Ethics in politics

Podstawowe pojęcia i koncepcje dotyczące zjawisk etyki i polityki oraz relacji między nimi.

W toku realizacji zajęć studenci zdobywają wiedzę dotyczącą relacji między etyką a polityką. Poprzez lekturę zalecanych tekstów oraz dyskusję na ich temat na zajęciach studenci zapoznają się z wyobrażeniami dotyczącymi polityki pochodzącymi z różnych tradycji etycznych.

Istotną częścią zajęć jest dyskusja nad wybranymi zagadnieniami etycznymi, które odgrywają kluczową rolę w debatach politycznych. Studenci zdobywają wiedzę na temat różnych stanowisk i uzasadnień przytaczanych w ich obronie. Interpretacja argumentów użytych w dyskusji pozwala studentom na zrozumienie ich jawnych bądź ukrytych założeń.

Poprzez uczestnictwo w dyskusjach studenci przedstawiają w sposób uporządkowany własne stanowisko, precyzyjnie je uzasadniając.

I. Wprowadzenie – etyka a polityka

1.Czy nauka o polityce może być wolna od wartościowania?

2. Polityka a filozofia moralna

Literatura: A. MacIntyre, Krótka historia etyki, Warszawa 2001.

II - IV. Idealizm a realizm w etyce politycznej

1. Filozoficzna geneza koncepcji praw człowieka;

2. Problem prawomocności praw człowieka;

3. Spór o znaczenie godności ludzkiej

4. Krytycy praw człowieka – główne kontrowersje

5. Prawa człowieka a transhumanizm

Literatura: L. Kołakowski, Po co nam prawa człowieka?, w: Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, Kraków 2009; R. Spaemann, O pojęciu godności człowieka, w: tenże, Granice, Warszawa 2006; G. Puppinck, Degeneracja praw człowieka, Kraków 2021, cz. I, III

1. Etyka w stosunkach między państwami

2. Liberalizm – polityka wewnętrzna a stosunki międzynarodowe;

3. Etyczny realizm – problem prawomocności przemocy;

4. Czy relacje między państwami mogą być moralne?

Literatura: Tukidydes, Wojna peloponeska /różne wydania/ (Dialog Ateńczyków z Melijczykami); E. Carr, Kryzys dwudziestolecia, Kraków 2021 (fragmenty); I. Kant, O wiecznym pokoju /źródła internetowe/;

V. Etyczny aspekt przywództwa politycznego

1. Max Weber o polityce jako zawodzie i powołaniu; 2. Etyka przekonań i etyka odpowiedzialności 3. Problem odpowiedzialności w instytucjach zdepersonalizowanych – moralność a władza bez substratu;

Literatura.: M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, w: tenże, Polityka jako zawód i powołanie/różne wydania/ ; R. Kaplan, Polityka wojowników, Elbląg 2000; H. Kissinger, Leadership,

VI – VII. Demokracja – charaktery i instytucje

1.Demokracja a postawa perfekcjonistyczna

2.Relatywizm jako postawa moralna ?

2. Otwartość i postawa nieoceniająca

3. Edukacja a kultura terapeutyczna

4. Czy demokracja musi oznaczać równanie w dół?

5. Demokracja a Oświeceniowa idea „wyjścia ze stanu niepełnoletniości”

Literatura: M. Ossowska, Wzór demokraty, Lublin 1992; F. Furedi, Gdzie się podziali wszyscy intelektualiści?, Warszawa 2009, rozdz.6; K. Minogue, Czy demokracja wpływa na przemianę moralności?/źródła internetowe/ ;A. Bloom, Umysł zamkniety /różne wydania/ (fragmenty)

VIII. Sprawiedliwe społeczeństwo – problem zasług

1. Merytokracja a demokracja;

2. Zasługa a sprawiedliwość;

3. Argumenty zwolenników i krytyków merytokracji

4. Czy potrzebujemy pojęcia sprawiedliwości społecznej?

Literatura: L. Kołakowski, Po co nam pojęcie sprawiedliwości społecznej?, w: tenże, Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, Kraków 2009; M. Sandel, Tyrania merytokracji, Warszawa 2019; Ch. Lasch, Bunt elit, Kaków 1997, (fragmenty).

IX. Etyczne aspekty debaty publicznej

1.Przyczyny konfuzji w sporach dotyczących moralności w polityce;

2. Moralne wątpliwości dotyczące marketingu politycznego;

3. Wybrane przykłady wątpliwych moralnie praktyk w debacie publicznej;

4. Czy należy karać za „mowę nienawiści”?;

5. Problem przymusowych przeprosin w debacie publicznej.

Literatura: Ch. Lasch, Bunt elit, Kaków 1997, (fragmenty); N. Postmann, Zabawić się na śmierć. Dyskurs publiczny w epoce show-biznesu /różne wydania/; H. Frankfurt, O wciskaniu kitu, Warszawa 2010.

X. Ludzkie przywary a ład społeczny

1.Mandeville: prywatne przywary i społeczne korzyści; 2. Hipokryzja, snobizm, zdrada, okrucieństwo; 3. Czy dobry ustrój potrzebuje dobrych ludzi?

Literatura: B. Mandeville, Bajka o pszczołach, w: Historia idei politycznych, /różne wydania/; J. Shklar, Zwyczajne przywary, Kraków – Warszawa 1997, rozdz.: „Złe charaktery i dobrzy liberałowie”.

XI. Równość i polityka tożsamości

1. Moralny sens równości między ludźmi; 2. Odmiany egalitaryzmu; 3. Egalitaryzm a polityczna poprawność; 4 Polityka tożsamości

Literatura: L. Kołakowski, O równości, w: Mini-wykłady o maxi sprawach /różne wydania/

F. Fukuyama, Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie, Warszawa 2016.

XII. Bezdroża emancypacji

1.Oświecenie i emancypacja;

2. Zwrot ekspresywistyczny

3. Autentyzm;

4. Media i zniesienie wstydu

Literatura: S. Filipowicz, Demokracja - o władzy iluzji w królestwie rozumu, Warszawa 2007 (fragmenty); R. Brague, Królestwo człowieka, Warszawa 2017; Ch. Taylor, Etyka autentyzmu, Warszawa - Kraków 2003.

XIII. Etyczne aspekty rozliczeń z przeszłością

1. Karl Jaspers – rodzaje winy; 2) Odpowiedzialność, wina, wstyd, zobowiązanie; 3. Kult bohaterów i kult ofiar; 4. Przepraszanie za winy przodków – nadużycie moralności czy przejaw odpowiedzialności moralnej?; 5) Zachód a „tyrania winy”; 6) Wina i kultura unieważnienia

Literatura: K. Jaspers, Problem winy /źródła internetowe/ J. Jedlicki, Dziedzictwo i odpowiedzialność, w: tenże, Historia a świat wartości, Warszawa 2022; Ch. Meier, Pamięć – wypieranie z pamięci – zapominanie, w: O kondycji Niemiec. Tożsamość niemiecka w debatach intelektualistów po 1945 roku, Poznań 2008; P. Bruckner, Tyrania skruchy, Warszawa 2020.

XIV. Kolokwium

XV. Podsumowanie

Historia idei politycznych. Wybór tekstów, red. S. Filipowicz i in. /róże wydania/

A. MacIntyre, Krótka historia etyki, Warszawa 1995;

R. Legutko, Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Kraków 1994;

B. Sutor, Etyka polityczna, Warszawa 1994;

Cnoty polityczne - dawniej i obecnie, red. R. Piekarski, Gdańsk 1997;

J. Ratzinger, Wiara - Prawda - Tolerancja, Kielce 2005;

M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, Warszawa - Kraków 1998;

R. D. Kaplan, Polityka wojowników, Warszawa 2009;

B. Wolniewicz, Z. Musiał, Ksenofobia i wspólnota, Komorów 2010.

F. A. von Hayek, "Social" or Distributive Justice, w: Justice, ed. A. Ryan, Oxford - New York 1995.

K. Minogue, Czy demokracja wpływa na przemianę moralności? ( w szczególności punkty 5 - 8) http://www.omp.org.pl/artykul.php?artykul=70

M. Ossowska, Wzór demokraty, Lublin 1992, s. 7 - 37.

W. Sadurski, Zagadka tolerancji, Res Publica Nowa, nr 1/2002.

H. Arendt, O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie, Warszawa 1999, rozdz.: "Nieposłuszeństwo obywatelskie".

Po zakończonych zajęciach student:

K_W02 – zna i rozumie historyczne, ekonomiczne, społeczne i kulturowe uwarunkowania sądów etycznych. Potrafi rozróżniać stanowiska w sprawach etycznych wyrastające z różnych nurtów myśli politycznej.

K_W03 – dostrzega i rozumie zróżnicowanie aksjologiczne obecne w różnych koncepcjach polityki.

K_W04 – rozumie dylematy etyczne wpisane w proces rządzenia i podejmowania decyzji politycznych

K_W05 – zna i rozumie problemy etyczne związane z funkcjonowaniem demokracji, istnieniem społeczeństwa obywatelskiego i różnymi modelami kultury politycznej.

K_U02 – potrafi identyfikować zależności między przyjęciem określonych założeń normatywnych a decyzjami politycznymi.

K_U03 – potrafi wyjaśniać związek między określonymi koncepcjami z zakresu etyki a wspieraniem bądź odrzuceniem określonych modeli demokracji i społeczeństwa obywatelskiego.

K_U08 – potrafi uzupełniać wiedzę i odczuwa potrzbę krytycznego nastawienia do dominujących opinii.

K_U09 – potrafi prezentować własne interpretacje zagadnień dotyczących relacji etyki i politykioraz uzasadniać je.

K_U10 – potrafi gromadzić, hierarchizować i przetwarzać informacje oraz tworzyć indywidualnie prace pisemne.

K_K02 – jest gotów do pracy indywidualnej w zakresie realizacji projektów badawczych poświęconych relacjom etyki i polityki.

Podstawą do wystawienia oceny jest wynik kolokwium.

Dodatkowo oceniany jest:

- Aktywny udział w dyskusjach.

- Referat