Historia literatury białoruskiej - literatura starobiałoruska

obowiązkowe

Historia Białorusi do końca XVIII wieku 3221-S1-0HB11K
Praktyczna nauka języka białoruskiego I 3221-S1-0PB11C

Student powinien mieć podstawową wiedzę historycznoliteracką dotyczącą średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia, z uwzględnieniem tradycji polskiej i europejskiej. Wymagana jest znajomość języka białoruskiego przynajmniej na poziomie A1 oraz opanowanie przynajmniej w stopniu zadowalającym materiałów przedmiotu Historia Białorusi do końca XVIII wieku.

w sali

Celem zajęć jest wprowadzenie studentów w krąg piśmiennictwa dotyczącego ziem białoruskich okresu Rusi Kijowskiej, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Na tle historycznych dziejów rozpatrywane są zagadnienia dotyczące roli i pozycji białoruszczyzny w WKL i kulturze europejskiej.

Na przykładzie wybranych tekstów omawiana jest geneza i rozwój języka i literatury starobiałoruskiej, ewolucja gatunków kronikarskich (w stronę lokalnych, diariuszowych zapisów). Kultura i literatura starobiałoruska omawiana jest w kontekście kultury europejskiej (np. filozofia renesansu a działalność F. Skaryny, reformacja i jej znaczenie dla rozwoju kultury i oświaty na ziemiach białoruskich, wpływ kultury barokowej na literaturę i sztukę białoruską). Szczególną uwagę zwraca się na piśmiennictwo polityczne (Statut WKL, raporty, polemiki), rozwój nowych gatunków literackich, (poematy, panegiryki, satyra polityczna, misteria, intermedia itd.). Zwraca się także uwagę na prestiżową pozycję białoruszczyzny w WKL i jej pozycję w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Zajęcia obejmują następującą tematykę:

1. Ogólna periodyzacja dawnej literatury białoruskiej. Wczesne średniowiecze a piśmiennictwo Rusi Kijowskiej.

2. Apokryfy i hagiografia na ziemiach białoruskich.

3. Latopisarstwo wczesnego średniowiecza.

4. Krasomówstwo starobiałoruskie. Życie i twórczość Cyryla Turowskiego.

5. Słowo o wyprawie Igora a ziemie białoruskie.

6. Literatura starobiałoruska okresu dojrzałego średniowiecza.

7. Renesans na ziemiach WKL. Kronikarstwo WKL.

8. Poezja epoki Renesansu. Twórczość Mikołaja Hussowskiego.

9. Filozofia renesansu a działalność Francyska Skaryny.

10. Specyfika reformacji na ziemiach WKL. Szymon Budny.

11. Polemiki wokół Unii Brzeskiej. Melecjusz Smotrycki.

12. Poezja barokowa. Jan Kazimierz Paszkiewicz.

13. Satyra polityczna. Przemówienie Mieleszki i List do Obuchowicza.

14. Literatura pamiętnikarsko-historyczna. Teodor Jewłaszewski.

15. Kroniki miejscowego znaczenia. Kronika Barkułabowska.

NAKŁAD PRACY STUDENTA – BILANS PUNKTÓW ECTS

Obciążenie studenta na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich: 30 godz. ECTS: 2, w tym:

Udział w zajęciach 30 godz. - 1 ECTS

Obciążenie studenta związane z nauką samodzielną (w tym przygotowanie do zajęć) : 20 godz. i przygotowanie do zaliczenia na ocenę 10 godz. - 1 ECTS

RAZEM

obciążenie studenta na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich oraz związane z nauką samodzielną: 60 godz. ECTS: 2

Lektury obowiązkowe:

1. Opowieść o życiu i śmierci Eufrozyny Połockiej (tłumaczenie nieopublikowane, materiały własne prowadzącego).

2. Wędrówka Bogarodzicy po miejscach mąk ludzi potępionych, przeł. R. Łużny [w:] Apokryfy Nowego Testamentu, t. 3. Listy i Apokalipsy chrześcijańskie, red. M. Starowieyski, Kraków 2001, s. 281–292.

3. Powieść minionych lat (fragmenty) [w:] Powieść minionych lat, przekł. i komentarz Franciszek Sielicki ; red. Marian Jakóbiec, Wiktor Jakubowski, Wrocław 1968.

4.Cyryl Turowski, Słowo na niedzielę Świętego Tomasza (tłumaczenie nieopublikowane, materiały własne prowadzącego).

5. Słowo o wyprawie Igora (fragmenty), przeł. Julian Tuwim, Warszawa 1985.

6. Latopisiec Wielkich Książąt Litewskich tłumaczenie nieopublikowane, materiały własne prowadzącego).

7. Pochwała Witolda [w:] Nie chyliłem karku przed mocą : antologia poezji białoruskiej od XV do XX wieku, wybór, red. i noty biograficzne Lawon Barszczeŭski, Adam Pomorski, Wrocław 2008, s.15-17

8. Mikołaja Hussowskiego pieśń o żubrze jego postaci, dzikości i o polowaniu na niego, przekł. Jana Kasprowicza, Białowieża 1994.

9. Francysk Skaryna, Wstęp do Biblii (tłumaczenie nieopublikowane, materiały własne prowadzącego).

10. Francysk Skaryna. Wiersze [w:] Nie chyliłem karku przed mocą : antologia poezji białoruskiej od XV do XX wieku, wybór, red. i noty biograficzne Lawon Barszczeŭski, Adam Pomorski, Wrocław 2008, s.28-29.

11. O przedniejszych wiary chrystiańskiej artikulech, to jest o Bogu jedynym, o Synu jego i o Duchu św., Łosk 1576, drukarnia J. Karcan [w:] H. Merczyng S. Budny jako krytyk tekstów biblijnych, Kraków 1913, s. 85-88 (albo materiały własne wykładowcy albo Biblioteka pisarzy reformacyjnych, Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii I Socjologii PWN, Warszawa 1989).

12. Melecjusz Smotrycki, Trenos, to jest lament albo narzekanie Cerkwie na syny wyrodne (materiały własne prowadzącego).

13. Jan Kazimierz Paszkiewicz, Polska kwitnie łaciną [w:] Nie chyliłem karku przed mocą : antologia poezji białoruskiej od XV do XX wieku, wybór, red. i noty biograficzne Lawon Barszczeŭski, Adam Pomorski, Wrocław 2008, s. 40.

14. Andrzej Rymsza, Wiersze [w:] Nie chyliłem karku przed mocą : antologia poezji białoruskiej od XV do XX wieku, wybór, red. i noty biograficzne Lawon Barszczeŭski, Adam Pomorski, Wrocław 2008, s.31-37.

15. Przemówienie Mieleszki (tłumaczenie nieopublikowane, materiały własne prowadzącego).

16. List do Obuchowicza (tłumaczenie nieopublikowane, materiały własne prowadzącego).

17. Teodor Jewłaszewski, Pamiętnik Teodora Jewłaszewskiego, nowogrodzkiego podsędka, Warszawa 1860.

18. Fragmenty z Kroniki Barkułabowskiej (tłumaczenie nieopublikowane , materiały własne prowadzącego).

Lektury fakultatywne:

1. Metropolita Iłarion, Słowo o Prawie i Łasce [w:] W. Jakubowski, R. Łużny, Literatura staroruska. Wiek XI-XVII. Antologia, PWN, Warszawa 1971, s.39-40

2. Eliasz Pielgrzymowski, Rozmowa iednego Polaka z Moskwą na zamku Moskiewskim Anno 1601. [online:] http://bellib.net/authors/anonymous/RazmovaAdnahoPaliaka.shtml

3. Symeon Połocki, Wiersze [w:] Nie chyliłem karku przed mocą : antologia poezji białoruskiej od XV do XX wieku, wybór, red. i noty biograficzne Lawon Barszczeŭski, Adam Pomorski, Wrocław 2008.

4. Grzegorz Cambłak, Pochwała Eutymiusza, za Apoloniusz Zawilski: Bułgaria trzynastu wieków. s. 62-63.

5. Dominik Rudnicki. Bajki [w:] Nie chyliłem czoła przed mocą. Antologia poezji białoruskiej od XV do XX wieku, wybór, red. i noty biograficzne Lawon Barszczeŭski, Adam Pomorski, Wrocław 2008 s. 57-63.

6. Kronika Bychowca [online:] http://bk.knihi.com/letapisy/.

Literatura przedmiotu:

1. Barszczewski A., Historia literatury białoruskiej: okres Rusi Kijowskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego, Warszawa 1981.

2. Starażytnaja biełaruskaja literatura: Zbornik, układannie L.S. Kurbieka, U.A. Maruk, Mińsk 2002.

3. Antałohija dauniaj biełaruskaj litaratury XI - pierszaja pałowa XVIII stahoddzia, Minsk 2003.

4. Majchrowicz S. K., Narysy starażytnaj biełaruskaj literatury XIV-XVIII st., Mińsk 1980.

5. Łojka A. A., Starabiełaruskaja literatura, Mińsk 2001.

6. Sawierczanka I.W., Symon Budny: Humanist i refarmatar, Mińsk 1993.

7. Sawierczanka I. W., Aura mediocritas: Kniżna-piśmowaja kultura Biełarusi. Adradżennie i ranniaje baroka, Mińsk 1998.

8. Panasiuk N., Unia brzeska w historycznej relacji Kroniki barkałabowskiej, "Roczniki Humanistyczne"1993, t. XLI, z. 7, s. 65-74.

9. Historyja biełaruskaj literatury XI-XIX stahoddziau u 2 tamach, T. 1 Nawukowy red. toma W. A. Czamiarycki, Mińsk 2006.

10. Swiażynski U. M., Histarycznyja zapiski F. Jeułaszeuskaha, Mińsk 1990.

11. Nie chyliłem czoła przed mocą. Antologia poezji białoruskiej od XV do XX wieku, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2008.

12. Tomasz Hodana, Najnowsze spory o autentyczość Słowa o wyprawie Igora, "Przegląd Rusycystyczny" 2011, nr 3 (135), s. 5-32.

13. Jan Kamieniecki, Szymon Budny – zapomniana postać polskiej reformacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.

Student zna i rozumie w zaawansowanym stopniu:

specyfikę przedmiotową i metodologiczną oraz terminologię wykorzystywaną w badaniach białorutenistycznych,

proces rozwojowy literatury białoruskiej,

wydarzenia z historii Białorusi.

Student potrafi:

prezentować poglądy badaczy dotyczące literatury białoruskiej i języka białoruskiego i formułować wnioski dotyczące rozwoju literatury i języka,

rozpoznawać znaczenie wydarzeń historycznych dla rozwoju literatury białoruskiej i języka białoruskiego.

Student jest gotów do:

poszanowania odmiennych kultur, poglądów i postaw.

Warunki zaliczenia przedmiotu:

- systematyczne przygotowanie na zajęcia zadanego materiału

- przygotowanie prezentacji indywidualnej lub udział w przygotowaniu prezentacji grupowej lub przygotowanie i wygłoszenie referatu

- zaliczenie wszystkich prac kontrolnych

Składniki oceny końcowej:

Ocena z końcowego zaliczenia ustnego – 50%

Średnia ocen z prac kontrolnych – 30%

Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć, udział w dyskusjach, prezentacje indywidualne/grupowe) – 20%