Struktura etniczna a procesy narodotwórcze w Ameryce Łacińskiej

fakultatywne

Problemy z definiowaniem tożsamości indywidualnych i zbiorowych na obszarze Ameryki Łacińskiej wynikają ze zróżnicowania etnicznego, nakładania się i przecinania podziałów regionalnych i narodowych, odmienności cywilizacyjnych wyrastających ze zróżnicowanego dziedzictwa kulturowego. Analiza wybranych przykładów pozwalająca na poznanie specyfiki kultur i społeczności, odmienności w postrzeganiu przez nie otaczającej rzeczywistości i określaniu swojego w niej miejsca powinna ułatwić studentom zrozumienie złożoności procesu kształtowania się narodów latynoamerykańskich.

w sali

Celem zajęć jest wskazanie studentom trwałości podziałów etnicznych w Ameryce Łac. warunkujących przebieg procesów narodotwórczych. Bogactwo kulturowe kontynentu stanowi jego potencjał, ale zarazem prowadzi do napięć i konfliktów w wymiarze kulturowym, społecznym i politycznym. Poznanie odmienności kulturowo uwarunkowanych sposobów interpretowania rzeczywistości społecznej oraz analiza mechanizmów utrzymującej się współzależności między strukturą etniczną a społeczną pozwoli na zrozumienie specyfiki procesu budowania narodu w Ameryce Łac. W trakcie zajęć przewidziane jest wykorzystanie - w zakresie, na jaki pozwoli znajomość języka polskiego przez ich uczestników - także polskojęzycznych opracowań naukowych.

Cykl zajęć rozpocznie się od zdefiniowania pojęć takich jak rasa, etnia, region, naród (nación-pueblo, Estado-Nación), cywilizacja, co pozwoli na analizę ewolucji i funkcjonowania tych zjawisk w kontekście Ameryki Łacińskiej. Następnie na podstawie analizowanej literatury (oprócz monografii także tekstów źródłowych, gł. testimonios orales) oraz wybranych filmów omawiane będą konkretne przykłady kształtowania się tożsamości etnicznych / regionalnych / narodowych (także z uwzględnieniem takich zmiennych jak religia, język, gender) , ze zwróceniem uwagi na ich zbieżności i / lub odmienności oraz ich hierarchię. Szczególny nacisk położony będzie na nakładanie się podziałów etnicznych i społecznych, a także na najnowsze (w ciągu ostatniego ćwierćwiecza) zjawiska umacniania się świadomości etnicznej, samoorganizacji grup etnicznych i ich rewindykacji kulturowych i politycznych w ramach narodu. Krytycznej refleksji poddany zostanie także proces (oraz ideologia) metysażu. Tematyka zajęć obejmie również wpływ migracji na zmiany w strukturze etnicznej społeczeństw krajów Ameryki Łac.

Przy profilowaniu tematów kolejnych zajęć (i egzemplifikowaniu omawianych zjawisk) brane będą pod uwagę konkretne kwestie wynikające z zainteresowań studentów, zwłaszcza tych przygotowujących swoją pracę dyplomową. Oprócz dyskutowania na zajęciach lektur przygotowanych przez wszystkich ich uczestników, przewidziane są też prezentacje krótkich referatów na temat wybranych, szczegółowych aspektów kształtowania się i form manifestowania (także we współczesnej kulturze masowej) tożsamości etnicznych i narodowych.

- America Latina: dos siglos de independencia, F. Fernandez Garcia, A. Flisek, G. Grudzińska et al. (eds.), Varsovia 2010 (wybór)

- Anderson, B. Viejos imperios, nuevas naciones, en: Teorias del nacionalismo, G. Dellenoi, P.A. TAguieff, (eds.), Barcelona 1993

- Burgos, E., Me llamo Rigoberta Menchu y asi me nació la conciencia, Barcelona 1997 (fragm.)

- Favre, H., El movimiento indigenista en America Latina, Warszawa 2006 (fragm.)

- Guanche, J., Componentes etnicos de la nacion cubana, Warszawa 2004

- Identidades: Etnias, Culturas, Naciones, M. Nalewajko (ed.), Warszawa 2004 (wybór)

- Lisocka-Jaegermann, Niewolnictwo a procesy historyczne i kulturowe w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, migracje i społeczeństwo, vol. 7 (Migracje. Historia - kultura), Warszawa 2002

- Makaran, G., Paraguay: el nacionalismo y sus mitos, Mexico 2014 (fragm.)

- Marti, J. Mi raza

- Nalewajko, M., El debate nacional en el Peru (1920-1933), Warszawa 1995

- Nalewajko, M. Los inmigrantes polacos en Brasil en sus testimonios, w: Migraciones transatlanticas. Desplazamientos, etnicidad y politicas, E. Gonzalez Martinez, R. Gonzalez Martinez (eds.), Madrid 2015

- Porada K., La etnicidad folclorizada: la comunidad polaca en Argentina, w: Migraciones transatlanticas..., op. cit.

- Perfil de Bolivia (1940-2009), G. Makaran (coord.), Mexico 2011 (wybór)

- Posern-Zieliński, A., Las organizaciones indigenas como "nuevas tribus" y sus estrategias etnopoliticas, Estudios Latinoamericanos, vol. 28/2008

- Ruchy społeczne i etniczne w Ameryce ŁAcińskiej, K. Derwich, M. Kania (red.), Kraków 2011 (wybór)

- Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Z. Staszczak (red.), Warszawa-Poznań 1987

- Sobre el estado de los Estados latinoamericanos. En el umbral del Bicentenario, R. Stemplowski (red.), Kraków 2009 (wybór)

- tradición oral quechua (A. Ortiz Rescaniere, G. Mamani, S. Huillca)

Bibliografia ma charakter orientacyjny, zawiera wskazówki dla zainteresowanych. Teksty do analizy na zajęciach studenci będą otrzymywali mailowo. Lista wykorzystywanych materiałów może ulec modyfikacji w zależności od zainteresowań zgłaszanych przez studentów.

Po zakończeniu kursu student rozumie w podstawowym stopniu powiązania z innymi dyscyplinami nauk humanistycznych, w tym z nauka o kulturze krajów hiszpańskojęzycznych (K_W01), zna podstawową terminologię, przedmiot i kierunki badań obejmujące wybrane obszary dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiów iberystycznych (K_W03), oraz najważniejsze wydarzenia z historii Ameryki Łac. i istotne aspekty kultury i jęz. hiszpańskiego (K_W06), potrafi analizować procesy kulturowe i historyczne zachodzące w Ameryce Łacińskiej (K_W13), potrafi przedstawić własne poglądy, opinie, dyskutować, prezentować przygotowane zagadnienia w jęz. hiszpańskim (K_U02), rozpoznawać różne rodzaje tekstów hiszpańskojęzycznych, umiejscowić je w ogólnym kontekście historyczno-kulturowym i przeprowadzić ich analizę z użyciem właściwej terminologii i metod (K_U03), przygotować wystąpienie ustne w jęz. polskim i hiszpańskim z zastosowaniem odpowiednich metod i źródeł właściwych dla studiów hispanistycznych ((K_U06), planować i organizować pracę, współdziałać w zespole (K_U07). Gotów jest także do krytycznej oceny własnej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego doskonalenia się i rozwoju (K_K01), ma nawyk śledzenia współczesnych procesów i zjawisk zachodzących w społeczeństwie i kulturze Ameryki Łac. (K_K04).

Uczestnictwo (maksymalnie 2 nieobecności nieusprawiedliwione) i aktywność (minimum 4 wypowiedzi w dyskusji na uzyskanie oceny dst.) oraz prezentacja referatu przez każdego studenta. Referat może zostać zastąpiony (w zależności od liczebności grupy) przedstawieniem krótkiej pracy pisemnej na wybrany i uzgodniony z prowadzącym temat. Każda dodatkowa wypowiedź podwyższa ocenę na zaliczenie.

Przewidziane jest prowadzenie zajęć w trybie stacjonarnym (w sali), jednak ich tryb oraz sposób zaliczenia może ulec zmianie w zależności od rozwoju sytuacji pandemii. Równoważne warunki zaliczenia zostaną ustalone zgodnie z wytycznymi obowiązującymi na UW, w porozumieniu z uczestnikami zajęć.

brak