Wielonarodowe Imperium - wybrane zgadnienia etniczne, religijne, kulturowe: Kozacy w Imperium (blok: Historia Rosji) K1 [3104-M3K1-WIKOZ-OG] Semestr letni 2020/21
Konwersatorium, grupa nr 1

Literatura (jako uzupełnienie tekstów):

- N. Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, Warszawa 2011

- M. Hruszewski, History of Ukraine-Rus', vol. 7-9, Edmonton 1999-2005

- М. П. Астапенко, Донские казаки 1550-1920, Ростов-на-Дону 1992

- П. Н. Краснов, История войска Донского. Картины былого Тихого Дона, Москва 2007

- В.П. Водолацкий, А.П. Скорик, Р.Г. Тикиджьян, Казачий Дон: очерки истории и культуры, Ростов-на-Дону 2005

- В. Брехуненко, Козаки на степовому кордоні Європи, Київ 2011

Zajęcia poświęcone dziejom Kozaków w Państwie Moskiewskim/Rosji (Kozaczyzna dońska i Hetmanat na Ukrainie Lewobrzeżnejj) od ich pojawienia się na terenach pogranicza między światem rolniczym a stepowym aż po objęcie kontroli nad Kozakami przez Imperium Rosyjskie.

Teksty – tłumaczenia z języka rosyjskiego i ukraińskiego - przeznaczone dla uczestników zajęć, będące podstawą dyskusji, dostępne są na stronie z materiałami dla studentów (informacja na pierwszych zajęciach).

Na pierwszym spotkaniu podana zostanie literatura oraz dokładnie omówiona problematyka poruszana na zajęciach.

Kolejne spotkania poświęcone zostaną dyskusji na tematy związane z dziejami Kozaków w państwie moskiewskim/rosyjskim do XVIII wieku.

- początek Kozaczyzny (Zaporoże i Don): pochodzenie zjawiska kozakowanie, przyczyny powstania wspólnot kozackich.

- Kozaczyzna w Rzeczypospolitej a Kozaczyzna na Donie – porównanie pod względem położenia geograficznego i geopolitycznego, warunków życia, czynników sprzyjających i tamujących rozwój.

- czy na Don przybywali nowi Kozacy i skąd on pochodzili (miejsce i grupa społeczna) – porównanie do Kozaczyzny zaporoskiej

- wojskowa organizacja wojska dońskiego i jej funkcjonowanie

- zajęcia Kozaków dońskich i warunki życia w społecznościach na Donie

- jakie prawo obowiązywało w społecznościach kozackich (zwyczajowe, stanowione, a może panowała w nich anarchia)? Społeczna struktura na Donie. Czy rzeczywiście istniała tam wolność i równość społeczna?

- ewolucja Kozaczyzny zaporoskiej od wspólnot kozackich do stanu kozackiego. Czynniki, które ułatwiły taki proces. Czy był on korzystny dla społeczności kozackiej i dla państwa?

- przyłączenie do Państwa Moskiewskiego Kozaczyzny zaporoskiej (Ukrainy). Sojusz militarny czy „zjednoczenie Ukrainy z Rosją”? - układ perejasławsko-moskiewski w 1654 roku

- Status Kozaczyzny w ramach państwa carów według układ z 1659 roku (i późniejszych porozumień).

- struktura społeczna Kozaczyzny zaporoskiej w Hetmancie (lewobrzeżna Ukraina)

- autonomia kozacka w ramiach Państwa Moskiewskiego/Rosji. Administracja kozacka i jej uprawnienia. Elity kozackie i ich rola w Hetmanacie (destruktywna czy pozytywna).

- Rosja zaciska śrubę – Kozacy pod władzą Rosji w wieku XVIII. Czy koniec marzeń o samodzielności?

- dlaczego zniknęła Kozaczyzna na Ukrainie Prawobrzeżnej (Rzeczpospolita) i Lewobrzeżnej (Rosja) a na Donie nadal istniała?

Uwaga: teksty rosyjskie i ukraińskie będą tłumaczone przez prowadzącego i udostępniane uczestnikom zajęć za pośrednictwem strony internetowej IH UW.

Zajęcia prowadzone są w formie konwersatoryjnej. Dominującą metodą dydaktyczną jest rozmowa nauczająca oraz dyskusja. Od studentów oczekuje się aktywnego udziału w zajęciach, potwierdzającego znajomość zaleconej literatury przedmiotu i aktywnego udziału. Rzadziej wykorzystywane będą inne metody: wykład wprowadzający, krótkie prezentacje studenckie, „burza mózgów”.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest:

- obecność na zajęciach. Jedna nieobecność nie musi być zaliczana. Każda kolejna powoduje, że również wszystkie muszą być zaliczone na dyżurze. Również pierwsza z nich. Zaliczenie może mieć formę rozmowy z prowadzącym lub pracy pisemnej na zadany temat związany z tematyka zajęć.

- aktywny w nich udział, rozumiany jako przygotowanie się do nich pod kierownictwem prowadzącego i udział w dyskusji na zajęciach (w razie obaw przed publicznym wypowiadaniem się uczestnik może przygotować dwie prace pisemne poświęcone wybranym wspólnie z prowadzącym zagadnieniom omawianym podczas zajęć).

- prowadzący zastrzega sobie prawo zadania podczas zajęć pracy domowej w postaci prezentacji multimedialnej (max 10 minut) lub pracy pisemnej (3600 – 7200 znaków – 2-4 strony). Ocena będzie liczyła się do oceny końcowej.

Ocena końcowa składa się z oceny wystawianej przez prowadzącego oraz samooceny każdego z uczestników zajęć popartej dwoma logicznymi argumentami.

dr Piotr Kroll