Antropologia kultury iberyjskiej i iberoamerykańskiej

obowiązkowe

Student powinien znać język hiszpański w stopniu umożliwiającym mu lekturę antropologicznych tekstów teoretycznych oraz aktywny udział w dyskusji na zajęciach. Niektóre teksty wykorzystywane na zajęciach mogą być w języku angielskim. Materiały do zajęć będą dostępne na platformie Google Classroom.

W przypadku zajęć prowadzonych zdalnie, będą się one odbywały w trybie synchronicznym (z wykorzystaniem narzędzi Zoom) i asynchronicznym (z wykorzystaniem platformy Google Classroom).

w sali

Konwersatorium stanowi wprowadzenie w wybrane zagadnienia teoretyczne z zakresu antropologii kultury. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z wybranymi teoriami i perspektywami analityczno-interpretacyjnymi oraz wypracowanie warsztatu umożliwiającego studentom samodzielną analizę i interpretację zjawisk kulturowych z zastosowaniem odpowiednich narzędzi. W celu zapoznania studentów z przykładowymi zjawiskami kulturowymi Półwyspu Iberyjskiego i Ameryki Łacińskiej na tle głównych nurtów w badaniach nad kulturą, w trakcie zajęć omawianie tekstów teoretycznych zostanie uzupełnione o przykłady zaczerpnięte z iberyjskiego obszaru kulturowego.

Celem zajęć jest zapoznanie studenta z wybranymi podstawowymi zagadnieniami teoretycznymi z zakresu antropologii kultury oraz ich praktyczne zastosowanie w analizie zjawisk kulturowych obecnych w świecie iberyjskim, tak w przeszłości jak i współcześnie. Rezygnacja z chronologicznego przedstawienia rozwoju myśli antropologicznej w XX wieku na rzecz organizacji materiału dydaktycznego zagadnieniami tematycznymi nie tylko umożliwi spojrzenie na kulturę w sposób całościowy, ale zarazem pozwoli studentowi skonfrontować różne teorie antropologiczne dotyczące tego samego fenomenu kulturowego oraz podejść do nich krytycznie i zweryfikować ich przystawalność do przejawów kultury w XXI wieku.

Proponowane w toku zajęć tematy z jednej strony mają charakter globalny (czas, przestrzeń, rytuał, zabawa, szamanizm), ale równocześnie nawiązują do specyfiki szeroko pojętego iberyjskiego obszaru kulturowego (el susto i koncepcja choroby w społecznościach rdzennych; specyfika karnawału w Rio de Janeiro; fiesta de quinceañera jako obrzęd przejścia; tradycyjne zawody w Kraju Basków). Lektura wybranych fragmentów tekstów, często wzbogacona o materiały filmowe, ma służyć za punkt wyjścia do wspólnej dyskusji i refleksji, pomóc studentowi wypracować krytyczne podejście do prezentowanych teorii oraz ułatwić mu pozyskanie narzędzi niezbędnych do samodzielnej analizy zjawisk kulturowych.

Bibliografia (teksty są czytane we fragmentach)

Bajtín, Mijail (2003) La cultura popular en la Edad Media y en el Renacimiento. El contexto de François Rabelais. Madrid, Alianza Editorial.

Caillois, Roger (1994) Los juegos y los hombres. La máscara y el vertigo. México, FCE.

Douglas, Mary (1973) Pureza y peligro. Un análisis de los conceptos de contaminación y tabú. México, Siglo xxi.

Eliade, Mircea (1981) Lo sagrado y lo profano. Guadarrama/Punto omega.

Evans-Pritchard, Edward (1937) Brujería, magia y oráculos entre los azande. Barcelona, Editorial Anagrama.

Frazer, James George (2006) La rama dorada. Magia y religión. México, FCE.

Freud, Sigmund (1991) Totem y tabú. Buenos Aires, Amorrortu editores.

Geist, Ingrid “Trickster huichol. Una aproximación antropológica y semiótica”. Tópicos del seminario 10. En línea: https://pl.scribd.com/document/268402712/Ingrid-Geist-Trickster-Huichol.

Gennep, Arnold van (2008) Los ritos de paso. Madrid. Alianza.

Girard, René (2005) La violencia y lo sagrado. Barcelona, Editorial Anagrama.

Goody, Jack (comp.) (2003) Cultura escrita en sociedades tradicionales. Barcelona, Editorial Gedisa.

Huizinga, Johan (2007). Homo ludens. Madrid, Alianza Editorial.

Lakoff, George y Johnson, Mark (2009) Metáforas de la vida cotidiana. Madrid, Editorial Cátedra.

Lévi-Strauss, Claude (1970) Antropología structural. La Habana, Instituto del libro.

Levy-Bruhl, Lucién (1922) La mentalidad primitiva. Buenos Aires, Ediciones Leviatán.

Magazine, Roger (2015) EL pueblo es como una rueda. México, Universidad Iberoamericana.

Martos Núñez, Eloy; Martos García, Alberto Eloy (2013) “Deus Ludens, Deus Ridens: nuevas lecturas del trickster”. Sociedade e Cultura, vol. 16, núm. 2: 385-394. En línea: http://www.redalyc.org/pdf/703/70332866014.pdf

Mauss, Marcel (2009) Ensayo sobre el don. Forma y función del intercambio en las sociedades arcaicas. Buenos Aires. Katz.

Olson David R. (1998) El mundo sobre el papel. El impacto de la escritura y la lectura en la estructura del conocimiento. Barcelona, Editorial Gedisa.

Ong, Walter (1987) Oralidad y escritura. Tecnologías de la palabra. México, FCE.

Radin, Paul (1956) The trickster. A Study in American Indian Mythology. New York, Philosophical Library.

Suárez, Hugo José (2013) “Cuatro rostros de la religiosidad popular urbana” Cuicuilco 20 (57): 207-227. http://www.redalyc.org/pdf/351/35130567011.pdf

Soengas, Stella Elvira y Zamorano, Silvia (2009) El cuerpo en la posmodernidad. En: I Congreso Internacional de Investigación y Práctica Profesional en Psicología XVI Jornadas de Investigación Quinto Encuentro de Investigadores en Psicología del MERCOSUR. Facultad de Psicología - Universidad de Buenos Aires, Buenos Aires.

Turner, Victor (1988) Liminalidad y communitas, En: El proceso ritual. Madrid. Taurus, 101-136.

Turner, Victor, (1983) "Carnival in Rio: Dionysian drama in an industrializing society". En: Manning, Frank E., The celebration of society: perspectives on contemporary cultural performance. Bowling Green University Popular Press: 103-124.

Whorf, Benjamin Lee (1971) Lenguaje, pensamiento y realidad. Barcelona, Barral Editores.

Po ukończeniu zajęć student i studentka zna i rozumie specyfikę przedmiotową i metodologiczną z zakresu nauk o kulturze i religii właściwą dla studiowanego kierunku, którą jest w stanie rozwijać twórczo i stosować w działalności profesjonalnej, terminologię z zakresu studiowanego kierunku na poziomie podstawowym; powiązania iberystyki z innymi dziedzinami nauk humanistycznych i społecznych; istotne aspekty kultury w hiszpańskojęzycznych krajach Ameryki Łacińskiej oraz w Hiszpanii; podstawową terminologię, teorię i metodologię z zakresu nauk o kulturze i religii, ze szczególnym uwzględnieniem antropologii symbolicznej, antropologii widowisk i antropologii słowa; (K_W01; K_W03; K_W06).

Po ukończeniu zajęć student i studentka potrafi czytać ze zrozumieniem teksty w języku hiszpańskim o tematyce antropologicznej; przedstawić własne poglądy, opinie, dyskutować, prezentować przygotowane zagadnienia z zakresu antropologii kultury w języku hiszpańskim; rozpoznawać różne rodzaje tekstów hiszpańskojęzycznych, umiejscowić je w ogólnym kontekście historyczno-kulturowym oraz przeprowadzić ich analizę z użyciem podstawowej terminologii i właściwych metod z zakresu antropologii kultury; samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności z wykorzystaniem odpowiednich źródeł z wybranych obszarów dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiów hispanistycznych (słowników, leksykonów, encyklopedii, tekstów źródłowych, opracowań monograficznych, itp.); napisać oraz zredagować semestralną pracę pisemną w języku hiszpańskim z zastosowaniem odpowiednich metod oraz właściwych źródeł dla dyscypliny nauka o kulturze i religii i w kontekście studiów hispanistycznych; przygotować wystąpienia ustne w języku hiszpańskim z zastosowaniem odpowiednich metod oraz właściwych źródeł dla dyscypliny nauka o kulturze i religii i w kontekście studiów hispanistycznych; posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla nauki o kulturze i religii (ze szczególnym uwzględnieniem antropologii symbolicznej, antropologii widowisk i antropologii słowa) (K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U06, K_U07).

Po ukończeniu zajęć student i studentka jest gotów/gotowa do krytycznej oceny własnej wiedzy i umiejętności i rozumie także potrzebę ciągłego doskonalenia się i rozwoju; planowania i organizacji pracy, rozwoju swojej przedsiębiorczości, współdziałania w zespole oraz przestrzegania zasad etyki zawodowej; aktywnego uczestnictwa w kulturze studiowanego regionu korzystając z różnych form i mediów oraz do pracy zarówno w zespole pełniąc różne role jak i w sposób autonomiczny; śledzenia współczesnych procesów i zjawisk zachodzących w języku, kulturze i literaturze Hiszpanii i Ameryki Łacińskiej (K_K01, K_K02, K_K03, K_K04).

Warunkiem zaliczenia zajęć jest

- aktywny udział studenta/studentki w zajęciach, poprzez zabieranie głosu w dyskusjach na temat analizowanych tekstów teoretycznych i ich zastosowania praktycznego w interpretacji konkretnych zjawisk kulturowych (20% oceny końcowej)

- uzyskanie pozytywnej oceny z pracy pisemnej będącej samodzielną analizą wybranego zjawiska kulturowego z szeroko pojętego świata iberyjskiego przy użyciu odpowiednich narzędzi analitycznych z zakresu antropologii kulturowej (około 8 stron wraz z bibliografią).

Uzyskanie oceny 5 z pracy pisemnej zwalnia studenta/studentkę z zaliczenia ustnego (waga oceny to 80%).

Uzyskanie oceny 4 oraz 4+ pozwala studentowi/studentce wybrać czy akceptuję tę ocenę jako ocenę końcową (wtedy waga oceny to 80%), czy przystępuje do egzaminu ustnego. Decyzję (nieodwracalną) należy zakomunikować prowadzącej zajęcia najpóźniej na tydzień przed planowanym terminem zaliczenia.

Zaliczenie ustne (o ile student/studentka nie jest z niego zwolniony/zwolniona), złożone jest z trzech krótkich pytań dotyczących podstawowych koncepcji i terminów poznanych w trakcie trwania kursu (40% waga oceny z pracy, 40% waga oceny z zaliczenia ustnego).