Global Environmental Problems

1. Definicje globalnych zagrożeń, globalnych problemów środowiskowych. Istnieje wiele definicji globalnych problemów środowiskowych. Jedne z nich zwracają uwagę na przestrzenne rozmiary niekorzystnych zjawisk lub procesów (zasięg ponadkontynentalny, zasięg globalny), inne eksponują liczbę ludności, której bezpieczeństwo, zdrowie lub życie mogą być zagrożone w następstwie wystąpienia niekorzystnego zjawiska lub rozwoju niekorzystnego procesu.

2. Podział globalnych problemów środowiskowych. Na wykładzie proponowany jest podział niekorzystnych zjawisk lub procesów ze względu na ich genezę. I tak wyróżnione są globalne problemy środowiskowe uwarunkowane procesami endogenicznymi związanymi z naszą planetą (głównie tektonika i wulkanizm) i egzogenicznymi (zewnętrznymi) – związanymi z procesami zachodzącymi w atmosferze Ziemi, procesami zachodzącymi na Słońcu (zmiany promieniowania), w Układzie Słonecznym. Odrębnie są omawiane problemy środowiskowe natury antropogenicznej – świadome lub przypadkowe zmiany ekosystemów dotykające całą planetę.

3. Problemy środowiskowe uwarunkowane działaniem sił wewnętrznych (1). Rozmieszczenie ognisk trzęsień ziemi w stosunku do układu płyt litosfery. Przyczyny i skutki katastrofalnych trzęsień ziemi oraz równie katastrofalnych, związanych z nimi tsunami (przykłady z Indonezji, Tajlandii, Sri Lanki, a także kataklizmów historycznych). Sposoby przewidywania katastrofalnych trzęsień ziemi. Rozwiązania technologiczne służące ograniczeniu niekorzystnych następstw wstrząsów tektonicznych.

4. Problemy środowiskowe uwarunkowane działaniem sił wewnętrznych (2). Rozmieszczenie wulkanów na Ziemi. Regiony wulkaniczne. Najgroźniejsze typy wulkanów ze względu na rodzaj erupcji. Przyczyny i skutki katastrofalnych erupcji wulkanicznych. Superwulkany. Następstwa erupcji wulkanicznych.

5. Problemy środowiskowe uwarunkowane działaniem sił wewnętrznych (3). Znane i prawdopodobne klimatyczne – ochłodzenie klimatu, kwaśne deszcze (wulkanizm a średnia temperatura powietrza w dolnej warstwie atmosfery Ziemi oraz wulkanizm a „dziura ozonowa”) i … ekonomiczne następstwa erupcji wulkanicznych, które dotykają dziesiątki milionów osób (Hekla, Krakatau, Pinatubo), a mogą zagrażać setkom milionów a nawet całej ludzkości.

6. Problemy środowiskowe uwarunkowane działaniem sił wewnętrznych (4). Istotnym i stosunkowo „nowym” zagrożeniem okazują się pyły wulkaniczne. Ich rozprzestrzenianie się (znamienny jest przykład ostatniej erupcji wulkanu Eyjafjall na Islandii i paraliż transportu lotniczego w Europie) stanowi zagrożenie dla ludzkiej gospodarki nigdy wcześniej nie uświadamiane. Czy Polskę dotknęły skutki erupcji wulkanu Eyjafjall?

7. Problemy środowiskowe uwarunkowane działaniem sił zewnętrznych. Przede wszystkim kwestia globalnych zmian klimatu (globalnego ocieplenia, globalnego ochłodzenia). Zmiany klimatu w historii Ziemi (mała epoka lodowa). Przyczyny zmian klimatu. Przyczyny naturalne. Przyczyny antropogeniczne. Potencjalne następstwa globalnych zmian klimatu. Warunki życia człowieka (ekspansja chorób), zmiana warunków uprawy roślin żywieniowych. Wzrost intensywności przebiegu różnych zjawisk pogodowych. Zagadnienie wiązane z globalnymi zmianami klimatu to pustynnienie i podnoszenie się poziomu morza. Obszary zagrożone pustynnieniem. Skutki pustynnienia. Uchodźcy klimatyczni. Następstwa podnoszenia się poziomu morza. Obszary zagrożone wzrostem poziomu morza. Cyklony tropikalne i tornada. Ich geneza, mechanizm rozwoju, obszary występowania, następstwa, sposoby ograniczania niekorzystnych skutków.

8. Zagrożenia kosmiczne. Skutki upadku na Ziemię drobnych ciał niebieskich (asteroidów). Przykład Chicxulub z Jukatanu.

9. Globalne problemy środowiskowe natury antropogenicznej. Niszczenie zbiorowisk roślinnych. Eksterminacja roślin i zwierząt. Przyczyny i następstwa. Przykład szczególny: zagłada wilgotnych lasów równikowych. Zanieczyszczenie rzek i przybrzeżnych wód oceanicznych. Zanieczyszczenie atmosfery i ich wpływ na klimat, na zdrowie ludności.

Andel Tjeerd H. van, 1997, Nowe spojrzenie na stara planetę, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Burroughs W.J.,1997, Pogoda czy fatum, Warszawa, Amber,

Czerny M., Łuczak R., Makowski J., 2007, Globalistyka, Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mizerski W., 2004,Geologia regionalna kontynentów, Warszawa. wydawnictwo Naukowe PWN.

Zebrowski E., 1997, Niespokojna planeta, Warszawa, Amber.

Egzamin ustny.