(in Polish) Analiza porównawcza instytucji politycznych

Znajomość i rozumienie roli instytucji ustrojowych w państwach współczesnych oraz zasad i procedur ich funkcjonowania; rozumienie genezy instytucji politycznych państwa; poruszanie się w sferze wzajemnych relacji między głównymi organami państw współczesnych; rozumienie praktyki działania głównych organów państw współczesnych.

1.Formy organizacji władzy – forma rządów.

Historyczne i współczesne klasyfikacje (i ich kryteria). Podstawowe pojęcia i mechanizmy: demokracja i autokracja, rządy pluralistyczne i monokratyczne, koncentracja lub podział władzy. Konstytucja formalna a konstytucja faktyczna.

2. Zasada podziału władzy i jej geneza.

Koncepcja Locke’a i Monteskiusza i ich interpretacje. Zastosowanie podziału w państwach europejskich oraz w Stanach Zjednoczonych. Cele wprowadzania zasady podziału władzy. Współczesny konstytucyjny wyraz zasady podziału władzy (różnice) i jego znaczenie dla poszczególnych typów ustroju politycznego.

3. Systemy rządów.

Zagadnienia terminologiczne i podstawowe zasady terminologii w zakresie klasyfikacji systemów rządów. Terminologia w doktrynie polskiej. Wpływ różnych wersji zasady podziału władzy na ukształtowanie dwu głównych typów demokratycznych systemów rządów. System parlamentarny, system prezydencki, systemy mieszane. Odmiany i modyfikacje systemu parlamentarnego. Trudności w przeszczepianiu systemu prezydenckiego USA. Systemy rządów oparte na kumulacji (jednolitości) władzy: system demokratyczny rządów zgromadzenia, systemy niedemokratyczne państwa socjalistycznego. Pojęcie i znaczenie większości i opozycji parlamentarnej. Zjawisko tzw. racjonalizacji parlamentaryzmu.

4. Mandat parlamentarny.

Problemy terminologiczne i podstawowe pojęcia. Mandat imperatywny a mandat przedstawicielski. Geneza mandatu przedstawicielskiego. Prawny charakter mandatu i jego konsekwencje. Regulacja mandatu przedstawicielskiego w konstytucjach europejskich. Mandat parlamentarny w praktyce państw europejskich. Deputowany a wyborcy. Deputowany a partia polityczna. Dyscyplina partyjna we współczesnym parlamencie i jej znaczenie dla mechanizmu rządów.

5. Parlamentaryzm klasyczny i jego mutacje. Cechy konstytutywne klasycznego systemu parlamentarnego. Preponderancja parlamentu. Metody racjonalizacji parlamentaryzmu. System kanclerski. System rządów premierowskich.

6. System rządów prezydenckich. Cechy konstytutywne systemu prezydenckiego i ich specyfika. Zasada równoważenia władz i jej znaczenie. System prezydencki a system partyjny.

7. Transformacja i budowa demokracji w państwach Europy Środkowo-Wschodniej.

Tradycje przedkomunistyczne i komunistyczne. Wybór nowego systemu rządów – poszukiwanie wzorów. Powrót do demokratycznych standardów ustrojowych lub ich przyjmowanie.

8. Demokracja plebiscytarna i jej aplikacja w państwach poradzieckich

Narodziny demokracji plebiscytarnej i jej cechy tożsamościowe. Metody aplikowania rządów plebiscytarnych w państwach poradzieckich. Demokracja plebiscytarna jako forma marginalizacji parlamentu. Referendum jako instrument sukcesji władzy.

Literatura podstawowa

1. R. Grabowski, S. Grabowska (red.), Zasady podziału władzy we współczesnych państwach europejskich. T. 1, Rzeszów 2016;

2. R. Małajny, Amerykański prezydencjalizm, Warszawa 2012;

3. J. Szymanek (red.), Systemy rządów w perspektywie porównawczej, Warszawa 2014;

Literatura dodatkowa

1. Z. Kiełmiński, J. Szymanek (red.), Instytucje prawa konstytucyjnego w perspektywie politologicznej, Warszawa 2013

2. M. Kruk (red.), Mandat przedstawicielski w teorii, prawie i praktyce poselskiej, Warszawa 2013;

3. W.C. Müller, K. Strøm (eds.), Coalition Government in Western Europe, Oxford University Press 2003;

4. M. Wiszowaty, Zasada monarchiczna i jej przejawy we współczesnych ustrojach europejskich i pozaeuropejskich monarchii mieszanych, Gdańsk 2015.

5. J. Zaleśny, Duma Państwowa a Rząd w Federacji Rosyjskiej. Studium z zakresu prawa konstytucyjnego, Warszawa 2015;

6. J. Zaleśny (red.), Zagadnienia ustrojowe państw poradzieckich, Warszawa 2010;

WIEDZA

K_W01 ma zaawansowaną i rozbudowaną, uwzględniającą najnowsze osiągnięcia, wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej instytucji politycznych, którą jest w stanie rozwijać i twórczo stosować w działalności badawczej;

K_W02 zna na poziomie zaawansowanym terminologię właściwą dla instytucji politycznych w ujęciu porównawczym;

K_W05 zna na poziomie zaawansowanym i rozumie metody, techniki, szkoły badawcze instytucji politycznych;

K_W08 posiada aktualną, zaawansowaną oraz pogłębioną wiedzę dotyczącą struktur i instytucji politycznych, w tym państw;

K_W10 posiada zaawansowaną wiedzę dotyczącą krajowych i zagranicznych stosunków politycznych oraz instytucji i środków kontroli społecznej, a także norm społecznych i prawnych zapewniających ład polityczny w państwach współczesnych na poziomie lokalnym, regionalnym i państwowym;

K_W13 posiada wiedzę o wydarzeniach historycznych, które kształtowały instytucje polityczne w Polsce i w innych państwach;

K_W14 zna systemy polityczne i rozumie procesy decyzyjne oraz wskazuje co je warunkuje;

K_W17 zna szczegółowo nowe metody dydaktyczne;

UMIEJĘTNOŚCI

K_U03 posiada zaawansowane umiejętności badawcze pozwalające na rozwiązywanie złożonych problemów naukowych zakresie instytucji politycznych oraz wniesienie oryginalnego wkładu w rozwój wiedzy i metodologii nauki o polityce poprzez zaplanowanie i przeprowadzenie badań, opracowanie i interpretację ich wyników oraz ich publikację w wydawnictwach recenzowanych;

K_U04 posiada rozwinięte umiejętności samodzielnego zdobywania wiedzy i poszerzania własnych kompetencji oraz podejmowania autonomicznych działań zmierzających do rozwoju intelektualnego i kierowania własnym rozwojem naukowym;

K_U07 posiada umiejętność zintegrowanego postrzegania i analizowania problemów politycznych występujących w zakresie instytucji politycznych państwa, przy uwzględnieniu różnych uwarunkowań;

K_U08 posiada umiejętność formułowania i uzasadniania sądów o najnowszych dokonaniach naukowych i dydaktycznych w zakresie instytucji politycznych;

K_U11 posiada umiejętność argumentowania, formułowania własnych oryginalnych poglądów, formułowania wniosków oraz tworzenia syntez problemowych w zakresie instytucji politycznych;

K_U18 posiada umiejętność samodzielnego proponowania rozwiązań konkretnych problemów poszerzoną o umiejętność proponowania nowatorskich lub niestandardowych rozwiązań pojawiających się problemów w zakresie instytucji politycznych;

K_U19 posiada umiejętność analizowania zachowań politycznych, procesów decyzyjnych oraz analizowania motywów działań ludzi w sferze instytucji politycznych wraz z konsekwencjami tych działań;

KOMPETENCJE

K_K01 ma świadomość poziomu własnych koncepcji badawczych, ich oryginalności, możliwości realizacji projektu badawczego, poziomu twórczości i istotności wkładu w rozwój nauk o polityce w zakresie instytucji politycznych;

K_K05 odpowiedzialnie i rzetelnie projektuje, wykonuje i relacjonuje zadania badawcze;

K_K07 potrafi sprawnie komunikować się z otoczeniem na wyższym poziomie, umiejętność poszerzona o odpowiedzialność za upowszechnianie wyników badań naukowych;

K_K09 potrafi uzupełniać i doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności na wyższym poziomie wiedzy i umiejętności w wymiarze interdyscyplinarnym oraz wyraża gotowość do uczenia się przez całe życie;

K_K10 jest otwarty na krytykę i sam krytycznie ocenia, a także dostrzega różnice w tradycjach politycznych różnych państw.

Warunkiem zaliczenia zajęć jest wygłoszenie referatu naukowego na temat zaproponowany przez prowadzącego zajęcia oraz sporządzenie recenzji naukowej jednej z podanych niżej książek.

Recenzja jest sporządzana w formacie recenzji publikowanych przez „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”.

1. A. Frankiewicz-Bodynek, A. Pawlak (red.), Środki ochrony praw człowieka w państwach postsocjalistycznych. Zagadnienia wybrane, Kraków 2015;

2. R. Grabowski, S. Grabowska (red.), Zasady podziału władzy we współczesnych państwach europejskich. T. 1, Rzeszów 2016;

3. M. Rakowski, System parlamentarno-gabinetowy do I wojny światowej, Warszawa 2016;

4. J. Szymanek (red.), Systemy rządów w perspektywie porównawczej, Warszawa 2014;

5. M. Wiszowaty, Zasada monarchiczna i jej przejawy we współczesnych ustrojach europejskich i pozaeuropejskich monarchii mieszanych, Gdańsk 2015.

Nie są wymagane.