Nauki pomocnicze historii XIX w. [2900-L-NPH19] Semestr zimowy 2023/24
Ćwiczenia, grupa nr 5

Wybrane podręczniki i pomoce:

I.Ihnatowicz, Nauki pomocnicze historii XIX i XX wieku, Warszawa 1992;

J. Szczepański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2006;

I. Ihnatowicz, A. Biernat, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003; Bibliografia historii Polski XIX wieku, t. I-IV;

L. Grajewski, Bibliografia ilustracji w czasopismach polskich XIX i pocz. XX w. (do 1918 r.), Warszawa 1972;

Historia prasy polskiej, t. I, II, red. J. Łojka;

H. Robótka, Wprowadzenie do archiwistyki, Toruń 2003;

Zbiory rękopisów w bibliotekach i muzeach w Polsce, oprac. D. Kamolowa, Warszawa 2003;

Źródła: faksymile oryginalnych źródeł; edycje źródeł (Ustawodawstwo Księstwa Warszawskiego. Akty normatywne władzy najwyższej, Warszawa 1964–1969; Warszawscy generałowie-gubernatorzy o sytuacji społeczno-politycznej Królestwa Polskiego : raporty Albiedynskiego i Szuwałowa z lat 1881 i 18, oprac. S. Wiech); źródła w oryginale: „Dziennik Praw Księstwa Warszawskiego”; „Gazeta Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego”; źródła w archiwum, muzeum, bibliotece.

Literatura dodatkowa:

J. Legieć, Sprawozdania kijowskich generał-gubernatorów jako źródło do dziejów polityki rosyjskiej w Kraju Południowo-Zachodnim w pierwszych latach po powstaniu styczniowym (1864-1868), w: Źródła z Królestwa Polskiego, Litwy i Rusi – warsztat edytora, Warszawa 2021;

W. Rostocki, Kancelaryjna postać pisma w aktach spraw urzędów administracji państwowej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim, „Archeion”1959, t. 31 (też odbitka w lektorium);

J. Kolbuszewski, Cmentarze, Wrocław;

Z. Anculewicz, „Kurier Warszawski” w latach 1821-1828, Olsztyn;

Tenże, Świat i ziemie polskie w oczach redaktorów „Kuriera Warszawskiego” w latach 1868-1915, Warszawa 2002;

Sz. Kozak, Rzeszowskie akta notarialne 1871-1918, Rzeszów 2004;

Biernat A., U progu umasowienia obiegu informacji (kilka uwag na temat środków masowej komunikacji w okresie rewolucji 1905-1907) na terenie Królestwa Polskiego), w: Społeczeństwo i polityka: dorastanie do demokracji: kultura polityczna w Królestwie Polskim na początku XX wieku’,

Warszawa 1993;

Druki ulotne w procesie komunikacji społecznej w XIX wieku (do 1918 roku), Warszawa 2019;

E. Nowak- Mitura, Początki fotografii w prasie polskiej. „Tygodnik Ilustrowany” 1859-1900, Warszawa 2015;

L. Machnik, Fotografie powstańców styczniowych w zbiorach Gabinetu Grafiki Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, Wrocław 2002.

W.Ł. Macierzyński, Reklama w prasie lwowskiej na przełomie XIX i XX wieku, Radom 2020;

W.M. Kolasa, Zarys statystyki prasy polskiej (on-line);

Z. Wojtkowiak, Pamiętnik, tekst literacki, Poznań 2001;

A. Cieński, Pamiętniki i autobiografie światowe, Opole 2002;

9 X - Nauki pomocnicze XIX wieku jako dyscypliny naukowe i przedmiot dydaktyki. Stan badań, literatura, podręczniki. Cel i zakres tematyczny zajęć.

16 X - Źródła prawa. Wydawnictwa promulgacyjne w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim; analiza źródłoznawcza na przykładzie „Dziennika Praw Księstwa Warszawskiego”. Kodeksy prawa itp.

23 X – Wybrane rodzaje aktów proweniencji urzędowej – administracji, organów ścigania: raporty, akta śledcze, zeznania. Analiza źródłoznawcza na wybranych przykładach. Inwentarz archiwalny. Przewodnik po zasobie, inwentarz archiwalny, edycja źródłowa.

30 X – Cmentarz jako tekst kultury: inskrypcja i pomnik. Zajęcia na Starych Powązkach

6 XI - Masowe akta wymiaru sprawiedliwości: sąd, notariat, hipoteka – rodzaje wytworów, wartość poznawcza, zasady poszukiwań. Analiza zawartości informacyjnej testamentu i inwentarza ruchomości. APW – pokaz akt

13 XI –Wprowadzenie do poszukiwań archiwalnych (pojęcia, zasady, pomoce archiwalne, sieć archiwalna w Polsce).

20 XI – AGAD. Pokaz akt, pomocy, ćwiczenia w kwerendzie archiwalnej.

27 XI Cywilizacyjne podstawy rozwoju źródeł drukowanych – przemiany w dziedzinie druku, łączności i komunikacji.

4 XII - Forma, gatunki dziennikarskie, treść gazety informacyjnej w 1 poł. XIX w. Warsztat bibliograficzny korzystającego z prasy.

11 XII - Przemiany rynku prasy od 2 poł. XIX w. Metody badania w pracy historyka. Gatunki poza dziennikarskie – np. nekrolog, reklama.

18 XII - Nowe zjawiska w memuarystyce i epistolografii w XIX wieku. Metodyka badania wiarygodności i oceny miarodajności.

8 I – Nowe źródło: fotografia i film. Rozwój wynalazku, poszerzanie treści, używanie fotografii w XIX w.

15 I - Rynek obiektów wizualnych w XIX w. Znaczenie rozwoju nowych technik powielania obrazów w XIX w. Grafika, pocztówka. Metody badań ikonologicznych.

22 I - Podsumowanie - Przemiany cywilizacyjne w XIX wieku a cechy podstawy źródłowej dla badań historycznych nad XIX wiekiem.

Cele dydaktyczne zajęć z nauk pomocniczych historii wymagają od studentów przeczytania znacznej liczby artykułów i opracowań oraz zapoznania się z różnymi pomocami służącymi dotarciu do źródła. Mniej miejsca na zajęciach zajmuje analiza konkretnych źródeł. Dyskusja w grupie w oparciu o literaturę, praca zespołowa w grupach, przygotowanie prezentacji problemu. Zajęcia i ćwiczenia praktyczne w archiwum.

Przeczytanie zadanej literatury i źródeł, udział aktywny w zajęciach, zaliczenie każdej nieobecności.

prof. Jolanta Sikorska-Kulesza