Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Socjologia Queer

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3402-00SQUEER-OG
Kod Erasmus / ISCED: 14.0 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0310) Nauki społeczne i psychologiczne Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Socjologia Queer
Jednostka: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych
Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim
Przedmioty ogólnouniwersyteckie społeczne
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

ogólnouniwersyteckie

Skrócony opis:

Przedmiotem zajęć jest wprowadzenie do socjologii queer, która jest działem socjologii seksualności. Socjologia queer bada nienormatwyność płciową i seksualną. Badanie "marginesów" (w znaczeniu statystycznym i normatywnym) ludzkiego doświadczenia płci i doświadczenia seksualności jest bardzo ważne dla wspołczesnego naukowego oglądu płci/seksualności jako takich. Perspektywa queer dzięki metodologicznym założeniom dotyczącym "punktu widzenia z marginesu" pozwala rozpoznaść wielość płciowych i seksualnych doświadczeń (identyfikacji) oraz wskazać na relacje władzy zmierzające do normalizacji tych doświadczeń.

Pełny opis:

Podstawowe moduły przedmiotu

Socjologia seksualności i badania queer – wprowadzenie

Podstawowe założenia seksuologii i seksuologii społecznej. Poglądy Freuda i przełom w badaniu seksualności. Powstanie seksuologii społecznej i społecznych badań nad seksualnością. Teoria orientacji seksualnej i badania Kinsey’a. Różnica pomiędzy podejściem seksuologicznym a podejściem socjologicznym. Teresa de Lauretis i powstanie teorii queer. Podstawowe terminy badań queer.

Filozoficzne podstawy socjologii queer

Michel Foucault: teoria społeczeństwa dyscyplinarnego, pojęcie wiedzy-władzy, narodziny seksualności. Feministyczna krytyka teorii Foucualta. Wnioski dla badań queer.Filozofia poststrukturalistyczna: Derrida, Deleuze. Psychoanaliza Lacana. Marksizm i material queer. Fenomenologia queer.

(Homo)seksualność jako przedmiot badań socjologicznych

Perspektywa socjologii dewiacji i wczesne badania nad „środowiskami homoseksualnymi”. Interakcjonizm, społeczny konstruktywizm i koncepcja „roli homoseksualnej”. Studia lesbijsko-gejowskie: Didier Eribon.

Historia myśli feministycznej i jej znaczenie dla badań queer

Esencjalizm i konstruktywizm w myśli feministycznej. Mary Wollstonecraft, „babcia” feminizmu. Mill i Taylor: feminizm w myśli liberalnej. Klasyczka liberalizmu: Betty Friedan. Filozofia polityczna Seyli Benhabib. Feminizm marksistowski. Feminizm kulturowy i problem (re)konstrukcji kobiecości: Kate Millet, Sulamith Firestone, Marylin French. Mary Daly: Gyn/Ecology. Écriture féminine: Hélèn Cixous, Luce Irigaray, Julia Kristeva. Feminizm korporalny: Elisabeth Grosz, Chrisine Buttersby i Susan Bordo.

„Klasyczne” stanowiska badań queer

Judith Butler: Problem reprezentacji i feministycznego „my”. Performatywna teoria płci. Inicjacyjny, imitacyjny, iterabilny proces materializowania płci. Matryca heteroseksualna. Konstruowanie nieheteroseksualności. Kontrowersje wokół teorii płci jak(o) drag. Rewolucja (homo)seksua, post-„płciowy” i post-„seksualny” lesbianizm. Krytyka stanowiska Butler: Benhabib i Nussbaum.

Gayle Rubin „Rozmyślając o seksie”: polityczny charakter seksualności, reglamentacja przyjemności seksualności, system segregacji seksualnej. Eve Kosofsky-Sedgwick: spór o „szafę” (closet) i coming out, pojęcie „homospołeczności” jego znaczenie. Lee Edelman: spór o queerową przyszłość, queer temporability. Jack Halberstam i „męskość opisująca ciało oznaczone kulturowe jako kobiece" – queer a transgender studies.

Transpłciowość i interpłciowość w badaniach społecznych

Podstawowe pojęcia studiów transpłciowych: trans, cis, inter, gender bending, genderqueer, drag i inne. Transpłciowość w dyskursie medycznym. Transpłciowość i niecispłciowość w badaniach socjologicznych. Trangender studies Sandy Stone i Susan Stryker. Krytyka perpektywy transpłciowej (niecispłciowej): studia gejowskie (Katz), feminizm (Raymond i Jeffreys). Paul B. Preciado i problem normatywnej polityki hormonalnej. Wybrane obszary socjologicznych badań nad transpłciowość: doświadczenie osób niecispłciowych, seksualność a transpłciowość, socjologia rodziny transpłciowej. Polskie badania transpłciowe: Kłonkowska, Bieńkowska. Transgender studies z perspektywy transaktywisty: Wiktor Dynarski.

Polskie studia queer: wybrane przykłady

Pismo Interalia. (Prze)twarzanie polskiego queer: Joanna Mizielińska, Tomasz Basiuk, Dominika Ferens, Tomek Sikora, Robert Kulpa. Badania kulturowe Tomasza Basiuka. Badania literackie: Marzena Lizurej, Wojciech Śmieja, Łukasz Smuga, Dominika Ferens, Tomasz Basiuk, Tomek Sikora, Błażej Warkocki, Krzysztof Zabłocki, Tomasz Kaliściak i in., Queer materialny: Tomasz Sikora i Rafał Majka. Lesbian studies i badania nad rodzinami queer: Joanna Mizielińska, Agata Stasińska, Matra Olasik. Gender bending i metodologia queer: Monika Kłosowska. Aktywizm LGBTQ w Polsce: Justyna Struzik. (Nie)męskość gejowska: Bartek Lis i Jacek Kochanowski. Queer visual art: Rafał Morusiewicz. Badania filozoficzno-historyczne Remigiusza Ryzińskiego.

Polityka queer

(Pre)historia queer: przestrzenie nieheteronormatywności w różnych czasach i miejscach. USA: społeczne warunki powstania ruchu społecznego LGBT, początek: faza homofilna, wydarzenia w Stonewall i ruch wyzwolenia lesbijek i gejów, wybuch epidemii HIV/AIDS i homofobiczny backlash. Performatywny ruch queer: ACT Ap, Queer Nation. Europa bez ruchu społecznego LGBT? Polska: okres PRL i pierwsze, podziemne, grupy LGBT, akcja Hiacynt, Warszawski Ruch Homoseksualny i inne organizacje „czasów przełomu”. Współczesny pejzaż polskich organizacji LGBTQ+. Aktywiści i aktywistki LGBTQ+ w „wielkiej polityce”: Anna Grodzka, Robert Biedroń. Polski backlesh 2015 i reakcja środowisk i organizacji LGBTQ+.

Wprowadzenie do performatyki queer

Performatyka: pomiędzy wiedzą o teatrze a antropologią. Performatyka w badaniach queer: społeczne i indywidualne (prze)tworzenie płci i seksualności. Socjologiczne i antropologiczne teorie performatywne: Goffman, Turner, Schechner. Symulacje i symulakra: wokół teorii Jeana Baudrillarda. Spektakl: koncepcja Guy Deborda. Płeć i seksualność jako element Spektaklu.

Postkolonialne inspiracje w socjologii queer

Badania postkolonialne: podstawowe parametry, pojęcia, nazwiska. Płeć i seksualność jako „kolonialny balast”. Dyskurs orientalistyczny a normy seksualne. Płciowa/seksualna mimikra. Język jako pole walki: bell hooks. Nie-Zachodni „queer”: wybrane przykłady.

Społeczna teoria queer: próba (re)konceptualizacji

Queer. Spektakl. Pęknięcie. Opór. Subwersja. RóżNICa (płeć, seksualność). Niesubordynacja ciała. Radość pożądania. Zycie jako dzieło sztuki.

Literatura:

Literatura podstawowa

Judith Butler, Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości, Krytyka Polityczna, Warszawa 2008;

tejże, Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu, Warszawa 2010,

Michel Foucault, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia (wyd. dowolne); Michel Foucault, Historia seksualności, Czytelnik, Warszawa 2000 (cz. I: Wola wiedzy);

Steven Seidman, Społeczne tworzenie rzeczywistości, PWN, Warszawa 2012. Joanna Mizielińska, (De)konstrukcje tożsamości. Podmiot feminizmu a problem wykluczenia, Gdańsk 2004;

Joanna Mizielińska, Justyna Struzik, Agnieszka Król, Różnym głosem. Rodziny z wyboru w Polsce, PWN , Warszawa 2017.

Jacek Kochanowski, Fantazmat zróżnicowany. Socjologiczne studium przemian tożsamości gejów, Kraków 2004;

Jacek Kochanowski, Spektakl i wiedza. Perspektywa społecznej teorii queer, W-Z, Łódź 2008.

Jacek Kochanowski, Socjologia seksualności. Marginesy, PWN, Warszawa 2013.

Paweł Dybel, Zagadka „drugiej płci”. Spory wokół różnicy seksualnej w psychoanalizie i feminizmie, Kraków 2006;

Gayle Rubin, Rozmyślając o seksie. Zapiski w sprawie teorii radykalnej polityki seksualności, „Lewą Nogą”, 2004, 16;

Donna Haraway, Manifest cyborgów. Nauka, technologia i feminizm socjalistyczny lat osiemdziesiątych, „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, 2003, 1 (3); bell hooks, Margines jako miejsce radykalnego otwarcia, „Literatura na Świecie”, 2008, 1-2; Rosemarie Putnam Tong, Myśl feministyczna. Wprowadzenie, PWN, Warszawa 2002;

Efekty uczenia się:

WIEDZA

 uczestniczki i uczestnicy zajęć znają podstawowe nurty w socjologii seksualności i w badaniach queer;

 analizują płeć i seksualność jako zjawisko biologiczno-społeczne, potrafią wyjaśnić procesy społecznego tworzenia seksualności, potrafią krytycznie analizować i oceniać zachowania seksualne.

UMIEJĘTNOŚCI

 uczestniczki i uczestnicy zajęć rozumieją źródła i cechy typowych i nietypowych zachowań seksualnych;

 potrafią postrzegać ich uwarunkowania;

 potrafią działać w sposób sprzyjający społecznej akceptacji zróżnicowania zachowań seksualnych.

KOMPETENCJE

 uczestniczki i uczestnicy zajęć potrafią dyskutować i pracować w grupie;

 potrafią przekazywać wiedzę na temat różnorodności seksualnej i brać czynny udział w debacie na ten temat.

Metody i kryteria oceniania:

Podstawowym kryterium jest znajomość literatury przedmiotu i umiejętność jej stosowania do analizowania problemów związanych z przemianami wzorów płci i seksualności we współczesnym świecie.

Metody zaliczenia są ustalane konsensualnie co rok.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)