Pamięć zbiorowa w ujęciu socjologicznym i antropologicznym

fakultatywne

zdalnie

Zajęcia będą poświęcone sposobom postrzegania przeszłości własnej grupy i czynników, które ją warunkują, głównie w stosunku do grup etnicznych i narodowych. Pamięć z definicji dotyczy historii i zdarzeń z przeszłości, lecz w życiu społecznym jest przede wszystkim obiektem działań współczesnych nastawionych na kreowanie określonych wizji wspólnoty, tożsamości zbiorowych lub kierowanie ludzkimi postawami. Omówione zostaną zarówno problemy kształtowania pamięci przez instytucje polityczne, jak i kształtowania się obrazów przeszłości z perspektywy indywidualnej, lokalnej i „zmarginalizowanej”.

Zajęcia będą poświęcone sposobom postrzegania przeszłości własnej grupy i czynników, które ją warunkują, głównie w stosunku do grup etnicznych i narodowych. Pamięć z definicji dotyczy historii i zdarzeń z przeszłości, lecz w życiu społecznym jest przede wszystkim obiektem działań współczesnych nastawionych na kreowanie określonych wizji wspólnoty, tożsamości zbiorowych lub kierowanie ludzkimi postawami. Omówione zostaną zarówno problemy kształtowania pamięci przez instytucje polityczne, jak i kształtowania się obrazów przeszłości z perspektywy indywidualnej, lokalnej i „zmarginalizowanej”.

Zagadnienie pamięci zbiorowej zostanie omówione z dwóch perspektyw: antropologicznej i socjologicznej. W ramach tego pierwszego podejścia studenci zapoznają się z różnymi koncepcjami czasu funkcjonującymi w społeczeństwach ludzkich oraz miejscem odwołań do mitu oraz przeszłych pokoleń w systemie kulturowym (np. kult przodków, wiara w cykliczność czasu, mityczne objaśnianie świata i granice jego zastosowania). Przedstawione zostaną także koncepcje kulturoznawcze i socjologiczne dotyczące pamięci zbiorowej – sposobu jej funkcjonowania w ponowoczesnych społeczeństwach, społecznego podziału pracy mnemonicznej, produkcji kulturowej związanej z kreowaniem określonych wizji przeszłości, a także etyczne problemy związane ze społecznym pamiętaniem i zapominaniem.

Literatura obowiązkowa:

P. Connerton “Jak społeczeństwa pamiętają”, Warszawa 2012

P. Nora „Między pamięcią a historią: Les Lieux de memoire”, w: „Tytuł roboczy: Archiwum” 2.

B. Szacka „Czas przeszły, pamięć, mit”, Warszawa 2006, r. „Pamięć zbiorowa – funkcje i drogi przekazu”, „Mit i mitologizacja przeszłości w pamięci zbiorowej”.

Literatura uzupełniająca:

A. Assmann, „Między historią a pamięcią”, Warszawa 2013.

J. Assmann „Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych”, Warszawa 2008.

A. Erll „Kultura pamięci. Wprowadzenie”, WUW 2018.

M. Halbwachs „Społeczne ramy pamięci”, Warszawa 2008.

P. Ricoeur „Pamięć, historia, zapomnienie”, Kraków 2006.

K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia socjologiczne

K_W16 posiada podstawową wiedzę o problemach wynikających ze zróżnicowania kulturowego współczesnego społeczeństwa

K_W22 posiada podstawową wiedzę na temat najważniejszych zagranicznych, międzynarodowych i krajowych badań socjologicznych

K_W29 jest świadom procesów zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych

K_U02 potrafi zinterpretować przeszłe i bieżące wydarzenia społeczne (polityczne, kulturowe, gospodarcze) przy pomocy pojęć i teorii socjologicznych

K_U20 potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekst naukowy i wskazać jego główne tezy, argumenty autora oraz poddać je dyskusji

Obecność na wykładach (dopuszczalne 2 nieobecności); egzamin pisemny dotyczący treści wykładów i 3 obowiązkowych lektur Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2

Zasady zaliczania poprawkowego: egzamin pisemny dotyczący treści wykładów i 3 obowiązkowych lektur