Tkactwo w basenie Morza Śródziemnego-odtwarzanie dawnych technik

fakultatywne

w sali

Tematem zajęć jest tkactwo w basenie Morza Śródziemnego, głównie kultur Egei, Bliskiego Wschodu i Egiptu. Formuła zajęć, które składają się z części teoretycznej i praktycznej, pozwala na realizację kilku celów. Część teoretyczna w postaci wykładów i prezentacji pozwala na zapoznanie się z historią tkactwa i technik tkackich w basenie Morza Śródziemnego, jak również z podstawową terminologią i źródłami do poznania tkactwa. Część praktyczna, oparta na założeniach archeologii doświadczalnej, umożliwia uczestnikom zajęć odtwarzanie dawnych technik tkackich, warsztatów i narzędzi wykorzystywanych w tkactwie. Testowane będą różnorodne techniki tkackie przy wykorzystaniu m.in. warsztatu pionowego i poziomego, bardka, tabliczek tkackich, ramy i innych narzędzi.

Zajęcia dotyczą historii tkactwa i technik tkania– głównie na przykładzie kultur egejskich. Składają się one z dwóch części: teoretycznej (wykłady i referaty studentów) oraz praktycznej (poznawanie i ćwiczenie technik tkackich).

Na zajęciach przedstawiony zostanie zarys historii tkactwa: omówione wykorzystywane w starożytności surowce i barwniki, narzędzia i warsztaty (warsztat pionowy, ciężarki tkackie, rama, tabliczki, bardko) oraz różnorodne techniki tkania. Zajmiemy się też kwestią znaczenia produkcji włókienniczej dla kultur egejskich w oparciu o źródła archeologiczne, ikonograficzne i pisane. Studenci poznają podstawową terminologię związaną z produkcją włókienniczą, zwłaszcza z tkactwem, a także kierunki rozwoju współczesnej archeologii zajmującej się tekstyliami, w tym archeologii doświadczalnej.

Zajęcia będą miały elementy archeologii doświadczalnej związanej z odtwarzaniem dawnych technik, na podstawie przekazów pisanych, ikonografii i obserwacji etnograficznych oraz zrekonstruowanych przyrządów do tkania (warsztat pionowy, bardko, tabliczki, rama), z ważnym jednak zastrzeżeniem, że nasze doświadczenia nie obejmą procesu uzyskiwania przędzy.

Wykorzystamy m.in. pionowy warsztat tkacki będący rekonstrukcją warsztatu egejskiego. Dzięki uprzejmości pani dr Małgorzaty Siennickiej do tkania zastosujemy kopie ciężarków tkackich z okresu wczesnohelladzkiego z Tirynsu oraz kopie innych ciężarków egejskich, które zostaną wykonane w czasie zajęć. Spróbujemy ocenić trudność poszczególnych prac, czas potrzebny do uzyskania pewnej biegłości praktycznej, oraz czas niezbędny do wykonania poszczególnych prac oraz poziom koniecznej koncentracji uwagi. Przetestujemy różne sposoby mocowania ciężarków do warsztatu pionowego. Będziemy też ćwiczyć różne sploty oraz sposoby tworzenia kolorowych krajek i wzorów. Spróbujemy także odtworzyć technikę tkania znaną w basenie Morza Śródziemnego od wczesnej epoki żelaza, polegającą na zastosowaniu większej liczby półnicielnic na warsztacie pionowym przy jednoczesnym wykonywaniu brzegów tkaniny na tabliczkach.

Barber Elizabeth, Prehistoric Textiles : The Development of Cloth in the Neolithic and Bronze Ages with Special Reference to the Aegean, Princeton University Press, 1991

Burke Bernard, From Minos to Midas: Ancient Cloth Production in the Aegean i\and in Anatolia, Oxford, Oakville 2010, ATR 7.

The Danish National Research Foundation's Centre for Textile Research (CTR)=www.ctr.hum.ku.dk

Gillis, C., Nosch M.-L., Ancient Textiles. Production, craft and society. Ancient Textiles Series 1, Oxford, 2008.

Hilden Joy Totah, Bedouin Weaving of Saudi Arabia and its Neighbours, Arabian Publishing 2010

Maik Jerzy, Wyroby włókiennicze na Pomorzu z okresu rzymskiego i ze średniowiecza, Wrocław 1988

Nahlik Adam, W sprawie rozwoju krosna tkackiego, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 3, 1956, 519-540

Nosch Marie-Louise, C. Michel, Textile terminologies in the Ancient Near East and Mediterranean from the Third to the First Millennnia BC, Oxford 2010

Mårtensson Linda, Marie-Louise Nosch and Eva Andersson Stand, Shape of things: understanding a loom weight, Oxford Journal of Archaeology 2009 28(4), 373–398, PDF

Michałowska, M., Leksykon włókiennictwa, Warszawa 2006

Siennicka Małgorzata, Textile production in Elary Helladnic Tiryns, akta Kosmos, PDF

Wróblewski Tadeusz, Jeszcze o krosnach i tkactwie, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 1/2, 58, 61-82, tabl III-IV

Pogłębiona i uporządkowana wiedza na temat historii tkactwa w basenie Morza Śródziemnego i terminologii związanej z tym tematem.

Rozumienie celów archeologii doświadczalnej i jej praktyczne zastosowanie na przykładzie wybranych technik tkackich.

Teoretyczne i praktyczne poznanie dawnych technik tkackich z obszaru Egei i Bliskiego Wschodu. Umiejętność odtwarzania narzędzi tkackich i rozumienie ich zastosowania.

Ocenie podlega aktywne uczestnictwo w zajęciach (dopuszczalne 3 nieobecności nieusprawiedliwione), próba samodzielnego wykonania tkaniny dowolną techniką poznaną na zajęciach. Dodatkowo punktowane są wygłoszone referaty z zakresu tkactwa i kreatywność w odtwarzaniu dawnych technik.