Historia Bałkanów

fakultatywne

HISTORIA POWSZECHNA. HISTORIA LITERATUR BASENU MORZA ŚRODZIEMNEGO (na poziomie podstawowym)

Student powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu historii powszechnej, a także antropologii kultury, powinien umieć rozróżniać pojęcia takie, jak „ideologia”, „mit”, „utopia”, „pamięć”, „tradycja”, „kanon literacki”, „kanon narodowy”.

Wykład Historia Kultury Bałkanów poświęcony jest Bałkanom rozumianym, jako całość historyczna, mentalna i lingwistyczna. Zakres tematyczny obejmuje dzieje regionu sprzed wejścia Osmanów, późny okres Bizancjum ze względu na konieczność wyjaśnienia kulturotwórczej roli imperium, procesów i dróg chrystianizacji, łącznie z problematyką kształtującego się kanonu chrześcijaństwa wschodniego, jako jednego z kluczowych wyróżników późniejszych Bałkanów. Istotną część wykładu stanowi prezentacja specyfiki piśmiennictwa kręgu Graeco-Byzantina w czasach średniowiecza i jego swoiste „trwanie” w czasach Sułtanatu. Prezentowane są drogi i charakter procesów islamizacji, tworzenia się pograniczy chrześcijańskich i osmańskich, jako granic Bałkanów historycznych, omawiany jest początek, rozwój procesów narodotwórczych na Bałkanach i tworzenie się państw narodowych (XIX - XXI). Problematyka wykładu obejmuje okres od średniowiecza do pojawienia się nowych państw w wieku XXI po rozpadzie Jugosławii.

Tematem wykładu są Bałkany rozumiane, jako całość historyczna i mentalna, co jest pochodną ich lingwistycznej jedności. Zakres tematyczny obejmuje także dzieje Półwyspu Bałkańskiego sprzed wejścia Osmanów, przede wszystkim późny okres Bizancjum ze względu na konieczność wyjaśnienia kulturotwórczej roli imperium, a także procesów i dróg chrystianizacji. Omawiana jest także problematyka kształtującego się kanonu chrześcijaństwa wschodniego i towarzysząca temu procesowi dyskusja zarówno wokół dopuszczalności wizerunków, jak i ruchów religijnych (chrześcijańskich i niechrześcijańskich) uznawanych w różnym okresie za heretyckie jako jednego z kluczowych wyróżników późniejszych Bałkanów kulturowych. W drugim semestrze prezentowane są drogi i charakter procesów islamizacji, tworzenia się pograniczy chrześcijańskich i osmańskich, jako granic Bałkanów historycznych, omawiany jest także początek i rozwój procesów narodotwórczych na Bałkanach i tworzenie się państw narodowych od XIX wieku po wiek XXI. W tej części wykładu omawiany jest zarówno wpływ idei słowiańskiej wzajemności i rosyjskiego słowianofilstwa, jak i znaczący dla kształtu ideologii narodowych na Bałkanach, kontekst idei pan hellenistycznej. Osobnym tematem jest kwestia kształtujących się separatyzmów narodowych począwszy od XIX wieku, poprzez okres wojen bałkańskich i drugiej wojny światowej, aż po ostanie wojny na Bałkanach w końcu XX wieku. Problematyka wykładu obejmuje zatem okres od średniowiecza po czasy rozpadu Jugosławii w końcu XX wieku i pojawienia się nowych państw w wieku XXI.

LEKTURY OGÓLNE

1. E..Gellner, Narody i nacjonalizmy, Warszawa 1991.

2. D. Smith, National Identity, London 1991.

3. J.Topolski (red.) Studia nad świadomością historyczną Polaków, Poznań 1994.

4. A.D. Smith, Nations and Nationalism in Global Era, 1995.

5. B.Anderson, Wspólnoty wyobrażone, Warszawa 1997.

6. A.D. Smith, Myths and Memories of Nation, 2000.

7. D. Smith, The Antiquity of Nations, Polity Press Cambridge 2004.

8. Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, pod red. A.Szpocińskiego, Warszawa 2009.

9. J. Bartmiński, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006, ss. 11- 31; 76- 97; 131 – 148.

10. Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, opracowali, Grzegorz Godlewski, Leszek Kolankiewicz, Andrzej Mencwel, Paweł Rodak, redakcja A. Mencwel, Warszwa 2005.

11. Jan Pomorski, Punkt widzenia we współczesnej historiografii, Punkt widzenia w języku i kulturze, Lublin 2004, s. 11 – 32.

LEKTURY OBOWIĄZKOWE

12. A.Walicki, W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Warszawa 1964.

13. T.Wasilewski, W.Felczak, Historia Jugosławii, Wrocław 1985.

14. R.J.Crampton, A Short History of Modern Bulgaria, Oxford 1987

15. T.Wasilewski, Historia Bułgarii, Wrocław 1988.

16. H. Pozzi, Black Hand over Europe, Zagreb 1994 (first edition published may 1935)Nedret Kuran Burçoğlu (edited by).

17. L. Wolff, Inventing Eastern Europe. The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment, Stanford University Press 1994.

18. J. Rapacka, Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosowiańskiej, Warszawa 1995.

19. J.Sujecka, Bułgarska idea narodowa i jej okcydentalistyczno- słowianofilskie konteksty. Na przykładzie twórczości Iwana Wazowa. Z polskich studiów slawistycznych, Warszawa 1995.

20. J. Rapacka, Leksykon tradycji chorwackich, Warszawa 1997

21. Maria Todorova, Imagining the Balkans, Oxford University Press, Inc. New York, 1997

22. T. Dąbek – Wirgowa, Pogranicze historii i mitu. Współczesne aktualizacje XIX-wiecznych mitów narodowych na obszarze bułgarskim i macedońskim (w:) Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów, pod red. M. Bobrownickiej, L. Suchanka i F. Ziejki, Karaków 1997.

23. I.Banac, Ten National Question in Yugoslavia. Origins, History,Politics. 1918-1945, Cornell University Press, IIthaca and London 1998.

24. B. Jelavić, History of the Balkans Eighteenth and Nineteenth Centurie, volume I, II vols. Cambridge, 1983..

25. The Image of the Turk in Europe from the Declaration of the Republic in 1923 to the 1990S, Istambul 2000.

26. J.Sujecka, Ikona domu, Instytut Slawistyki PAN,Warszawa 2000.

27. M. Mazower, The Balkans. A short History, Weidenfeld & Nicolson 2000.

28. I.Stawowy-Kawka, Historia Macedonii, Wrocław 2001.

29. M. Glenny, The Balkans. Nationalism, War and Great Powers, 1804-1999, London (1999) 2001.

30. N. Malcolm, Kosovo. A short History, London (1996) 2002.

31. N. Malcolm, Bosnia. A short History, London (1998) 2002.

32. The national Idea as a Research Problem, edited by Jolanta Sujecka, SOW, Warsaw 2002

33. S. Resic & B. Törnquist-Plewa (eds.), The Balkan in Focus. Cultural Boundaries in Europe, Nordic Academic Press 2002, pp. 234.

34. M.Tanty, Bałkany w XX wieku. Dzieje polityczne, 2003.

35. E. Znamierowska- Rakk, Federacja Słowian Południowych w polityce Bułgarii po II wojnie światowej. Korzenie, próby realizacji, upadek , Warszawa 2005.

36. Pål Kolstø (ed.), Myth and Boundaries in South – Eastern Europe, London 2005, pp. 357.

37. G.Szwat-Gyłybowa, Haeresis Bulgarica w bułgarskiej świadomości kulturowej XIX i XX wieku, Instytut Slawistyki PAN Warszawa 2005.

38. M. Mazower, Salonica. City of Ghosts. Christians, Muslims and Jews 1430-1950, London 2005.

39. W. Konarski, A. Koseski (red.), Bałkany. Etnokulturowe podloże konfliktów, Pułtusk 2006.

40. Territorialism and Identity, ed. by Jolanta Sujecka with assistance W.J.Burszat, J.Serwański, special issue „Sprawy Narodowościowe” 2007, zeszyt 31.

41. B. Jezernik, Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, Kraków 2007.

42. J. Sujecka , Konceptualizacje Bałkanów w : Ukraińskie transgresje XX-XXI wieku. Uwolnić przyszłość od przeszłości. Uwolnić przeszłość od przyszłości. Kultura - Historia – Polityka. Panu Profesorowi Telesforowi Poźniakowi w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, red. naukowa Agnieszka Matusiak, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław-Lwów, 2012,62-71.

43. J.Sujecka, “The Continuity and Discontinuity. The Question of Territorialism and Double Identity from the Perspective of 20th Century Macedonia” Colloquia Humanistica 1, Warsaw 2012, pp. 33-43.

44. J. Sujecka (ed.)Macedonia: Land, Region, Borderland, Warsaw 2013.

45. Brkić, Aleksandar, (Re)constructing national and supranational identities: The Balkans and the European Union, Amsterdam: European Cultural Foundation, 2014.

46. I. Sawicka, J. Sujecka, Wprowadzenie do bałkanologii. Etnosy-Języki-Areały-Konceptualizacje, Instytut Slawistyki PAN, Fundacja Slawistyczna, Warszawa 2015.

Wykład realizuje następujące wyzwania kierunkowe: Historie i tożsamości

Wykład poświęcony jest historii Bałkanów, jako całości historycznej i kulturowej , co umożliwia zrozumienie genezy konfliktów etnicznych i religijnych, a także dzisiejszej skomplikowanej sytuacji regionu, ale również bogactwa kulturowego, będącego następstwem wielu wpływów kulturowych.

Student w zakresie wiedzy ma podstawową wiedzę o rodzajach oraz specyfice przedmiotowej i metodologicznej dyscyplin, które dotyczą studiów nad kulturą, zna podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa, zna podstawową terminologię z zakresu historii sztuki, ma uporządkowaną wiedzę na temat kultury i języka wybranego regionu Śródziemnomorza, zna najważniejszych twórców kultury europejskiej, zna klasycznych autorów filozoficznych oraz ich idee, ma podstawową wiedzę na temat współczesnego życia kulturalnego w Polsce oraz w wybranym kraju Śródziemnomorza.

Student w zakresie kompetencji społecznych ma świadomość dynamicznego rozwoju kultury i pojawiania się nowych metod i paradygmatów badawczych, ma świadomość znaczenia dziedzictwa antyku w kulturze Europy, rozumie wagę zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego Europy, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza.

W trakcie wykładu możliwe są kolokwia (nie na ocenę) ale sprawdzające rozumienie terminologii używanej na wykładzie, przedmiot kończy się egzaminem ustnym, przy czym student sam wybiera temat, który ma wykraczać poza wykład, ma dotyczyć jednego zagadnienia, które student sam proponuje (w porozumieniu z prowadzącą) i które sam przygotowuje (korzystając z konsultacji).