Nauki pomocnicze historii XIX w. [2900-L-NPH19] Semestr zimowy 2024/25
Ćwiczenia, grupa nr 5

I. Ihnatowicz, Nauki pomocnicze historii XIX i XX wieku, Warszawa 1992; J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2006; I. Ihnatowicz, A. Biernat, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003; Zbiory rękopisów w bibliotekach i muzeach w Polsce, oprac. D. Kamolowa, Warszawa 2003; Syberyjska korespondencja zesłańców postyczniowych (1864-1866). „Po drodze życia wstąpić przed śmiercią do Polski”, oprac. W. Caban, S. Mulina, Kielce 2018; Listy emigrantów z Brazylii i Stanów Zjednoczonych 1890-1891, oprac. W. Kula et al., Warszawa 1973; Bronisława Waligórska, Listy z Cytadeli 1886, oprac. M. Rudaś-Grodzka, Warszawa 2018; M. Krisań, Chłopi wobec zmian cywilizacyjnych w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX – początku XX wieku, Warszawa 2008 (rozdz. 3.2 List do gazety); H. J. Kolbuszewski, Cmentarze, Wrocław 1996; Cmentarz Powązkowski. Materiały inwentaryzacyjne, oprac. A. i B. Biernatowie, Warszawa; Robótka, Wprowadzenie do archiwistyki, Toruń 2003; Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Informator o zasobie archiwalnym, red. D. Lewandowska, Warszawa 2008; W. Rostocki, Kancelaryjna postać pisma w aktach spraw urzędów administracji państwowej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim, „Archeion”1959, t. 31, s. 87-104; A. Górak, Rosyjska kancelaria akt spraw w urzędach lubelskiej gubernialnej administracji ogólnej w latach 1867-1918, Lublin 2008; Z. Anculewicz, „Kurier Warszawski” w latach 1821-1828, Olsztyn; Tenże, Świat i ziemie polskie w oczach redaktorów „Kuriera Warszawskiego” w latach 1868-1915, Warszawa 2002; G. Gzella, Twórcy „Nadwiślanina” w konflikcie z prawem, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2020, t. XXIII, z. 2; Z. Kmiecik, „Gazeta Świąteczna”: za czasów redaktorstwa Konrada Prószyńskiego „Promyka” (1881-1908), Warszawa 1973; W.M. Kolasa, Zarys statystyki prasy polskiej (on-line); E. Nowak- Mitura, Początki fotografii w prasie polskiej. „Tygodnik Ilustrowany” 1859-1900, Warszawa 2015; D. Jackiewicz, Karol Beyer, Warszawa 2015; L. Grajewski, Bibliografia ilustracji w czasopismach polskich XIX i pocz. XX w. (do 1918 r., Warszawa 1972; D. Jackiewicz, A jednak Mieczkowski! O problemach z atrybucją niesygnowanych fotografii, „Dagerotyp” 2004, t. XIII; L. Machnik, Fotografie powstańców styczniowych w zbiorach Gabinetu Grafiki Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, Wrocław 2002; J. Gloc, Zobaczyć więcej. O analizie fotografii prasowej, „Zeszyty Prasoznawcze” 2010, nr 3-4; T. Ferenc, Fotografia. Dyletanci, amatorzy i artyści, Łódź 2004, s. 38-97; M. Bajbor, Oblicza fotoreportażu. Fotografie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, w: Światłoczułe. Kolekcje fotografii w Muzeum Narodowym w Warszawie, Warszawa 2010; M.M. Grąbczewska, Zobaczyć. Uchwycić. Zaświadczyć. Narodziny reportażu fotograficznego na ziemiach polskich, w: Legionowe kadry. Narodziny polskiego reportażu wojennego, red. A. Rybicki, Kraków 2014; Album policmajstra. Pamiątka powstania, oprac. J. Sikorska-Kulesza, Warszawa 2018; K. Lejko, Kalendarze fotograficzne z zakładu Karola Brandla. Obraz życia Warszawy w latach 60. XIX wieku, Warszawa 2009; A. Janiak-Jasińska, Zmagania historyka z reklamą: artykuły spożywcze w ogłoszeniach reklamowych początku XX wieku, „Przegląd Historyczny” 2001, t. 102, z. 4; W.Ł. Macierzyński, Reklama w prasie lwowskiej na przełomie XIX i XX wieku, Radom 2020

Na zajęciach będą obowiązywały fragmenty tekstów, podział między uczestników; kserokopie, skany źródeł, edycje przydzielane do indywidualnej pracy.

8 X. Ćwiczenia wprowadzające. Przemiany cywilizacyjne w XIX wieku a cechy źródeł z epoki. Nauki pomocnicze XIX wieku jako dyscypliny naukowe i przedmiot dydaktyki; stan badań, literatura.

15 X. Praktyki epistolarne w XIX wieku. Zasięg społeczny korespondencji; okoliczności masowych praktyk epistolarnych; list do gazety. Krytyka źródła epistolarnego.

22 X. Spuścizna - Rękopis w bibliotece. Biblioteka jako miejsce pracy badacza XIX wieku. Zawartość źródłowa spuścizn. Zajęcia w Gabinecie rękopisów w BUW.

29 X. Dokumenty życia społecznego – rodzaje literatury ulotnej, problemy definicyjne. Zajęcia w Gabinecie DŻŚ w BUW.

5. XI. Cmentarz w roli źródła historycznego. Inskrypcje nagrobne. Zajęcia na Starych Powązkach.

12 XI. Źródła genealogiczne dotyczące ludności ziem polskich i poszukiwania biograficzne. Metryki, akta stanu cywilnego; akta personalne; informatory o obsadzie urzędów, instytucji itp. Zajęcia w AP w Warszawie.

19 XI. Zeznania śledcze jako przykład źródła archiwalnego. Elementy dyplomatyki XIX wieku; metody poszukiwań źródła; edycja źródłowa.

26 XI. Sieć archiwalna, struktura archiwum, zasób i jego zakres, zespół/zbiór; zasady archiwalne; pomoce archiwalne. Dostęp do źródeł i informacji o nich online.

3 XII. Czynniki techniczne kształtujące rynek prasy, książki, ilustracji w XIX wieku. Zabytek kultury technicznej jako źródło.

Zajęcia w Muzeum Drukarstwa Warszawskiego.

10. XII. Rozwój rynku prasy na ziemiach polskich w XIX wieku. Warunki funkcjonowania - prawne, polityczne, cywilizacyjne. Kierunki rozwoju prasy w XIX w. (formalne, tematyczne). Literatura pomocnicza w badaniach wykorzystujących prasę.

17. XII. Masowe formy wypowiedzi prasowej i pozaprasowej w XIX-wiecznych gazetach. Wartość poznawcza, metody krytyki, metody wykorzystania.

7 I. Techniki powielania obrazu w XIX wieku i rola ich wytworów w komunikacji społecznej. Ilustracja prasowa w XIX w. Metody badania źródła ikonograficznego.

14 I. Rola fotografii na ziemiach polskich w XIX wieku – aspekty źródłoznawcze.

21 I. Falerystyka, sfragistyka, medalierstwo jako nph XIX wieku – źródła muzealne. Zajęcia w Muzeum Historii Ruchu Ludowego lub MWP.

Tematy zajęć mogą ulec zmianie w wyniku uzgodnienia z grupą.

Ćwiczenia w wyszukiwaniu źródeł, informacji, dekodowaniu jej, interpretacji. Dyskusja na podstawie literatury i źródeł; zajęcia w archiwum, bibliotece, muzeum.

Znajomość zadanej literatury i źródeł, udział aktywny w zajęciach, obowiązek zaliczenia zajęć, w których się nie uczestniczyło, poza jednym.

prof. Jolanta Sikorska-Kulesza