Sedimentology

Sedymentologia jest nauką o powstawaniu skał osadowych, zajmuje się zarówno przebiegiem procesów transportu i depozycji osadów, badaniem współczesnych środowisk sedymentacji, jak również odtwarzaniem kopalnego zapisu tych środowisk. Przedmiot stanowi kontynuację Geologii Dynamicznej, wprowadza nowe pojęcia i rozszerza wiedzę dotycząca procesów egzogenicznych. Duży nacisk kładzie na fizyczne, fizyko-chemiczne i biologiczne podstawy procesów sedymentacyjnych. Prezentuje współczesne środowiska sedymentacji oraz w oparciu o zasadę aktualizmu geologicznego uczy odtwarzania paleośrodowisk. Stanowi podstawę dla dalszego toku kształcenia geologicznego, zwłaszcza w zakresie Analizy basenów sedymentacyjnych, Geologii złóż, Geologii historycznej oraz Geologii regionalnej.

Przedmiot obejmuje zagadnienia związane z procesami zachodzącymi na powierzchni ziemi, zwłaszcza z procesami akumulacji i erozji, prowadzącymi do powstawania skał osadowych. Obejmuje szeroki zakres pojęć podstawowych oraz metodykę badań sedymentologicznych. Podczas cyklu wykładowego przedstawione zostaną zagadnienia obejmujące: procesy sedymentacyjne, ich energię, materiał osadowy, rolę biosfery; czas a sedymentacja; tempo depozycji i tempo sedymentacji, związek sedymentacji z diastrofizmem i klimatem; związek sedymentologii z hydrologią, petrologią, stratygrafią, analizą facjalną; profil skał osadowych jako zapis przebiegu sedymentacji; przyczyny ubytku informacji; współczesne i kopalne serie osadowe; depozycja skał klastycznych; fizyczne podstawy transportu i depozycji materiału ziarnistego; różnice w przebiegu transportu i sedymentacji osadów ilastych (kohezyjnych); cechy przepływów, formy dna i ich budowa w różnych fazach transportu; falowanie i wywołane nim prądy; prądy gęstościowe, inne prądy morskie; transport eoliczny; cechy teksturalne osadów klastycznych tj. uziarnienie; kształt ziaren i ich orientacja jako wskaźnik kierunku transportu, przebiegu i środowiska sedymentacji; struktury depozycyjne np. warstwowania, struktury erozyjne, np. ślady i hieroglify mechaniczne; struktury deformacyjne np. obciążeniowe, osuwiskowe, niestateczne warstwowania gęstościowe, struktury biogeniczne, w tym skamieniałości śladowe; osady spływów grawitacyjnych, w tym modele sedymentacji turbidytowej; utwory fliszowe; modele facjalne środowisk sedymentacji klastycznej, lądowych i morskich; współczesne środowiska sedymentacji węglanowej; składniki skał węglanowych; klasyfikacje makroskopowe i mikrofacjalne; dolomity; ewaporaty; wybrane środowiska sedymentacyjne i ich cechy zapisane w osadach: rzeczne, eoliczne, glacjalne, jeziorne, przybrzeżne, szelfowe i inne morskie; podstawy sedymentologicznej analizy facjalnej jako składowej analizy basenów sedymentacyjnych; praktyczne zastosowanie sedymentologii w poznaniu i ochronie zasobów litosfery, hydrosfery i atmosfery.

Ćwiczenia z sedymentologii poświęcone są różnym metodom badań oraz prezentacjom i pomiarom w Pracowni sedymentologicznej, na tzw. basenie sedymentologicznym. Cykl ćwiczeniowy jest skorelowany z kolejnymi wykładami i stanowi uzupełnienie praktyczne wiedzy teoretycznej. Ćwiczenia obejmują następujące zagadnienia: analiza granulometryczna skał okruchowych; transport hydrauliczny materiału ziarnowego; falowanie i inne procesy strefy brzegowej; struktury sedymentacyjne; wskaźniki i analiza kierunków transportu; skamieniałości śladowe; analiza mikrofacjalna skał węglanowych; analiza facjalna – wybrane zagadnienia; analiza rdzeni wiertniczych; zintegrowana interpretacja środowisk sedymentacji, na podstawie zbioru danych litologiczno-sedymentologiczno-geofizycznych.

Sedymentologia jest jednym z podstawowych przedmiotów geologicznych i stanowi podstawę dla dalszego toku kształcenia, zwłaszcza w zakresie Analizy basenów sedymentacyjnych, Geologii złóż, Geologii historycznej oraz Geologii regionalnej.

1. Gradziński, R., Kostecka, A., Radomski, A. 1986. Zarys sedymentologii. Wydawnictwa Geologiczne; Warszawa.

2. Reading, H.G. 2004. Sedimentary Environments and Facies. Blackwell Science.

3. Allen, J.R.L. 1970. Physical Processes of Sedimentation.

4. Nichols, G. 1999. Sedimentology and Stratigraphy.

5. Roniewicz, P. (red.) 1999. Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej. Wydanie VII. PAE; Warszawa.

6. Allen, P. H. 2000. Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi. Wydawnictwo Naukowe PWN; Warszawa.

7. Materiały do ćwiczeń z sedymentologii (skrypt)

Po ukończeniu przedmiotu, zarówno części wykładowej jak i ćwiczeniowej, student poprawnie analizuje zapis kopalny procesów sedymentacyjnych. Potrafi opisywać skały osadowe, ich cechy teksturalne i struktury. Na tej podstawie odtwarza przebieg procesów sedymentacyjnych, interpretuje zmienność środowisk sedymentacyjnych, zarówno w czasie, jak i przestrzeni. Zgodnie z zasadą aktualizmu geologicznego rekonstruuje i porównuje środowiska sedymentacji w skali lokalnej i regionalnej. Uzyskuje tym samym podstawy do dalszej edukacji geologicznej, zwłaszcza w zakresie Analizy basenów sedymentacyjnych.

Zajęcia składają się z 15 wykładów (po 2h) oraz 10 ćwiczeń (po 3h). Ćwiczenia zaliczane są na podstawie oceny operatów wykonywanych na poszczególnych zajęciach oraz kolokwium końcowego. Kolokwium ma formę pisemną, obejmuje całość zagadnień prezentowanych podczas ćwiczeń. Egzamin obejmuje całość zagadnień prezentowanych podczas wykładów i ćwiczeń, ma formę pisemną. Składa się z części testowej, krótkich otwartych pytań, rysunków do objaśnienia oraz przekrojowego pytania, które wymaga szerszej odpowiedzi.

brak