Zależność między językiem a tożsamością narodową II

seminaria magisterskie

Zależność między językiem a tożsamością narodową I 3221-S2-4MJ11S

Przed rozpoczęciem nauki przedmiotu wskazane jest powtórzenie wiadomości nabytych w poprzednich latach, dotyczących wiedzy o rozwoju języka białoruskiego, o strukturze dialektów białoruskich oraz o procesach interferencyjnych występujących na pograniczach językowych.

Na seminarium omawiana jest problematyka dotycząca roli języka białoruskiego w kształtowaniu białoruskiej świadomości narodowej na tle innych narodów Europy Środkowo-Wschodniej. Rozpatrywane są także przyczyny wyrzekania się przez Białorusinów języka ojczystego.

Na seminarium omawiane są historyczno-kulturowe uwarunkowania kształtowania się świadomości i tożsamości narodowej Białorusinów, ze szczególnym uwzględnieniem roli języka ojczystego.

W historii Białorusi nie było okresu monolingwistycznego, zawsze występował bilingwizm, a nawet polilingwizm. Szczególna wielojęzyczność charakteryzowała okres Wielkiego Księstwa Litewskiego, co było odzwierciedleniem stosunków etnolingwistycznych panujących w WKL i znalazło swoje odbicie w dziedzictwie kulturowym.

Szczególnie interesująca jest kultura tradycyjna na pograniczu (obrzędy, wierzenia, odzież), świadcząca o identyfikacji etnicznej pogranicza. Świadomość zróżnicowania kulturowego bardzo wyraźnie można zaobserwować na przykładzie współczesnego pogranicza bałtycko-słowiańskiego w Polsce północno-wschodniej.

Istotnym świadectwem stosunków etnicznych, społecznych i wyznaniowych są napisy nagrobkowe, w których ważną rolę odgrywa nie tylko język, ale także forma zapisu.

Na seminarium omawiana jest sytuacja i rozwój języka białoruskiego w różnych okresach historii ziem białoruskich, ze szczególnym uwzględnieniem źródeł współczesnego języka białoruskiego.

Granice polityczne nie określają granic językowych, co wyraźnie można zaobserwować np. na przykładzie gwar pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego. Wiele kontrowersji wśród badaczy i mieszkańców Białostocczyzny wywołuje z kolei białorusko-ukraińska granica językowa na Podlasiu.

1. Alunina І., “Boh czy jo czy ne, a veryć trochu ż nada – ab nekatorych elementach relihijnaj svjadomasci życharou uschodnjaha pameżża Belarusi, w: Pogranicza Białorusi w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa 2007.

2. Barszczeuskaja N., Emihracyjnaja hazeta „Baćkauszczyna” pra szkol’nuju systemu BSSR, w: Acta Albaruthenica 2, Mińsk 2001.

3. Bednarczuk L., Stosunki etnolingwistyczne na obszarze Wielkiego Księstwa Litewskiego, w: Dzieje Lubelszczyzny, t. VI. Lublin 1992.

4. Charytoniuk G., Białoruski obrzęd dziadów w literaturze przedmiotu i w pamięci mieszkańców wsi, w: Pogranicza Białorusi w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa 2007.

5. Czyżewski F., Granice polityczne a granice językowe (na przykładzie gwar pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego), w: Język i kultura białoruska w kontakcie z sąsiadami, Warszawa 2001.

6. Kalubovicz A., Mova u historyi belaruskaha piśmenstva, München – London 1974-1975.

7. Kraucevicz A., Da pytannja etnicznaj i dzjarżaunaj svjadomasci u sjarednjavecznaj Belarusi, w: Język a tożsamość na pograniczu kultur, Białystok 2000.

8. Kultura i języki Wielkiego Księstwa Litewskiego, red. M.T. Lizisowa, Kraków 2005.

9. Labaczeuskaja V., Аbrad “hulać ikonu” jak prajava narodnaha chryscijanstva na belaruska-rasijskim pameżży, w: Pogranicza Białorusi w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa 2007.

10. Labaczeuskaja V., Tradycyjnae adzenne jak marker etnicznaj identyfikacyi na pameżży, w: Pogranicza Białorusi w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa 2007.

11. Njamiha H., Belaruskae szkol’nictva pad njameckaj akupacyjaj Belarusi u vajnu 1941-1944, w: „Zapisy” 19, New York 1989.

12. Pokropek M., Świadomość zróżnicowania kulturowego na przykładzie współczesnego pogranicza bałtyjsko-słowiańskiego w Polsce północno-wschodniej, w: Rocznik Białostocki, t. XIV, Warszawa 1981.

13. Ratkevicz A., Paczatki belaruskaha szkol’nictva u Mensku, w: „Zapisy” 16, New York 1978.

14. Rott-Żebrowski T., U źródeł współczesnego języka białoruskiego, w: Dzieje Lubelszczyzny, t. VI. Lublin 1992.

15. Sajewicz M., Ze studiów nad gwarami wschodniosłowiańskimi w Polsce, Lublin 1997.

16. Werenicz W., Napisy nagrobkowe jako świadectwo stosunków etnicznych, społecznych i wyznaniowych na środkowej Białorusi, w: Studia nad polszczyzną kresową.

17. Zaprudnik J., Belaruś na histarycznych skryżavannjach, Mińsk 1996.

18. Zaprudnik J., Dzjarżaunaść Belarusi u dasaveckuju paru, w: „Zapisy” 15, New York 1977.

19. Żurauski A., Dvuchmoue i szmatmoue u historyi Belarusi, w: Pytanni bilinhvizmu i uzaemadzejannja mou, Mińsk 1982.

Po ukończeniu przedmiotu student:

1. WIEDZA:

- ma pogłębioną wiedzę o roli Białorusi we współczesnym świecie i rozumie jej wpływ na kształtowanie się białoruskiej literatury i języka

- rozumie specyfikę języka lub literatury białoruskiej w odniesieniu do innych języków lub literatur

- zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu prawa autorskiego oraz konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej

2. UMIEJĘTNOŚCI:

- potrafi analizować dzieła literackie z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów oraz interpretować ich znaczenie

- potrafi sporządzać samodzielne analizy literackie lub lingwistyczne o charakterze porównawczym z wykorzystaniem odpowiednich metod i narzędzi badawczych

- potrafi rozpoznać najważniejsze białoruskie dzieła literackie, w tym w sposób szczegółowy powstałe od lat 80. XX wieku i dokonać ich krytycznej analizy i interpretacji

- potrafi ocenić znaczenie dorobku poszczególnych twórców literatury białoruskiej na tle światowego procesu historyczno-kulturowego

- potrafi wykorzystywać poszerzoną terminologię literacką w procesie analizy utworów

- umie wykorzystać w procesie interpretacyjnym metody badawcze różnych szkół teoretycznych

- potrafi prezentować poglądy badaczy dotyczące literatury białoruskiej i języka białoruskiego i formułować wnioski oraz tworzyć syntetyczne podsumowania dotyczące rozwoju literatury i języka

- posiada rozbudowaną umiejętność formułowania opinii krytycznych o wytworach kultury białoruskiej w oparciu o badania w poszczególnych dziedzinach i własne doświadczenie

- potrafi wykorzystywać rozszerzone terminy translatologiczne w procesie analizy przekładów z języka polskiego na białoruski i z białoruskiego na polski

- potrafi przygotowywać samodzielne analizy przekładów z języka polskiego na białoruski i z białoruskiego na polski uwzględniając i konfrontując ze sobą wyniki najnowszych badań w tej dziedzinie

- potrafi ocenić znaczenie poszczególnych tłumaczy z języka białoruskiego na polski i polskiego na białoruski w kontekście ich oddziaływania na proces polsko-białoruskiej wymiany kulturowej

- potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać swoje umiejętności badawcze oraz zdolności przydatne w przyszłej karierze zawodowej

- potrafi prawidłowo interpretować rozwój białoruskiej idei narodowowyzwoleńczej i jej wpływ na organizację białoruskiego życia społecznego

3. KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

- potrafi aktywnie uczestniczyć w pracach grupowych, pracach organizacji i instytucji zajmujących się problematyką białoruską

- potrafi organizować samodzielną oraz grupową pracę dotyczącą analizy problemowej zjawisk kultury związanych z Białorusią

- prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu

- aktywnie uczestniczy w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego Białorusi

- systematycznie uczestniczy w białoruskim życiu kulturalnym korzystając z różnych mediów i różnych jego form

- obecność i aktywność na zajęciach,

- bieżące przygotowanie do zajęć,

- bieżące kontrolne sprawdziany ustne i pisemne, składające się na końcowe zaliczenie.