Seminarium licencjackie : Słownik języka semantycznego

seminaria licencjackie

w sali

Celem seminarium będzie samodzielne opracowanie przez studenta nowego hasła słownikowego wg uproszczonej nieco konwencji budowy hasła zaproponowanej przez Igora Mel’čuka et al. w Słowniku objaśniająco-kombinatorycznym - jedynym w swoim rodzaju, nowatorskim pod względem gatunku, to znaczy nie mieszczącym się w granicach istniejących klasyfikacji leksykograficznych. Słownik ten przyjmuje formę haseł, ale zastosowana w nim unikalna konwencja budowy słownika (ilość haseł, dobór haseł) oraz budowy hasła (rozbudowany schemat i opis za pomocą metajęzyka semantycznego) każe zaliczyć go bardziej do naukowych opracowań językoznawczych niż do zwykłych słowników jednojęzycznych. Model Sens↔Tekst (1974) stanowi postawę teoretyczną dla tego słownika, a także innych współczesnych słowników kombinatorycznych online zbudowanych według formalnego opisu zaproponowanego przez Mel’čuka (np. DiCoLiLex dla języka francuskiego (2011), angielskiego (2014), rosyjskiego (2014, 2017).

Pierwszym celem seminarium będzie poznanie przez studenta w sposób szczegółowy i pogłębiony jedynego w swoim rodzaju, nowatorskiego pod względem gatunku, to znaczy nie mieszczącego się w granicach istniejących klasyfikacji leksykograficznych Słownika objaśniająco-kombinatoryczny Igora Mel’čuka oraz modelu Sens↔Tekst (1974) stanowiącego postawę teoretyczną dla tego słownika.

Drugim celem seminarium będzie samodzielne opracowanie przez studenta nowego hasła słownikowego wg uproszczonej nieco konwencji budowy hasła słownikowego oraz języka semantycznego zaproponowanych przez Igora Mel’čuka.

Seminarium obejmuje następujące zagadnienia:

I. Wprowadzenie do leksykografii - podstawowe terminy, typologia słowników, makrostruktura i mikrostruktura słownika językowego.

II. Model Sens↔Tekst (MST) I. Mel’čuka, A. Żółkowskigo i J. Apresjana

- geneza powstania modelu Sens↔Tekst (MST)

- ogólna charakterystyka modelu Sens↔Tekst (MST), jego założeń, komponentów

- pojęcie funkcji leksykalnej

- typy funkcji leksykalnych: funkcje paradygmatyczne i syntagmatyczne

- reguły parafrazowania

III. Zastosowanie modelu Sens↔Tekst : Dictionnaire Explicatif et Combinatoire du français contemporain (1984, 1988, 1992, 1999)

- makrostruktura słownika (dobór haseł i ilość haseł)

- mikrostruktura słownika, czyli budowa artykułu hasłowego – schemat : a/wyraz hasłowy; b/informacja morfologiczna; objaśnienie; c/model rekcji (syntaktyczne możliwości wyrazu), warunki łączliwości jednostek podrzędnych, językowe przykłady realizacji tego modelu; d/standardowe funkcje leksykalne; e/niestandardowe funkcje leksykalne; f/”świat leksykalny”; g/część ilustrująca; h/frazeologia.

Szczegółowy harmonogram pracy

Celem seminarium w semestrze zimowym będzie zapoznanie studentów z literaturą przedmiotu dotyczącą teorii i modelu Sens-Tekst, budowy słownika DEC oraz budowy haseł w tym słowniku, a także zdobycie przez studenta umiejętności posługiwania się zaproponowanym przez teorię Sens-Tekst aparatem pojęciowym.

Przed wyborem tematu pracy student czyta i referuje wskazane przez prowadzącego opracowania dotyczące omawianych zagadnień. Następnie wybiera jednostkę językową – wyraz lub związek wyrazowy, dla którego będzie opracowywać hasło słownikowe. Wybór materiału do opisania i związany z nim temat pracy, a także zebrana bibliografia oraz wstępny konspekt pracy zaproponowany przez uczestnika seminarium są akceptowane bądź modyfikowane przez wykładowcę prowadzącego seminarium.

Praca w semestrze letnim będzie polegać na zebraniu przez studenta korpusu związków wyrazowych z wybraną do opracowania jednostką językową oraz jej opisie wg uproszczonej nieco konwencji budowy hasła oraz języka semantycznego zaproponowanych przez I. Mel’čuka et al. w Słowniku objaśniająco-kombinatorycznym.

Student przygotowuje samodzielnie ostateczną wersję konspektu (3-5 stron z częściami wstępną i końcową zredagowanymi jako tekst ciągły oraz częścią środkową w rozwiniętych punktach) wraz z bibliografią oraz prezentację multimedialną (10-12 slajdów) wg wytycznych dla prac licencjackich językoznawczych obowiązujących w Instytucie Romanistyki, zgodnych z wymogami merytorycznymi i formalnymi przyjętymi na kierunku filologia romańska i stosowanymi dla prac licencjackich powstających na Uniwersytecie Warszawskim.

Organizacja zajęć w semestrze letnim jest podyktowana indywidualnymi postępami w przygotowaniu prac licencjackich. Zajęcia polegają na przedstawianiu kolejnych etapów pracy, wspólnej dyskusji wspomaganej wskazówkami prowadzącego.

Apresjan J., Mielczuk I., Żołkowskij A. (1972). Próba objaśniająco-kombinatorycznego słownika języka rosyjskiego, in: Semantyka i słownik, red. A. Wierzbicka, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 79-103.

Apresjan J. (1974, tłum. pol. 1980). Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, Wrocław: Ossolineum.

DEC : Dictionnaire explicatif et combinatoire du français contemporain. Recherches lexico-sémantiques (Mel’čuk I.A., Iordanskaja L.N., Arbatchewsky-Jumarie, N. eds), (1984-I, 88-II, 99-IV), Montréal : Les Presses de l’Université de Montréal, Canada.

Mel’čuk, I. Un modèle linguistique fonctionnel : le modèle Sens-Texte, INaLCO, pdf. http://www.inalco.fr/sites/default/files/asset/document/inalco_modele_linguistique_fonctionnel_.pdf

Mel’čuk I. (1988).Paraphrase et lexique : la théorie Sens-Texte, Lexique 6, 13-54.

Mel’čuk I. (1992). Paraphrase et lexique : la théorie Sens-Texte et le Dictionnaire explicatif

et combinatoire, En linge: http://olst.ling.umontreal.ca/pdf/Mel%27%C4%8Duk_1992_Paraphrase_DEC-3.pdf

Mel’čuk I. (1997).Vers une linguistique Sens-Texte. Leçon inaugurale. Paris : Collège de France. En linge: http://olst.ling.umontreal.ca/pdf/MelcukColldeFr.pdf

Mel’čuk I. (2015). Un modèle linguistique fonctionnel : le modèle Sens-Texte)

Mel’čuk I. (2006). Explanatory Combinatorial Dictionary. In G. Sica (ed.), Open Problems in Linguistics and Lexicography, Monza (Italy): Polimetrica Publisher, 225-355. http://www.polimetrica.com/?p=productsList&sWord=lexicography

Mel’čuk I., Polguère A. (2006). Dérivations sémantiques et collocations dans le

DiCo/LAF, Langue française 2006/2 (n° 150), 66-83.

http://www.cairn.info/revue-langue-francaise-2006-2-page-66.htm

Mel’čuk I., Polguère A. (2007). Lexique actif du français. L’apprentissage du vocabulaire fondé sur 20 000 dérivations sémantiques et collocations du français. Bruxelles : De Boeck.

Mel’čuk I., Polguère A. (2021). Les fonctions lexicales dernier cri. In S. Marengo (éd.) La Théorie Sens-Texte. Concepts-clés et applications. Paris : L’Harmattan.

Polguère A. (1998). La théorie Sens-Texte. Dialangue 8-9, 9-30. En ligne: http://olst.ling.umontreal.ca/pdf/PolgIntroTST.pdf

Polguère A. (2016). Lexicologie et sémantique lexicale. Notions fondamentales. Troisième étions, Motréal : Les Presses de l’Université de Montréal.

Absolwent zna i rozumie

-w zaawansowanym stopniu miejsce i znaczenie językoznawstwa, w systemie nauk oraz jego specyfikę przedmiotową i metodologiczną (K_W01)

-w zaawansowanym stopniu terminologię z zakresu językoznawstwa ogólnego i francuskiego, w szczególności leksykografii (K_W02)

-podstawowe zasady tworzenia i rozwoju różnych form przedsiębiorczości, możliwości praktycznego zastosowania zdobywanej wiedzy w działalności zawodowej związanej z kierunkiem studiów (K_W12)

Umiejętności

Absolwent potrafi

-stosować podczas planowania badań podstawowe koncepcje teoretyczne właściwe dla językoznawstwa ogólnego i francuskiego (K_U01)

-wykorzystywać w badaniach podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące analizę problemów badawczych, formułowanie hipotez, dobór metod i narzędzi badawczych oraz opracowywanie i prezentowanie wyników podczas przygotowywania własnych prac w zakresie językoznawstwa (K_U02)

-rozpoznawać, analizować i interpretować różne rodzaje wytworów kultury (język, literatura), stosując adekwatną terminologię oraz właściwe metody i narzędzia badawcze (K_U03)

-przedstawiać własne poglądy, odwołując się do różnych źródeł i podstawowych ujęć teoretycznych, oraz argumentować przyjęty punkt widzenia (K_U04)

-samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności, korzystając z różnych źródeł (K_U09)

Kompetencje społeczne

Absolwent jest gotów do

-krytycznej oceny własnej wiedzy i umiejętności (K_K01),

-otwartości wobec różnic osobniczych i kulturowych (K_K02)

- przestrzegania podstawowych zasad etyki zawodowej oraz zasad z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego (K_K06)

Kryteria zaliczenia zajęć związane z przygotowaniem pracy licencjackiej:

- Semestr I: wybór jednostki językowej do opracowania jako hasło słownikowe oraz tematu pracy, a także zebranie bibliografii, przedstawienie wstępnego konspektu pracy;

- Semestr II: zebranie materiału badawczego, opracowanie hasła słownikowego dla wybranej jednostki językowej, przygotowanie ostatecznej wersji konspektu pracy oraz prezentacji multimedialnej.

W każdym semestrze student przedstawia ponadto referat dotyczący zagadnień związanych z problematyką seminarium lub tematem pracy licencjackiej.

Warunkiem zaliczenia seminarium licencjackiego jest złożenie gotowej pracy dyplomowej.