Historia literatury rosyjskiej 1895-1929

obowiązkowe

Zaliczone zajęcia ze Wstępu do literaturoznawstwa

Zakres wiedzy z przedmiotów literaturoznawczych w tym kursu Literatury powszechnej.

Wykład z historii literatury rosyjskiej 1895-1929 (epoki tzw. „Srebrnego wieku”) stanowi kontynuację kursu, poświęconego poprzedniej epoce literackiej, a zarówno jest częścią cyklu wykładów, zmierzających do charakterystyki całościowej historii literatury rosyjskiej z uwzględnieniem współczesnych dyskusji na temat modernizmu rosyjskiego (po 2022 roku).

Celem wykładów jest zapoznanie studentów z procesem historycznoliterackim w Rosji w latach 1895-1929, wyodrębnienie głównych nurtów i najważniejszych zjawisk literackich (symbolizmu, akmeizmu, futuryzmu), charakterystyka życia literackiego w Rosji po 1917 roku, a także charakterystyka twórczości wybitnych pisarzy – przedstawicieli tej epoki oraz interpretacja najważniejszych tekstów literackich.

Celem wykładów jest prezentacja odcinka procesu historycznoliterackiego – okresu lat 1895-1929, epoki „Srebrnego wieku” w literaturze rosyjskiej; wyodrębnienie głównych nurtów w literaturze modernistycznej (neoromantyzmu i neorealizmu) oraz przybliżenie najważniejszych zjawisk literackich epoki: symbolizmu, akmeizmu, futuryzmu; ukazanie rodzącej się awangardy literackiej, zmierzającej do zerwania z tradycją, powstanie literatury radzieckiej, a także charakterystyka twórczości wybitnych pisarzy tej epoki oraz ich utworów z uwzględnieniem współczesnych dyskusji na temat modernizmu rosyjskiego (po 2022 roku).

Ćwiczenia poświęcone są analizie i interpretacji wybranych dzieł literackich oraz prac krytycznoliterackich. Celem zajęć jest pogłębienie wiedzy odnośnie najwybitniejszych zjawisk literackich danej epoki a także pogłębienie umiejętności badawczych w procesie poznawania oraz interpretacji zjawisk literackich epoki.

Zagadnienia szczegółowe wykładów:

1. „Srebrny wiek” w kulturze rosyjskiej. Sytuacja społeczna i kulturowa (1895-1929). Literatura wobec filozofii, historii oraz polityki.

2. Rosyjska filozofia Srebrnego wieku: od Włodzimierza Sołowjowa do Wasilija Rozanowa. Sztuka jako teurgia. Literaturoznawstwo rosyjskie Srebrnego wieku.

3. Magistralne dyskursy w literaturze rosyjskiej Srebrnego wieku (erotyka, polityka, estetyka, medycyna, wojskowość, prowincja, Moskwa vs Petersburg).

4. Antoni Czechow: między tradycją a nowatorstwem

5. Maksim Gorki jako jako pisarz i organizator życia literackiego.

6. Poezja Srebrnego wieku: bohater liryczny wobec tematyki oraz formy symbolicznej tekstu; intertekstualność. Symbolizm rosyjski. Twórczość Aleksandra Błoka, Wiaczesława Iwanowa i Andreja Biełego, Konstantina Balmonta, Zinaidy Gippius, Fiodora Sołoguba

7. Proza Srebrnego wieku: różnorodność i poetyka gatunków, autobiografizm i psychologizm. Psychologizm wobec poetyki gatunku. Twórczość Fedora Sołoguba, Leonida Andrejewa i Dmitrija Miereżkowskiego. Symbolizm vs psychologizm.

8. Akmeizm w kulturze Srebrnego wieku. Twórczość Innokentija Annienskiego, Nikołaja Gumilowa, Anny Achmatowej, Osipa Mandelsztama i Michaiła Kuzmina.

9. Futuryzm rosyjski: nowatorstwo treści i formy. Futuryzm i rewolucja 1917 roku.

10. Dramaturgia rosyjska 1895-1929; różnorodność gatunków, tendencje modernistyczne, tematyka rewolucyjna oraz społeczna.

11. Literatura wobec rewolucji 1917 roku. Stosunek pisarzy rosyjskich do wydarzeń 1917 roku. Poemat A. Błoka Dwunastu, małe poematy Siergieja Jesienina (Niebiański dobosz, Inonia), Siewierowostok Maksymiliana Wołoszyna, Przeklęte dni Iwana Bunina, Myśli nie na czasie Maksyma Gorkiego.

12. Różnorodność tematyczna i ideowa literatury rosyjskiej po rewolucji 1917 roku. Proza satyryczna: Dwanaście krzeseł Ilii Ilfa i Jewgienija Pietrowa, nowelistyka Michaiła Zoszczenki (bohater, narracja skazowa).

13. Poezja rosyjska 1917-1929 i jej różnorodność tematyczna. Porewolucyjne ugrupowania literackie. Twórczość Nikołaja Zabołockiego, Nikołaja Klujewa, Borisa Pasternaka.

14. Proza rosyjska 1917-1929 (różnorodność tematyczna oraz ideowa). Twórczość Michaiła Bułhakowa.

15. Literatura rosyjska na emigracji (pierwsza fala emigracji rosyjskiej), reprezentacyjne postaci: Iwan Bunin, Aleksander Kuprin, Aleksiej Remizow, Gajto Gazdanow, Boris Popławski, Iwan Szmielow, Władysław Chodasiewicz, Marina Cwietajewa, Władimir Nabokow. Realizm, psychologizm oraz różnorodność tematyczna.

Literatura podstawowa (literatura dodatkowa oraz dydaktyczny materiał internetowy będą podawane na bieżąco):

Баран Хенрик, Поэтика русской литературы начала ХХ века. Москва 1993.

История русской литературы конца ХIХ – начала ХХ века. В двух томах, под редакцией В.А.Келдыша. Тома 1 и 2. Москва 2007 (2009).

История русской литературы. Серебряный век. Редакция Жоржа Нива, Ильи Сермана, Витторио Страды и Ефима Эткинда. Москва 1995.

Летопись литературных событий в России конца ХIХ – начала ХХ века (1891-1917). Выпуски 1-3. Москва 2002-2009.

Магомедова Дина, Русская литература и культура конца ХIХ – начала ХХ веков (курс лекций). Siedlce 2016.

Пайман Аврил, История русского символизма. Москва 2000.

Полонский В.В., Между традицией и модернизмом. Русская литература рубежа ХХ-ХХ веков: история, поэтика, контекст. Москва 2011.

Поэтика русской литературы конца ХIХ – начала ХХ века. Динамика жанра. Общие проблемы. Проза. Москва 2009.

Русская литература рубежа веков (1980-е – начало 1920-х годов). В двух книгах, книги 1 и 2. Москва 2001.

Русские писатели 1800-1917. Библиографический словарь. Тома 1-5. Москва 1989-2007.

Тамарченко Н., Русская повесть Серебряного века. Проблемы поэтики и жанра. Москва 2007.

Ханзен-Лёве Оге А., Интермедиальность в русской культуре. От символизма к авангарду. Москва 2016.

Historia literatury rosyjskiej XX wieku. Praca zbiorowa pod redakcją Andrzeja Drawicza. Warszawa 1997.

Biernat Elżbieta, Poetyka rosyjskiej powieści symbolistycznej. Gdańsk 1983.

Cymborska-Leboda Maria, Twórczość w kręgu mitu. Myśl estetyczno-filozoficzna i poetyka gatunków dramatycznych symbolistów rosyjskich. Lublin 1997.

Jędrzejkiewicz Anna, Opowiadania Antoniego Czechowa – studia nad porozumiewaniem się ludzi. Warszawa 2000.

Malej Izabella, Impresjonizm w literaturze rosyjskiej na przełomie XIX i XX wieku. Wrocław 1997.

Papla Eulalia, Akmeizm. Geneza i program. Wrocław 1980.

Stempczyńska Barbara, Rosyjska proza psychologiczna początku XX wieku. Między tradycją a eksperymentem. Katowice 1988.

Rzeczycka Monika, Fenomen Sofii-Wiecznej Kobiecości w prozie symbolistów rosyjskich, Gdańsk 2002.

Kasack W., Leksykon literatury rosyjskiej XX wieku, Wrocław 1996 .

Porębina G. i Poręba S., Historia literatury rosyjskiej 1917-1991, Katowice 1994.

Sałajczykowa J., Prozaicy pierwszej fali emigracji rosyjskiej 1920-1940, Gdańsk 2004.

WIEDZA

Po wysłuchaniu wykładu oraz udziale w ćwiczeniach student:

- zna podstawowe zjawiska literackie oraz posiada orientację w dziedzinie faktów historycznych omawianej epoki;

- uświadamia sobie różnorodność możliwych założeń estetycznych, wielość koncepcji sztuki oraz fakt współwystępowania różnych języków poetyckich;

- dysponuje wiedzą na temat głównych spornych kwestii w badanym obszarze zjawisk, a także wiedzą na temat literatury krytycznej, dotyczącej badanych faktów literackich;

UMIEJĘTNOŚCI:

- umie scharakteryzować główne zjawiska literackie epoki Srebrnego wieku: tendencje, kierunki, problemy, twórczość poszczególnych pisarzy;

- potrafi zinterpretować utwory z punktu widzenia programowych założeń estetycznych oraz ich realizacji;

- umie przeprowadzić analizę oraz interpretację tekstów, reprezentujących różne poetyki oraz różną ideologię;

- potrafi przeanalizować i zinterpretować nie tylko pojedynczy utwór, ale też większe całości: cykl poetycki, poemat, zbiorki czy tomiki utworów lirycznych;

- opanowuje pewną ilość tekstów poetyckich na pamięć;

- potrafi samodzielnie wyszukiwać materiały, poszerzające wiedzę;

- umie posługiwać się właściwą terminologią literaturoznawczą;

KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

- ma świadomość wkładu kultury rosyjskiego Srebrnego wieku w dziedzictwo kultury Europy;

- posiada świadomość swojej wiedzy i własnych umiejętności w zakresie rozumienia kultury rosyjskiej;

- posiada świadomość konieczności dialogu kultur we współczesnym świecie.

Forma egzaminu: ustny

W czasie egzaminu zadawane są pytania obejmujące zagadnienia prezentowane w trakcie wykładu i ćwiczeń.

I. Liczba pytań: 3 (jedno w tematyki wykładów, jedno z tematyki prac pisemnych i lektur obowiązkowych oraz jedno z tematyki zajęć praktycznych).

II. Punktacja pytań: od 3 do 0.

III. Przelicznik punktów na oceny:

4,5-5 pkt. – dst (3,0)

5,5-6 pkt. – dst+ (3,5)

6,5-7 pkt. – db (4,0)

7,5-8 pkt. – db+ (4,5)

8,5-9 pkt. – bdb (5,0)

9+ pkt. – bdb! (5!)

Pkt. 3

Student: charakteryzuje epokę, okres lub kierunek literacki z wykorzystaniem różnych wyznaczników (filozoficznego, światopoglądowego, poetologicznego itp.), przywołuje nazwiska przedstawicieli (również drugoplanowych), wykazuje szczegółową znajomość treści lektur, przeprowadza całościową analizę (odwołując się do gatunku, struktury i treści), podaje różne stanowiska badawcze (z nazwiskami badaczy), umieszcza twórczość pisarza i dzieło w kontekście historycznoliterackim. Wypowiedź ma charakter spontaniczny, całościowy, przemyślany, student szeroko posługuje się terminologią specjalistyczną.

Pkt. 2

Student: charakteryzuje epokę, okres lub kierunek literacki, wykazuje znajomość treści lektur, przeprowadza analizę (odwołując się do gatunku, struktury i treści), umieszcza twórczość pisarza i dzieło w kontekście epoki. Wypowiedź ma charakter płynny, student posługuje się terminologią specjalistyczną.

Pkt. 1

Student: w ograniczonym zakresie, po zadaniu pytań dodatkowych charakteryzuje epokę, okres lub kierunek literacki, wykazuje podstawową znajomość treści lektur, przeprowadza analizę na poziomie podstawowym (odwołując się jedynie do treści), wymienia jedynie niektórych autorów i ich dzieła, wskazuje jedynie ogólne cechy epoki, okresu lub kierunku literackiego. Wypowiedź jest urywana; składa się z informacji niepowiązanych ze sobą, student wymaga naprowadzania przez egzaminatora.

Wymogi na ocenę 5!

- 3 pkt. za każde pytanie,

- spełnienie wymogów za 3 pkt. oraz dodatkowo: wiedza i umiejętności spoza programu nauczania, znajomość lektur spoza listy lektur, odwołania do literatury światowej.

Zaliczenie z przedmiotu: Historia literatury rosyjskiej 1885-1917 ćwiczenia

Warunkiem uzyskania zaliczenia jest:

Warunkiem uzyskania zaliczenia jest:

1) Ocena ciągła (bieżące przygotowanie i obecność na zajęciach) – 30%

2) Znajomość treści tekstów literackich dotyczących zajęć praktycznych – 30%

3) Praca pisemna (tematyka zostanie podana na początku semestru) – 40%

Student uzyskuje zaliczenie pod warunkiem spełnienia wszystkich trzech wymagań

Nakład pracy studenta:

30 godzin - 1 pkt ECTS udział w wykładzie

30 godzin - 1 pkt ECTS udział w ćwiczeniach

45 godzin - 1,5 pkt ECTS przygotowanie do zajęć, praca pisemna

15 godzin - 0.5 pkt ECTS przygotowanie do egzaminu

Student ma prawo do 2 nieusprawiedliwionych nieobecności, każda następna wymaga złożenia usprawiedliwienia. O uznaniu nieobecności decyduje wykładowca. Przekroczenie nieobecności usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych na 50% zajęć może być podstawą do niezaliczenia przedmiotu. Warunki zaliczenia przedmiotu w terminie poprawkowym są takie same jak w terminie I