-Ziemba, Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście

historii, Kraków 2010.

- Wizje nowoczesności . lata 50. i 60. – wzornictwo, estetyka,

styl życia, red. A. Kiełczewska, M. Porajska-Hałka, Warszawa

2011.

- Hubert Wilk, Między pragmatyzmem a oczekiwaniami.

Społeczeństwo, władza i samochody w Polsce 1945–1970,

Warszawa 2017

- Wojna. Doświadczenie i zapis, red. Sławomir Buryła, Paweł

Rodak, Kraków 2006;

- M. Wojtyński, Telewizja w Polsce do 1972 roku, Warszawa

2011;

- M. Zaremba, Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm.

Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce,

Warszawa 2001

- Janusz Żarnowski, Polska 1918-1939. Praca. Technika.

Społeczeństwo, Warszawa 1999.

- Życie codzienne w PRL (1956-1989), red. G. Miernik, S

Piątkowski, Radom 2006

In English:

R. Boyes, The Hard Road to Market: Gorbachev, the

Underworld, and the Rebirth of Capitalism, London 1990;

Richard W. Bulliet (ed.), The Columbia History of the 20 th

Century, Columbia University Press, 1998;

R. Gildea, O. Wieviorka, A. Warring (eds.), Surviving Hitler and

Mussolini. Daily Life in Occupied Europe, Oxford-New York

2006;

Hartmut Kaelble, A social history of Europe, 1945-2000, New

York 2013;

Jerzy Kochanowski, Trough the Back Door. The Black Market in

Poland 1944-1989, Frankfurt am Main 2017;

Robert Traba, The past in the present: the

construction of Polish history, transl. by Alex Shannon,

Frankfurt am Main 2015;

Janine R. Wedel, The private Poland, New York 1986;

Janine R. Wedel (ed.), The Unplanned Society. Poland During

and After Communism, New York 1992;

Marcin Zaremba, Communism-Legitimacy-Nationalism.

Nationalist Legitimization of the Communist Regime in Poland,

Frankfurt am main 2019.

Efekty uczenia się:

K_W14 - Student uczestniczący w wykładzie nabywa wiedzę zarówno o podstawowych pojęciach związanych z historią społeczną w ogóle, jak o wybranych problemach i procesach z historii społecznej Polski w XX wieku. Oprócz zapoznania się z metodologią, terminologią, faktografią, czy periodyzacją uczestnik wykładu będzie mógł rozpoznać zależności między historią społeczną a polityczną, gospodarczą, czy dziejami kultury.

K_W16 - Zdobędzie wiedzę i instrumentarium zarówno do zrozumienia przeszłości, jak wielu procesów zachodzących obecnie.

K_U05 – Zaprezentowane podczas wykładu źródła pozwoli uczestnikom na udoskonalenie umiejętności krytyki źródeł i pomoże w wykorzystaniu ich we własnych badaniach;

K_U07 – studenci udoskonalą umiejętność dyskusji, merytorycznego argumentowania oraz sposobów prezentacji wiedzy.

Metody i kryteria oceniania:

Wykład będzie zakończony egzaminem w formie testu zawierającego od sześciu do dziesięciu pytań zamkniętych (jednokrotnego wyboru) z zakresu prezentowanego podczas wykładu. Błędna odpowiedź na więcej niż połowę pytań uniemożliwia otrzymanie oceny pozytywnej i tym samym zaliczenie przedmiotu.

Do egzaminu nie będą dopuszczone osoby, które opuszczą (bez ważnego i udokumentowanego powodu) więcej niż trzy wykłady.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)