The Anthropology of War

Nie będzie to klasyczna antropologia wojny – po krótkiej historii antropologicznego spojrzenia na wojnę i przemoc oraz wprowadzeniu podstawowych pojęć analitycznych spróbujemy zastosować je do zjawisk społecznych związanych z wojną w Ukrainie. Czy pojęcia wypracowane przez antropologów zachodnich na gruncie badań w byłych koloniach, pojęcia, które jeszcze kilka lat temu przyjmowaliśmy bez większej krytyki, możemy zastosować do wojny trwającej w sąsiednim kraju? Zastanowimy się także, jak sytuacja geopolityczna i miejsce w świecie wpływa na krytykę teorii i pojęć wypracowanych w innych, zwykle „odległych” kontekstach, na które wcześniej patrzyliśmy bez większych emocji. Porozmawiamy także o zaangażowaniu antropologów w wojnę – zarówno w Iraku jak i obecnie, choć w nieco innym wymiarze, w Ukrainie. Czy wolontariat na rzecz armii ukraińskiej można uznać za uprawianie antropologii zaangażowanej? Zastanowimy się czy i jak wojna w Ukrainie zmieniła nasze badania i co zmieniła w naszym postrzeganiu świata? Czy ugruntowanie antropologii w lewicowym dyskursie wpływa na konflikty i dysonanse wewnątrz dyscypliny? Jakie są nowe tematy tabu? Na koniec przedyskutujemy także czy i jak prowadzić badania w czasie wojny, jak je zaprojektować , jak robić to względnie bezpiecznie, czego unikać i co nie mniej ważne, jak pisać.

1. Antropologia wojny – rys historyczny

Bronislaw Malinowski, An Anthropological Analysis of War, “American Journal of Sociology”, 46/ 4 (1941): 521-550.

P. Roscoe, (2017),THE ANTHROPOLOGY OF WAR AND VIOLENCE, in Ethnology, Ethnography and Cultural Anthropology, [Eds. Paolo Barbaro], in Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS), Developed under the Auspices of the UNESCO, Eolss Publishers, Oxford, UK,

2. Wojna, przemoc – próba definicji

Roscoe, P. (2017),THE ANTHROPOLOGY OF WAR AND VIOLENCE, in Ethnology, Ethnography and Cultural Anthropology, [Eds. Paolo Barbaro], in Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS), Developed under the Auspices of the UNESCO, Eolss Publishers, Oxford, UK,

3. Zaangażowanie antropologów w wojnę. HTS i wojna w Iraku.

Brian R. Price, Human Terrain at The Crossroads “Joint Force Quarterly” 87/4, (2017), 69-75.

Felix Moos, Richard Fardon, Hugh Gusterson, Anthropologists as spies, A response to ‘CIA seeks anthropologists’, news item in AT, “ Anthropology Today” 21/3 (2005): 25-26.

Lesley Gill, Anthropology goes to war again, Focaal—European Journal of Anthropology 50 (2007): 139–145.

4. Zaangażowanie antropologów w wojnę w Ukrainie. „Byłem pacyfistą, a teraz przemycam drony”.

Kim są wolontariusze taktyczni? Jakie są granice zaangażowania?

Slim, Hugo. 2022. “Humanitarian Resistance: Its Ethical and Operational

Importance.” Humanitarian Practice Network, September 20, 2022.

https://odihpn.org/publication/humanitarian-resistance-its-ethical-andoperational-

importance/.

Fassin, Didier. 2007. “Humanitarianism as a Politics of Life.” Public Culture

19 (3): 499–520. https://doi.org/10.1215/08992363-2007-007.

5. Antropolog jako szpieg

Verdery, Caterine. 2018. My life as a spy. Investigations in a Secret Police File. Duke University Press.

David Price, Anthropologists as Spies “The Nation”, November 20. 2000, pp. 1-5 .

AAA Commission on the Engagement of Anthropology with the US Security and Intelligence Communities (CEAUSSIC)

6. Monopol państwa na przemoc? Wolontariat taktyczny w Ukrainie

Channell-Justice, E. 2023. Without the state: Self-organization and political activism in Ukraine. Toronto: University of Toronto Press.

Zarembo, Kateryna. 2017. “Substituting for the State: The Role of Volunteers in Defense Reform in Post-Euromaidan Ukraine.” Kyiv-Mohyla Law and Politics Journal 3:47-70.

Oleinik A (2018) Volunteers in Ukraine: From provision of services to state- and nation-building. Journal of Civil Society 14(4): 364–385.

7. Zbiorka na Bayraktra i rozproszony humanitaryzm

Brkovic, Carna. 2023. “Vernacular Humanitarianisms: An Introduction.” Social Anthropology/Anthropology Sociale 31(1): 1-13.

Cantat, C. 2022. ‘Th e reception spectacle: on Ukrainian displacement and selective empathy at Europe’s borders’, Focaal Blog (https://www.focaalblog.com/2022/06/28/celine-cantat-the-reception-spectacle-on-ukrainian-displacement-and-selective-empathy-at-europes-borders/).

8. Dekolonizacja i wojna w Ukrainie. Hierarchie wiedzy

https://www.e-flux.com/notes/457576/decolonialism-and-the-invasion-of-ukraine

https://culanth.org/fieldsights/series/russias-war-on-ukraine

9. Kryzys, poli-kryzys i geopolityka codzienna – wprowadzenie pojęć

Polycrisis https://rai.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/1467-8322.12793

10. Rusofobia czy trauma generacyjna? Rola Rosji w tworzeniu polskiej tożsamości narodowejZarycki, T. 2004. ‘Uses of Russia: the role of Russia in the modern Polish national identity’, East European Politics and Societies 18: 595–627.

11. Wojna w Ukrainie i zachodnia lewica: „anty-imperializm idiotów”?

Hann, C. 2022. ‘The agony of Ukraine’, FocaalBlog (https://www.focaalblog.com/

2022/03/11/chris-hann-the-agony-of-ukraine/).

Kalb, D. 2022. ‘“Fuck off ” versus “humiliation”: the perverse logic towards war in Europe’s East’,

FocaalBlog (https://www.focaalblog.com/2022/03/01/don-kalb-fuck-off -versus-humiliationthe-

perverse-logic-towards-war-in-europes-east/).

Mannheim, L. 2022. ‘“F*ck Left ist Westsplaining!” Listening to voices of the Central and East

European left ’, Th e Nation (https://www.thenation.com/article/world/ukraine-russia-europe

an-left /). Accessed 8 December 2022.

(Al-Shami): https://www.opendemocracy.net/en/odr/a-letter-to-the-western-left-from-kyiv/?fbclid=IwAR1HpvdxqsqAdc0nGQL1ksJOVzb3Z3M9-zSXGhHcl13kg9tngA1WX9hXUcM

12. Badania terenowe w czasie wojny

Jeffrey A. Sluka, 1990. “Participant Observation in Violent Social Contexts.” Human Organization, 49 (2): 114-126.

Omidian, Patricia, “Living and working in a war zone: An applied anthropologist in Afghanistan.” Practicing Anthropology, 31 /2(2009): 4-11.

13. Spotkanie z gościem

Literatura uzupełniająca:

Channell-Justice, E. 2023. Without the state: Self-organization and political activism in Ukraine. Toronto: University of Toronto Press.

Duszczyk, M. et al. 2023. War refugees from Ukraine in Poland – one year after the Russian aggression: Socioeconomic consequences and challenges. Regional Science Policy & Practice 15(1): 181-199.

Didier Fassin, Beyond Good and Evil. Questioning anthropologists' discomfort with morals, “Anthropological Theory”, 2008, Vol 8(4): 333–344.

Magdalena Lubanska, Postmemory of Killings in the Woods of Dębrzyna (1945-1946): A (Post)secular Anthropological Perspective, “Ethnologia Polona” 38, “Ethnologia Polona” (2018), vol.38, pp.15-45.

David Price, Anthropologists as Spies „The Nation”, November 20. 2000.

AAA 1998. ‘Code of Ethics of the American Anthropological Association’.

Uehling, Greta Lynn. 2023. Everyday War: The Conflict over Donbas, Ukraine.

Ithaca, NY: Cornell University Press.

Osoby, które ukończą zajęcia:

• znają główne obszary badawcze związane z antropologicznymi badaniami dotyczącymi wojen i konfliktów

• znają definicje terminu "antropologia wojny" oraz procesy, które doprowadziły do jej ukształtowania się

• znają główne obszary badawcze związane z antropologicznymi badaniami dotyczącymi wojen i konfliktów

• potrafią krytycznie analizować rzeczywistość wojenną w konkretnym społeczno-kulturowym kontekście

• potrafią używać kategorii i pojęć omawianych podczas zajęć

Zaliczenie: zaangażowane uczestnictwo w zajęciach i prezentacja