Wykłady monograficzne (studia stacjonarne, filozofia) (grupa przedmiotów zdefiniowana przez Wydział Filozofii)

Rok akademicki 2025/26

• Wykład monograficzny - 60 godzin

The course explores theories of self-consciousness from Plato to Locke, addressing subject- and state-consciousness. Topics include Plato’s “Theaetetus”, Aristotle’s “On the Soul”, neo-platonic insights (Plotinus), Augustine’s “De Trinitate”, Avicenna’s theories, such as his “flying man” thought experiment, Latin medieval theories (e.g., William of Auvergne, Aquinas), and modern ideas by Descartes and Locke.

Rok akademicki 2024/25

• Wykład monograficzny - 60 godzin

The main goal of the lecture is to provide a general overview of selected self-cultivation philosophies in ancient Greece and in Asia and to show that the conceptual framework of philosophy as a spiritual exercise and care of the self presented by Pierre Hadot and Michel Foucault can be successfully applied not only to Greek and Roman but also to some extent to Indian and Chinese traditions. We will consider the topic of self-cultivation from a comparative perspective thus showing that the very idea of philosophy is not exclusively a Western notion. Some concepts of Buddhist thought will be presented as well, both in its original Indian context as well as in its later developments in East Asia.

Rok akademicki 2024/25

• Wykład monograficzny - 30 godzin

Najpierw podjęty zostanie temat relacji między filozofią a literaturą (zwłaszcza powieściową), a następnie różne ujęcia twórczości Dostojewskiego ze szczególnym uwzględnieniem idei powieści polifonicznej oraz metafizyczno-antropologicznych źródeł oraz konsekwencji wybranych wątków i postaci z powieści Dostojewskiego. W odniesieniu do twórczości Tołstoja zaakcentowane zostaną jego traktaty religijno-moralne. W odniesieniu do obydwu autorów znaczącą rolę odgrywać będą również wątki biograficzne.

Rok akademicki 2025/26

• Wykład monograficzny - 60 godzin

Celem zajęć jest wprowadzenie w podstawowe pojęcia, kierunki, metody i zagadnienia estetyki filozoficznej jako jednej z ważnych dziedzin filozofii. Wprawdzie estetyka jako systematyczna refleksja filozoficzna jest stosunkowo młoda, niemniej szeroko pojęta refleksja estetyczna towarzyszy filozofii od samych, presokratejskich początków. Z tej racji zagadnienia kluczowe dla współczesnej problematyki estetycznej oraz współczesnej kultury, zostaną opatrzone również historycznym tłem. W ten sposób zaprezentowane zostaną także etapy usamodzielniania się estetyki w obrębie najważniejszych filozoficznych paradygmatów. W trakcie zajęć zostanie podjęta problematyka sztuki, twórczości artystycznej, relacji między zmysłowością a uczuciowością, doświadczenia estetycznego, oraz omówione zostaną klasyczne pojęcia estetyczne, jak naśladowanie, reprezentacja, piękno, forma, tragizm czy wzniosłość, które ujęte zostaną w kontekście współczesności.

Semestr zimowy 2024/25

• Wykład monograficzny - 30 godzin

Celem zajęć jest wprowadzenie w problematykę współczesnej filozofii działania – zarysowanie zarówno podstawowych podejść teoretycznych jak i zagadnień podejmowanych przez filozofów działania. Zajęcia skupiają się wokół problemu natury działania.

Rok akademicki 2024/25

• Wykład monograficzny - 60 godzin

Najważniejsze zagadnienia składni (zasada kompozycjonalności, gramatyka kategorialna (Husserl, Frege, Geach, Montague), semantyki (m.in. znaczenie a odniesienie, nazwy i deskrypcje, klasyczne koncepcje znaczenia zdań, internalizm a eksternalizm, wyrażenia okazjonalne) i pragmatyki (czynności mowy, implikatury, presupozycje, minimalizm semantyczny a kontekstualizm).

Rok akademicki 2024/25

• Wykład monograficzny - 60 godzin

Wykład pomyślany jest jako systematyczne wprowadzenie w specyfikę filozoficznej refleksji nad kulturą. Punktem wyjścia będzie przekonanie, że kulturę można zrozumieć jedynie jako nierozerwalnie splecioną z człowiekiem i na odwrót – człowiek może być rozumiany i rozumieć siebie samego jedynie w horyzoncie uwikłania w kulturę, w jej aksjologiczne, symboliczne, wyobrażeniowe wymiary. Człowiek dany jest sobie jedynie poprzez kulturowo uwarunkowane sposoby przeżywania i doświadczania swojego bycia-w-świecie. Kluczową kategorią będzie dla nas kategoria doświadczenia kulturowego a wyróżnioną perspektywą badawczą antropologiczna filozofia kultury poszukująca właśnie związków między pojmowaniem człowieka i kultury. Szczególny akcent położony będzie na dynamiczny, polifoniczny, wielowymiarowy oraz oparty na fundamentalnych napięciach charakter kultury.

Rok akademicki 2024/25

• Wykład monograficzny - 60 godzin

Wykład poświecony jest wprowadzeniu do podstawowych problemów filozofii nauki i obejmuje m.in. następujące zagadnienia: metodologiczne konteksty odkrycia, uzasadnienia i badania, teorie racjonalności naukowej a historia nauki, pojęcie nauki, problem indukcji, kryterium demarkacji, baza empiryczna nauki, język obserwacyjny a język teoretyczny, neopozytywizm, falsyfikacjonizm, teoria naukowych programów badawczych, teorie racjonalności naukowej L. Laudana, filozofia nauki T. S. Kuhna, spór realistów z antyrealistami, status bytów teoretycznych według W. V. O. Quine’a, empiryzm konstruktywny B. van Fraassena, twierdzenie o niezdeterminowaniu teorii przez dane, holizm, czynniki pragmatyczne a wartości poznawcze, fallibilizm, konwencjonalizm, paradoksy potwierdzania, nowa zagadka indukcji N. Goodmana, interpretacje prawdopodobieństwa (teoria matematyczna, interpretacja klasyczna, logiczna, subiektywistyczna i częstościowa), rola prawdopodobieństwa w nauce, modele wyjaśniania.

Rok akademicki 2024/25

• Wykład monograficzny - 60 godzin

Wykład z filozofii polityki prezentuje całość zagadnień składających się na tę subdyscyplinę filozofii: od teologii politycznej, poprzez główne zagadnienia filozofii polityki takie jak wolność, rozum teoretyczny, praktyczny, ustrój wspólnoty politycznej, własność – dominium, imperium, prawa człowieka, samostanowienie indywidualne i zbiorowe; filozoficzne stanowiska wobec historii (teoria wiecznego powrotu, linearny czas polityczny, postęp w polityce, kategoria rewolucji, konserwatyzm) do filozoficznych podstaw nauk politycznych (racja stanu, biopolityka).

Rok akademicki 2024/25

• Wykład monograficzny - 60 godzin

- Zagadnienia wstępne: przedmiot i zakres filozofii religii; różnorodność jej uprawiania; filozofia religii a dyscypliny i jakości pokrewne (religia, religioznawstwo, teologia); kwestie etymologiczne; kształtowanie się, rozwój, względna odrębność filozofii religii w ramach filozofii,

- Koncepcje istoty i źródeł religii: redukcjonizm psychologiczny (Freud, Jung, Fromm); redukcjonizm socjologiczny (Marks, Durkheim, Weber); fenomenologia religii (Otto, Scheler, van der Leeuw, Eliade); religia jako inspiracja dla filozofii (neotomizm, rosyjska filozofia religijna, teologia protestancka, filozofia dialogu).

Rok akademicki 2024/25

• Wykład monograficzny - 60 godzin

Celem wykładu jest prezentacja klasycznych i współczesnych koncepcji filozofii społecznej. W pierwszej części rekonstrukcji poddane zostaną problemy związane z klasyczną filozofią społeczną przedstawione w porządku historycznym – od starożytności do nowożytności. W drugiej części wykładu przeanalizowane zostaną kluczowe problemy filozofii społecznej jako wprowadzenia do nowożytności czy nowoczesności (w sensie Neuzeit). Odwołując się do pojęcia „legitymizacji nowożytności” (Blumenberg) analizie poddane zostaną m.in. pojęcia pracy, intersubiektywności, modernizacji społecznej, ideologii, wolności, a następnie wprowadzone zostaną teorie, które analizują trajektorie rozwoju nowoczesności jako projektu filozoficznego.

Semestr zimowy 2024/25

• Wykład monograficzny - 30 godzin

Zajęcia koncentrują się na problemowej prezentacji historii filozofii, przez co student zyskuje możliwość nowego spojrzenia na kształtowanie się kluczowych zagadnień filozofii (problemów etycznych, ontologicznych i kosmologicznych, relacji duszy i ciała, myśli i języka do rzeczywistości) oraz pojęć filozoficznych z dziedziny filozofii starożytnej (takich jak filozofia, piękno, dobro, byt, Bóg, idea, wola, intelekt, cnota, twórczość, natura, czas). Ponadto, z perspektywy problemowej przedstawione zostanie formowanie się i wzajemne oddziaływanie szkół i nurtów filozoficznych. Istotnym wątkiem kursu jest ukazanie specyfiki poszczególnych epok w historii filozofii starożytnej, zwłaszcza tych mniej znanych, takich jak filozofia hellenistyczna oraz filozofia późnej starożytności.

Semestr letni 2024/25

• Wykład monograficzny - 60 godzin

Wykład z filozofii średniowiecznej jest rozwinięciem i pogłębieniem problematyki wykładanej w ramach zajęć kursowych z historii filozofii średniowiecznej. Zajęcia są prezentacją dziejów filozofii w układzie problemowym, dzięki czemu student zyskuje możliwość nowego spojrzenia na kształtowanie się w średniowieczu ogólnego zagadnienia relacji filozofii i teologii i wyłaniającej się na tym tle szczegółowszej problematyki filozoficzno-językowej, metafizycznej, psychologicznej, kosmologicznej i teoriopoznawczej.

Rok akademicki 2024/25

• Wykład monograficzny - 60 godzin

Celem wykładu jest zaznajomienie uczestników z najważniejszymi pojęciami i teoriami współczesnej analitycznej filozofii umysłu. Zakresem analiz objęte zostaną zarówno metafizyczne, epistemologicznie, semantyczne, jak i metodologiczne zagadnienia rozpatrywane w odnośnej subdyscyplinie filozoficznej.

Rok akademicki 2025/26

• Wykład monograficzny - 60 godzin

Celem zajęć jest zapoznanie uczestników z najważniejszymi pojęciami, zagadnieniami i teoriami współczesnej filozofii umysłu i filozofii psychologii.