Prawne aspekty ochrony środowiska

obowiązkowe

w sali

Przegląd ustaw, rozporządzeń, dyrektyw unijnych i konwencji międzynarodowych o zasięgu światowym z zakresu ochrony przyrody i środowiska dotyczące ochrony gatunków roślin i zwierząt, siedlisk przyrodniczych, powietrza, gleby, wody, kopalin, różnych form ochrony. Przestępstwa przeciwko środowisku – kodeks karny

Akty prawne dotyczące ochrony środowiska

• Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej

Ustawy

• Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2004 nr 92 poz. 880)

Zawiera przepisy ogólne, formy ochrony przyrody, ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne, ośrodki rehabilitacji zwierząt, ochrona terenów zieleni i zadrzewień, organy ochrony przyrody, służby ochrony przyrody zwalczanie przestępstw i wykroczeń na obszarach chronionych, wykonywanie ochrony przyrody, gospodarowanie zasobami i składnikami przyrody, skutki prawne objęcia ochroną, przepisy karne.

Akty wykonawcze do ustawy o ochronie przyrody:

- rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie: gatunków dziko występujących roślin, zwierząt, grzybów oraz siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, kryteriów wyboru obszarów Natura 2000, sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego oraz dla obszarów Natura 2000, nakładania kar pieniężnych za usuwanie drzew i krzewów bez wymaganego zezwolenia oraz za zniszczenie terenów zieleni, wykroczeń karanych mandatami,

- rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie: utworzenia parków narodowych, przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, nadawania pracownikom parków narodowych uprawnienia do nakładania mandatów karnych.

• Ustawa o lasach z dnia 28 września 1991 r. (Dz. U. 1991 nr 101 poz. 444)

Określa zasady zachowania, ochrony i powiększania zasobów leśnych oraz zasady gospodarki leśnej

Akty wykonawcze do ustawy o lasach:

- rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie m.in.: sporządzania planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu, zasad uznawania lasów za ochronne oraz prowadzenia w nich gospodarki leśnej, zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego w lasach, zakresu wykroczeń, za które uprawnieni pracownicy są upoważnieni do nakładania mandatów karnych, zasad ochrony i zbioru runa leśnego, zasad nabywania gruntów przeznaczonych do zalesienia.

• Ustawa o leśnym materiale rozmnożeniowym z dnia 7 czerwca 2001 r. (Dz. U. 2001 nr 73 poz. 761)

Akty wykonawcze - rozporządzenia Ministra Środowiska z 2003, 2004 i 2005 roku

• Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r. (Dz. U. 1995 nr 16 poz. 78)

Reguluje zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji i poprawiania wartości użytkowej gruntów

• Ustawa Prawo łowieckie z dnia 13 października 1995 r. (Dz. U. 1995 nr 147 poz. 713)

Określa zasady gospodarki łowieckiej, obwody łowieckie, zezwolenia i przepisy karne,

Akty wykonawcze - rozporządzenia Ministra Środowisk oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

• Ustawa o rybactwie śródlądowym z dnia 18 kwietnia 1985 r. (Dz. U. 1985 nr 21 poz. 91)

Ustanawia warunki ochrony, hodowli i połowu ryb w wodach śródlądowych.

Akty wykonawcze - rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

• Ustawa o rybołówstwie z dnia 19 lutego 2004 r. (Dz. U. 2004 nr 62 poz. 574)

Zasady gospodarki rybackiej na obszarach morskich.

Akty wykonawcze - rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

• Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 r. (Dz. U. 2008 nr 199 poz. 1227)

Akty wykonawcze do ustawy - rozporządzenie Rady Ministrów i rozporządzenia Ministra Środowiska

• Prawo ochrony środowiska ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. nr 62 poz. 627)

Ustawa określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju

Zawiera: (1) przepisy ogólne w tym programy ochrony środowiska, informacje o środowisku, państwowy monitoring środowiska, postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, (2) Ochrona zasobów środowiska: powietrza, wód, powierzchni ziemi, kopalin, ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi, zwierząt oraz roślin, (3) przeciwdziałanie zanieczyszczeniom, (4) poważne awarie, (5) środki finansowo-prawne, (6) odpowiedzialność w ochronie środowiska, (7) organy administracji oraz instytucje ochrony środowiska, (8) programy dostosowawcze.

Akty wykonawcze do ustawy - rozporządzenia Ministra Środowiska, Ministra Obrony Narodowej i Ministra Gospodarki.

• Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. (Dz. U. 2007 nr 75 poz. 493)

Określa przepisy ogólne, działania zapobiegawcze i naprawcze, koszty przeprowadzenia takich działań, zgłaszanie bezpośrednich zagrożeń i szkód w środowisku oraz zakończenia działań zapobiegawczych lub naprawczych, przepisy karne.

Akty wykonawcze – dwa rozporządzenia Ministra Środowiska

• Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. 2001 nr 115 poz. 1229)

Reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi.

Zawiera: (1) zasady ogólne: prawo własności wód, obowiązki właścicieli wody, (2) korzystanie z wód, (3) ochrona wód, (4) budownictwo wodne: przepisy ogólne, regulacje koryt naturalnych cieków, melioracje wodne, (5) ochrona przed powodzią oraz suszą, (6) zarządzanie zasobami wodnymi, (7) spółki wodne i związki wałowe, (8) odpowiedzialność za szkody, (9) przepisy karne.

Akty wykonawcze – rozporządzenie Rady Ministrów, rozporządzenia Ministra Środowiska i Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717)

Określa zasady polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i administracji rządowej. Planowanie przestrzenne w gminie, województwie, na szczeblu krajowym.

Akty wykonawcze – rozporządzenia Ministra Infrastruktury.

• Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2001 nr 63 poz. 628)

Obejmuje: (1) przepisy ogólne, (2) zasady gospodarowania odpadami, (3) plany gospodarki odpadami, (4) obowiązki posiadaczy odpadów i transportujących odpady (5) zasady gospodarowania odpadami, (6) termiczne przekształcanie odpadów, (7) składowanie i magazynowanie odpadów, (8) przepisy karne i opłaty sanacyjne, (9) kary pieniężne.

Akty wykonawcze- rozporządzenia Ministra Środowiska, Ministra Zdrowia, Ministra Gospodarki, Ministra Infrastruktury, Ministra Spraw Wewnętrznych.

Kodeks karny: przestępstwa przeciwko środowisku (art. 181–188)

Kto powoduje zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym, kto zanieczyszcza wodę powietrze lub ziemię, kto wbrew przepisom składuje lub transportuje odpady, kto niszczy, uszkadza, zmniejsza wartość przyrodniczą prawnie chronionego terenu podlega karze ...

Międzynarodowe Konwencje o zasięgu światowym dotyczące ochrony środowiska (których Polska jest stroną)

Konwencja międzynarodowa, ratyfikacja, treść, cele, znaczenie

• Konwencja o obszarach wodno-błotnych, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego tzw. Konwencja Ramsarska

Celem jest ochrona ekosystemów wodnych i błotnych, wszelkiego rodzaju mokradeł (wetlands)

Przyjęta 2. 02. 1971 w Ramsar (Iran), ratyfikowana przez Polskę 2. 03. 1978 (Dz. U. 1978 nr 7 poz. 24 i 25), weszła w życie w 1975, w Polsce w 1979, siedziba sekretariatu w Gland w Szwajcarii.

• Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem – Konwencja Waszyngtońska tzw. CITES

Przyjęta 3. 03 1973 w Waszyngtonie, ratyfikowana przez Polskę 12. 12 1990 (Dz. U. 1991 nr 27 poz. 112 i 113), weszła w życie w 1975, w Polsce w 1990, siedziba sekretariatu w Genewie.

• Konwencja o różnorodności biologicznej

Przyjęta 3. 06 1992 w Rio de Janerio, ratyfikowana przez Polskę 12. 12 1990 (Dz. U. 1990 nr 184 poz. 1532), weszła w życie w 1993, w Polsce w 1996), siedziba sekretariatu w Montrealu.

• Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt tzw. Konwencja Bońska

Przyjęta 23. 06. 1979 w Bonn, ratyfikowana przez Polskę 1. 05. 1996 (Dz. U. 2003 nr 2 poz. 17), weszła w życie w 1983, w Polsce w 1996, siedziba sekretariatu w Bonn.

• Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego – Konwencja Paryska

Przyjęta 16. 11. 1979 w Paryżu, ratyfikowana przez Polskę w 1976 (Dz. U. 1976 nr 32 poz. 190, siedziba sekretariatu w Paryżu

Na światową listę dziedzictwa naturalnego został wpisany Białowieski Park Narodowy w 1977 r

• Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości,

Sporządzona w Genewie 13. 11. 1979 (Dz. U. 1985 nr 60 poz. 311)

Protokół do konwencji Genewskiej dotyczący finansowania wspólnego programu monitoringu i oceny przenoszenia zanieczyszczeń na dalekie odległości w Europie z 1984 (EMEP)

• Konwencja Wiedeńska w sprawie ochrony warstwy ozonowej z 1985 r. (Dz. U. 1992 nr 98 poz. 488)

Protokół Montrealski w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową

• Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym

Sporządzona w Espoo dnia 25. 02 1991 (Dz. U. 1999 nr 96 poz. 1110)

• Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych

Sporządzona w Helsinkach dnia 17. 03. 1992 (Dz. U. 2003 nr 78 poz. 702

• Konwencja o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych - Konwencja Bazylejska

(Dz. U. 1995 nr 19 poz. 88)

Konwencja sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych

Sporządzona w Sztokholmie dnia 22. 05. 2001 (Dz. U. 2009 nr 14 poz. 76)

Konwencje o zasięgu europejskim

• Konwencja o ochronie dzikiej europejskiej flory i fauny oraz siedlisk naturalnych

• Konwencja o ochronie środowiska morskiego Morza Bałtyckiego

• Europejska Konwencja Krajobrazowa•

Dzienniki Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej dotyczące omawianych aktów prawnych, ustaw, rozporządzeń, konwencji. Kodeks karny - przestępstwa przeciw środowisku

Wiedza:

Zna podstawowe metody i techniki pomiarowe zjawisk przyrodniczych. (K_W03)

Ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów ochrony przyrody oraz zna ich powiązania z innymi dyscyplinami przyrodniczymi. (K_W04)

Zna globalne problemy środowiskowe oraz zastosowanie ekologii w praktyce ochrony przyrody i kształtowania środowiska. (K_W05)

Opisuje aktualne problemy cywilizacyjne związane z koniecznością godzenia rozwoju gospodarczego z wymogami ochrony środowiska i identyfikuje najważniejsze zagrożenia stanu środowisk wodnych, lądowych i atmosfery. (K_W06)

Posiada wiedzę o podstawowych normach prawnych, moralnych i etycznych mających zastosowanie w naukach przyrodniczych.( K_W08)

Umiejętności:

Potrafi interpretować podstawowe wskaźniki stanu środowiska. (K_U04)

Wyszukuje w internecie i ze zrozumieniem czyta najważniejsze aktualne akty prawne z zakresu ochrony środowiska i ochrony przyrody. (K_U05)

Analizuje przyczyny zagrożeń środowiska i różnorodności biologicznej oraz potrafi wskazać rodzaj działań zaradczych. (K_U06)

Kompetencje społeczne:

Potrafi odpowiednio określić priorytety służące rozwiązaniu problemów w zakresie ochrony środowiska i przyrody. (K_K03)

Rozumie konieczność stosowania zasad zrównoważonego rozwoju w życiu codziennym oraz gospodarce. (K_K04)

Egzamin końcowy w formie testu.