Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Pierwsze szkoły antropologiczne i ich mistrzowie: problematyka kultury

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3402-00PSAL-OG
Kod Erasmus / ISCED: 14.0 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0310) Nauki społeczne i psychologiczne Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Pierwsze szkoły antropologiczne i ich mistrzowie: problematyka kultury
Jednostka: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych
Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim
Przedmioty ogólnouniwersyteckie społeczne
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo):

Kurs adresowany do wszystkich osób zainteresowanych problematyką kultury i sposobami jej badania.

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Przegląd klasycznych autorów i szkół myśli antropologicznej, od dziewiętnastowiecznych początków antropologii po strukturalizm i materializm kulturowy.

Pełny opis:

Tematem kursu jest proces kształtowania się antropologii kulturowej jako odrębnej dyscypliny naukowej i pola badawczego. Odtworzymy główne założenia kolejnych szkół antropologicznych od drugiej połowy XIX wieku do połowy XX wieku, skupiając się na przyjmowanej przez nie wizji antropologii oraz metodach badania zjawisk kulturowych. Przyjrzymy się też społecznemu i kulturowemu kontekstowi, w jakim funkcjonowała sama antropologia – prześledzimy związki klasycznych teorii antropologicznych z szerszymi tendencjami w kulturze Zachodu oraz z problemami społecznymi widocznymi w rodzimych społeczeństwach antropologów.

Literatura:

Lektury ogólne:

R. Deliège, Historia antropologii, Warszawa 2011.

A. Paluch, Mistrzowie antropologii społecznej, Warszawa, 1990

Teksty do poszczególnych zajęć – większość z jednego zbioru:

Ewa Nowicka, Świat człowieka – świat kultury, Warszawa 2007 (dalej jako ŚC-ŚK).

1. Korzenie antropologii kulturowej

W. Burszta, „My” i „oni” – czyli antropologiczne badania nad kulturą, [w:] tenże, Wymiary antropologicznego poznania kultury, Poznań 1992 (fragment), s. 15-31.

2. Ewolucjonizm – Henry Lewis Morgan, Edward Tylor, James Frazer

J. Frazer, Złota gałąź, Warszawa 1962, r. 3: „Magia sympatyczna”, s. 37-69.

M. Sahlins, Ewolucja: konkretna i ogólna, ŚC-ŚK, s. 648-669.

3. Dyfuzjonizm i historyzm – Friedrich Ratzel, Franz Boas

F. Ratzel, Antropogeografia, ŚC-ŚK, s. 301-314.

F. Boas, Cele badań antropologicznych, ŚC-ŚK, s. 249-263.

F. Boas, Ograniczenia antropologicznej metody porównawczej, ŚC-ŚK, s. 264-273.

4. Konfiguracjonizm – Ruth Benedict

R. Benedict, Różnorodność kultur, ŚC-ŚK, s. 357-371

R. Benedict, Północno-zachodnie wybrzeże Ameryki, ŚC-ŚK, s. 372-402.

R. Benedict, Chryzantema i miecz, Warszawa 1999, rozdz. 5: „Dłużnik wobec stuleci i świata”, s. 97-110; rozdz. 6: „Spłata jednej dziesięciotysięcznej”, s. 111-127; rozdz. 7: „Dług, który «najtrudniej unieść»”, s. 128-137.

5. Szkoła kultury i osobowości – Ralph Linton, Margaret Mead

R. Linton, Rola kultury w kształtowaniu osobowości, ŚC-ŚK, s. 458-473.

M. Mead, Dojrzewanie na Samoa, ŚC-ŚK, s. 474-503.

M. Mead, Płeć i charakter, w: T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Warszawa 1982, s. 112-41.

6. Szkoła francuska – Émile Durkheim

E. Durkheim, Elementarne formy życia religijnego, Warszawa 1990, s. 19-40, 180-208.

M. Douglas, Czystość i zmaza, Warszawa 2007, rozdz. 2: „Świecka nieczystość”, s.71-81; rozdz. 3: „Obrzydliwości Księgi Kapłańskiej”, s. 82-96; rozdz. 7: „Granice zewnętrzne”, s. 147-62.

7. Szkoła francuska – Marcel Mauss

M. Mauss, Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych, ŚC-ŚK, s. 107-168.

M. Mauss, Sposoby posługiwania się ciałem, w: tenże, Socjologia i antropologia, Warszawa 1973, s. 533-566.

8. Szkoła francuska – Robert Hertz, Lucien Lévy-Bruhl

L. Lévy-Bruhl, Działania umysłowości prelogicznej, ŚC-ŚK, s. 230-246.

9. Funkcjonalizm – Alfred Reginald Radcliffe-Brown, Bronisław Malinowski,

A. R. Radcliffe-Brown, O pojęciu funkcji w naukach społecznych, ŚC-ŚK, s. 591-598.

B. Malinowski, Argonauci zachodniego Pacyfiku, ŚC-ŚK, s. 507-552.

B. Malinowski, System własności ziemskiej, ŚC-ŚK, 553-570.

10. Funkcjonalizm – Edward Evans-Pritchard, Ernest Gellner

E. Evans-Pritchard, Wódz w lamparciej skórze, ŚC-ŚK, s. 612-621.

E. Evans-Pritchard, Czarownictwo jako wyjaśnienie nieszczęśliwych wydarzeń, ŚC-ŚK, s. 621-637.

A. Flis (red.), Ernest Gellner. Miedzy filozofią a antropologią, Lublin 1989, „Specyfika państwa muzułmańskiego” (fragment), s. 94-98; „Święci Atlasu”, s. 135-169.

11. Strukturalizm – Claude Lévi-Strauss

C. Lévi-Strauss, Trójkąt kulinarny, „Twórczość”, nr 2/1972, s. 71-80.

C. Lévi-Strauss, Struktura mitów, ŚC-ŚK, s. 756-775.

12. Strukturalizm – Edmund Leach

E. Leach, Kultura i komunikowanie, Warszawa 2010, „Wstęp: empiryści a racjonaliści”, s. 5-11; rozdz. 2: „Zagadnienia terminologiczne”, s. 12-22. rozdz. 6: „Teorie czarownictwa”, s. 36-44; rozdz. 7: „Symboliczne uporządkowanie świata…”, s. 45-49; rozdz. 13: „Przykłady kodowania binarnego”, s. 75-89; rozdz. 17: „Obrzędy przejścia”, s. 109-112 (skrócona wersja w: ŚC-ŚK).

13. Szkoła manchesterska – Max Gluckman, Victor Turner

V. Turner, Las symboli. Aspekty rytuałów u ludu Ndembu, Kraków 2007, rozdz. 1: „Symbole w obrzędach Ndembu”, s. 27-59; rozdz. 4: „Pomiędzy (betwixt and between): faza liminalna w rites de passage”, s. 111-131.

V. Turner, Liminalność i communitas, [w:] E. Nowicka (red.) Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Warszawa 2004, s. 240-66.

14. Ekologia kulturowa i materializm kulturowy – Julian Steward, Marvin Harris

M. Harris, Matka krowa, ŚC-ŚK, s. 670-682

M. Harris, Potlacz, ŚĆ-ŚK, s. 683-694.

15. Malinowski raz jeszcze – projekcja dokumentu

Efekty uczenia się:

Uczestnicy zajęć:

- znają najważniejsze klasyczne teorie antropologiczne i metody analizy zjawisk kulturowych.

- potrafią krytycznie zestawiać ze sobą poznane teorie i wskazywać ich ograniczenia.

- potrafią odnosić klasyczne teorie antropologiczne do ich szerszego kontekstu społeczno-kulturowego.

Metody i kryteria oceniania:

Egzamin ustny z wiedzy przekazanej na zajęciach i z podanej literatury. Lista pytań do egzaminu zostanie podana na początku kursu.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-28
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin, 12 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Albert Jawłowski, Paweł Tomanek
Prowadzący grup: Albert Jawłowski, Paweł Tomanek
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)