Klimatyczne ABC – podstawy wiedzy o zmianie klimatu

fakultatywne

mieszany: w sali i zdalnie

Zajęcia pozwalają na zdobycie interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu zmian klimatu, niezbędnej w obliczu pogłębiającego się kryzysu ekologicznego.

Kurs będzie podzielony na dwie części:

Zajęcia e-learningowe, umożliwiające zdobycie podstawowej wiedzy na temat zmian klimatu, jego mechanizmów oraz konsekwencji dla przyrody i człowieka. Ta część kursu będzie wymagała zaznajomienia się z materiałami na platformie kampus come i rozwiązania dotyczących ich zadań. Kurs zbudowany jest z bloku fizycznego, przyrodniczego, ekonomiczno-społecznego i psychologicznego.

Sześć warsztatów stacjonarnych, na których pogłębimy wybrane aspekty kryzysu klimatycznego: wpływ na bilans wodny ekosystemów, na lasy, rolnictwo, interakcje międzygatunkowe; emocjonalne konsekwencje kryzysu klimatycznego i jak sobie z nimi radzić; mity klimatyczne i jak o nich rozmawiać).

Zajęcia pozwalają na zdobycie interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu zmian klimatu, niezbędnej w obliczu pogłębiającego się kryzysu ekologicznego.

Kurs ma charakter wprowadzenia i nie wymaga posiadania wcześniejszej zaawansowanej wiedzy z przedmiotów ścisłych.

Kurs złożony jest z dwóch części – e-learningowej (asynchronicznej) realizowanej na platformie COME UW oraz 6 spotkań stacjonarnych (w formie warsztatów - ok 3h dydaktyczne każdy (2h 15 min)).

Część e-learningowa bazuje na podręczniku Klimatyczne ABC i pokrywa podstawową wiedzę dotyczącą zmian klimatu z wielu dziedzin – fizyki, biologii, ekonomii, socjologii i psychologii.

Składa się z 4 bloków:

Blok fizyczny: Co to jest system klimatyczny i czym klimat różni się od pogody, mechanizmy regulujące klimat, efekt cieplarniany, antropogeniczne globalne ocieplenie, gazy cieplarniane i ich rola w systemie klimatycznym, krótki i długi cykl węglowy. Historyczne zmiany klimatu. Współczesna zmiana klimatu, jej tempo i postęp. Sprzężenia zwrotne w systemie klimatycznym, prognozy i scenariusze na przyszłość, raporty IPCC, jako źródło wiedzy o zmianie klimatu. Analiza faktów i mitów na temat klimatu.

Blok przyrodniczy: Współzależność, jako podstawowa cecha procesów zachodzących w ekosystemach. Zależności pomiędzy klimatem a środowiskiem, wpływ zmiany klimatu na ekosystemy i gatunki, współczesny kryzys ekologiczny i bioróżnorodności, tempo wymierania gatunków. Granice planetarne. Możliwości i ograniczenia związane z pochłanianiem dwutlenku węgla w różnych ekosystemach: rola oceanów i życia w oceanach, rolnictwa i gleby, lasów i lasów naturalnych, bagien. Potrzeba zachowania i ochrony dzikiej przyrody. Bioróżnorodność w miastach i dobre praktyki z nią związane.

Blok społeczno-ekonomiczny: Zmiana klimatu i kryzys ekologiczny, jako przykłady tragedii dóbr wspólnych. Współzależności pomiędzy ekonomią, energetyką, globalną gospodarką, a emisjami dwutlenku węgla. Trudności i szanse, jakie daje podejście ekonomiczne w szukaniu rozwiązań dla zmiany klimatu.

Blok psychologiczny: Postawy społeczne wobec zmiany klimatu, Denializm, perspektywa teorii usprawiedliwiania systemu, modele alternatywne i współdziałanie. Relacje człowiek – przyroda, hipoteza biofilii, znaczenie kontaktu z przyrodą dla zdrowia i zdrowia psychicznego, poznawcze i emocjonalne mechanizmy zaprzeczania zmianie klimatu, modele żałoby związane ze stratami związanymi z przyrodą, rola poczucia sprawczości, lęk klimatyczny, depresja klimatyczna. Psychologia działania na rzecz klimatu. na poziomie indywidualnym i zbiorowym. Co osoba, grupa, zbiorowość może zrobić dla klimatu?

Na warsztatach (odbywających się stacjonarnie, mniej więcej co 2-3 tygodnie) poruszone zostaną następujące zagadnienia:

Zmiany klimatu w Polsce i bilans wodny – w jaki sposób kryzys klimatyczny wpływa na klimat w Polsce – co się zmienia, w jaki sposób wpływa to na susze i niedobory wody w Polsce; ślad wodny; problem dostępności wody w różnych miejscach Polski i świata.

Funkcjonowanie lasów w czasie kryzysu klimatycznego – rola lasów w mitygacji i adaptacji do zmian klimatu; różne aspekty funkcjonowania lasów (woda, gleba, martwe drewno, długość życia drzew); zmiany w Polskich lasach związanych ze zmianami klimatu.

Mity klimatyczne i jak o nich rozmawiać – działanie mitów klimatycznych, strategie ich rozpowszechniania się; w jaki sposób rozmawiać o zmianach klimatu.

Rolnictwo w czasach kryzysu klimatycznego – w jaki sposób rolnictwo przyczynia się do zachodzących zmian, działania adaptacyjne i mitygacyjne w rolnictwie, konsumpcjonizm, „health plate” czyli jak jeść zdrowo nie przekraczając granic planetarnych.

Psychologiczne konsekwencje zmian klimatu – emocje związane ze zmianami klimatu; bariery emocjonalne; budowanie sprawczości; strategie emocjonalne radzenia sobie z kryzysem klimatycznym.

Rozwiązania: działania indywidualne, lokalne i systemowe wobec zmian klimatu; greenwashing;

Budziszewska, M., Kardaś, A, Bohdanowicz, Z. (2021) Klimatyczne ABC. Interdyscyplinarne podstawy współczesnej wiedzy o zmianie klimatu. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. https://klimatyczneabc.uw.edu.pl/. https://doi.org/10.31338/uw.9788323547303

Moser, S. C. (2010). Communicating climate change: history, challenges, process and future directions. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change, 1(1), 31-53.

Ostrom, E. E., Dietz, T. E., Dolšak, N. E., Stern, P. C., Stonich, S. E., & Weber, E. U. (2002). The drama of the commons. National Academy Press.

Popkiewicz M., Kardaś A., Malinowski S. (2019) Nauka o Klimacie. Warszawa: Sonia Draga.

Rockström, J., Steffen, W. L., Noone, K., Persson, Å., Chapin III, F. S., Lambin, E., ... & Nykvist, B. (2009). Planetary boundaries: exploring the safe operating space for humanity. Ecology and society.

Wiedza (student wie/zna):

Mechanizmy fizyczne odpowiadające za zachodzące zmiany klimatu; źródła gazów cieplarnianych; antropogeniczność globalnego ocieplenia; historię zmian klimatycznych; sprzężenia zwrotne w systemie klimatycznym; prognozy i scenariusze na przyszłość; zależności pomiędzy klimatem i środowiskiem, wpływ zmian klimatycznych na ekosystemy i gatunki, granice planetarne; rolę oceanów, rolnictwa, lasów i bagien w mitygacji zmian klimatu; ideę tragedii dóbr wspólnych; zależności między ekonomią, energetyką, globalną gospodarką i emocjami gazów cieplarnianych; ideę denializmu, możliwe działania mitygujące zmiany klimatu

Umiejętności (student umie): wyjaśniać podstawy mechanizmów związanych ze zmianą klimatu, wyjaśnić popierając przykładami konsekwencje zmian klimatu, obalać podstawowe mity dotyczące zmian klimatu, wskazać wartość i konieczność działań indywidualnych i systemowych, podać przykłady zjawisk przyrodniczych na które wpływ ma zmiana klimatu, wyjaśnić ideę sprzężeń zwrotnych i dlaczego są one tak istotne dla zmian klimatu.

Kompetencje społeczne (student potrafi): rozmawiać na temat zmian klimatu, dbać o swoje emocje w kontekście zmiany klimatu, wskazać rzetelne źródła wiedzy dotyczące zmian klimatu, budować swoje poczucie sprawczości w kwestii zmian klimatu, wskazać i podejmować działania na rzecz zmian klimatu.

Udział w warsztatach (max 1 nieobecność), przygotowanie 5 -10 minutowej prezentacji obrazującej wybrane zagadnienie dotyczące przyrodniczych aspektów zmiany klimatu.

Wykonanie cotygodniowych zadań i quizów do poszczególnych lekcji w ramach elearningowej części kursu.

Test wielokrotnego wyboru

nie dotyczy