Współczesne teorie antropologiczne I

obowiązkowe
ogólnouniwersyteckie

Zakładam, że Uczestnicy wykładu interesują się problematyką kultury, w szczególności współczesnej. Wykład może pomóc zrozumieć bardziej specjalistyczne zajęcia np. poświęcone kulturze miejskiej, kulturze ludowej czy subkuturom. Teoria stanowi też fundament specjalizacji z zakresu antropologii współczesności, a przyczyniać się ma do rozumienia podobieństw i różnic pomiędzy np. socjologią kultury, psychologią kultury, filozofią kultury i antropologią kultury.

Bardzo ułatwia prowadzenie wykładu gdy PT Uczestnicy posiadają już wstępną wiedzę z zakresu nauk o kulturze.

w sali

Wykład jest zorganizowany jako typowy, chociaż zdecydowanie autorski - "przewodnik po teorii". Kontynuacją i przedłużeniem problematyki są Teorie antropologiczne II. Podczas wykładu omawiane są klasyczne teorie antropologii współczesnej: strukturalizm, nurty semiotyczne (w tym w szczególności dorobek Umberto Eco i Szkoły Tatruskiej, antropologia interpretatywna.

Celem wykładu jest przekazanie wiedzy dotyczącej współczesnych teorii antropologicznych i ich korzeni. Wykład jest oparty na założeniu, iż Uczestnicy mają podstawową wiedzę dotyczącą klasycznych teorii antropologicznych (od odkrywców, konkwistadorów, kupców i misjonarzy przez pierwsze szkoły ewolucjonizm, dyfuzjonizm i funkcjonalizm) oraz przybliżone pojęcie o tym czym jest antropologia jako nauka. Dlatego zaczynam od strukturalizmu, z którego, w związku z którym (lub w opozycji do którego), rozwijają się współczesne teorie antropologiczne. Dużo uwagi poświęcam także tzw. paradygmatowi semiotycznemu w badaniach kultury, bowiem bez podstaw trudno wiedzieć co się mówi, kiedy zaczyna się dywagować o symbolach, znaczeniach, interpretacji, itp. Wykład kończy się na przedstawieniu kategorii teoretycznych Clifforda Geertza oraz przeglądem koncepcji teoretycznych w polskiej nauce o kulturze. Wykład jest bogato ilustrowany przykładami zastosowania poznawanych pojęć i koncepcji w praktyce badawczej i ich wiązania z metodologią badań. Podczas wykładu możliwe jest zadawanie pytań i dzielenie się wątpliwościami przez PT Słuchaczy.

1) C. Lévi-Strauss, Antropologia Strukturalna, Warszawa 1970, Wstęp i przedmowa, ss. 5-52. 2) R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka, t.I, Warszawa 1989, ss.51-74. 3) C. Lévi-Strauss, Antropologia Strukturalna, Warszawa 1970, roz. Czy istnieją organizacje dualistyczne, ss. 201-235. 4) C. Lévi-Strauss, Myśl nieoswojona, Warszawa 1969, ss. 5-55; 405-407; roz.: Wiedza konkretu; Dodatek (o dzikim bratku). 5) E. Leach., A. Greimas, Rytuał i narracja, Warszawa 1989, wstęp + tekst Leacha. 6) P. Bogatyriew, Funkcje stroju ludowego na obszarze morawskosłowackim, (w:) tegoż, Semiotyka kultury, Warszawa 1979. 7) W. Propp, Bajki magiczne, (w:) tegoż, Nie tylko bajka, Warszawa 2000. 8) J.Łotman, B. Uspieński, O semiotycznym mechanizmie kultury, w: S. Żółkiewski (red.), Semiotyka kultury, Warszawa 1977, ss. 147-170. 9) J. Łotman, Kultura i eksplozja, Warszawa 1999. 10) U. Eco, Nieobecna struktura, Warszawa 1996, rozdział: kody wzrokowe 123-159; 11) 13) C. Geertz, Pokaz slajdów, (w:) tegoż, Dzieło i życia, Warszawa 2000. 14) A. Kłoskowska, Rozumienie kultury, (w:) tejże Kultura masowa.Krytyka i obrona, Warszawa 1980, lub wcześniejsze wydanie. 15) J. Kmita, rozdział Kultura symboliczna, (w:) tegoż, O kulturze symbolicznej, Warszawa 1982. 16) S. Pietraszko, O sferze aksjosemiotycznej (w:) A. Siciński (red.) Problemy teoretyczne i metodologiczne badań stylu życia, Warszawa 1980. 17) O. Werner, Wiedza ludowa niekoniecznie rozmyta, (w:) M. Buchowski, W. Burszta (red.), Amerykańska antropologia kognitywna,Warszawa 1993.

Efektem wysłuchania wykładu i zapoznania się z lekturami do egzaminu ma być znajomość podstawowych koncepcji teoretycznych i charakterystycznych dla nich pojęć, umożliwiająca swobodne dalsze studiowanie współczesnych teorii antropologicznych i rozumienie dyskursu antropologicznego, a także umiejętność poprawnego stosowania poznanych pojęć do celów badawczych oraz w zastosowaniach praktycznych.

Przedmiot kończy się egzaminem ustnym. Podczas egzaminu obowiązuje Państwa zarówno materiał wykładowy, jak i znajomość podanego zestawu lektur. Oceniane są: stopień przyswojenia materiału, umiejętność odnoszenia poznanych pojęć do rzeczywistości kulturalnej (podawanie przykładów interpretacji zjawisk i praktyk kulturalnych) oraz umiejętność krytycznej oceny danego pojęcia lub teorii. Dodatkowym extra ocenianym walorem jest umiejętność twórczego, niebanalnego myślenia teoretycznego.

Nie przewiduje się praktyk obligatoryjnych dla tego przedmiotu. Istnieje możliwość włączania się Studentów do prac nad Wieloźródłowym Słownikiem Kultury oraz do realizacji projektów badawczych w zespołach naukowo-badawczych Katedry Metod Badania Kultury i w Fundacji Obserwatorium Żywej Kultury - Sieć Badawcza. Realizacja takich zajęć dodatkowych umożliwia sprawdzenie w praktyce zdobytej podczas wykładu wiedzy.