(in Polish) Podatek dochodowy od osób fizycznych

Kurs przedstawia konstrukcję oraz zasady podatku dochodowego od osób fizycznych. Przedmiotem kursu są wyłącznie zagadnienia prawa materialnego.

W trakcie kursu prezentowane są następujące zagadnienia:

(1) Źródła prawa w polskim podatku dochodowym od osób fizycznych:

- konstytucyjny porządek źródeł prawa i ich hierarchia:

* Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej,

* ratyfikowane przez Polskę umowy międzynarodowe ogłoszone w trybie przewidzianym dla ustaw;

* ustawy prawa polskiego,

* rozporządzenia wykonawcze do ustaw, wydane na podstawie wyraźnego i precyzyjnego upoważnienia ustawowego,

- elementy podatku zastrzeżone dla regulacji ustawowej:

* nakładanie podatków,

* określanie podmiotów opodatkowania,

* określanie przedmiotów opodatkowania,

* określanie stawek podatkowych,

* określanie zasad przyznawania ulg i umorzeń,

* określanie kategorii podmiotów zwolnionych od podatków,

- rola interpretacji urzędowych i orzecznictwa sądowoadministracyjnego:

* interpretacje urzędowe i orzecznictwo sądów administracyjnych nie są źródłami prawa podatkowego,

* „prawotwórcze” poglądy wyrażane w interpretacjach i orzecznictwie – rosnąca praktyczna rola w stosowaniu prawa podatkowego.

(2) Konstrukcja podatku i podstawowe pojęcia:

- zakres podmiotowy opodatkowania – wyłącznie osoby fizyczne,

- nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy,

- ustawowe zdefiniowanie miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – ośrodek interesów życiowych i/lub czas pobytu na terytorium RP powyżej 183 dni w roku podatkowym; prymat przepisów umów o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu,

- przedmiot opodatkowania:

* przychody wyłączone z opodatkowania,

* ogólne pojęcie przychodu – trudności definicyjne,

* moment powstania obowiązku podatkowego w zależności od źródła uzyskania przychodu – przychody memoriałowe, kasowe i hipotetyczne,

* definicja ogólna dochodu,

* strata i zasady jej pokrycia; przypadki, gdy strata nie podlega pokryciu dochodami następnych lat,

* znaczenie świadczeń w naturze, nieodpłatnych i częściowo odpłatnych – moment uzyskania i zasady ustalania ich wartości pieniężnej; sprzeczność między regulacją ustawową a tezami wyrażanymi w orzecznictwie sądowym (uchwała NSA z dnia 24 października 2011 r., sygn. akt IIFPS 7/10),

- rodzaje podstaw opodatkowania,

- rodzaje stawek podatku: procentowo-kwotowe, kwotowo-procentowe, procentowe i kwotowe.

(3) Katalog źródeł przychodów:

- półotwarty charakter katalogu źródeł przychodów

- źródła przychodów o zamkniętym i otwartym charakterze,

- obowiązek przyporządkowania przychodu do właściwego źródła uzyskania,

- charakter kosztów uzyskania w zależności od źródła przychodów: rzeczywiste, normatywne, brak,

- trudności w rozgraniczaniu źródeł uzyskania przychodów – brak koherentności przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.; brak jednolitej linii orzecznictwa sądów administracyjnych.

(4) Stosunek pracy jako źródło przychodów:

- zakres przedmiotowy przychodów ze stosunku pracy,

- pojęcie pracownika w podatku dochodowym od osób fizycznych,

- zakres czasowy uzyskiwania przychodów w tym źródle,

- moment powstania obowiązku podatkowego,

- moment uzyskania przychodów i zasady ustalania wartości świadczeń w naturze, świadczeń nieodpłatnych i częściowo odpłatnych – kontrowersje na tle orzecznictwa sądowoadministracyjnego,

- zwolnienia przedmiotowe,

- normatywne koszty uzyskania przychodów,

- progresywna zaliczka na podatek – legalne metody zmniejszenia obciążenia,

- rola pracodawcy jako płatnika,

- odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,

- informacja PIT-11 – wykazanie dochodów wolnych od podatku na podstawie umów o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu,

- relacja między źródłami przychodów stosunek pracy oraz pozarolnicza działalność gospodarcza w świetle art. 5b ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

(5) Pozarolnicza działalność gospodarcza oraz z działy specjalne produkcji rolnej:

- pojęcie pozarolniczej działalności gospodarczej,

- inne źródła przychodów i ich potencjalny „konflikt” ze źródłem „pozarolnicza działalność gospodarcza,

- ogólna definicja przychodów (art. 14 ust. 1),

- katalog przychodów (art. 14 ust. 2),

- przychody w walutach obcych i różnice kursowe,

- katalog wyłączeń z przychodów (art. 14 ust. 3),

- moment powstania przychodu.

- pojęcie kosztów uzyskania przychodu, związek kosztu z przychodem,

- potrącanie kosztów w czasie,

- katalog wydatków niebędących kosztami uzyskania przychodów,

- koszty w postaci odpisów amortyzacyjnych,

- stawki podatku (zasady ogólne i opodatkowanie liniowe),

(6) Działalność wykonywana osobiście:

- zakres przedmiotowy przychodów w źródle,

- moment powstania obowiązku podatkowego,

- znaczenie statusu podatnika – nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy,

- podstawa opodatkowania – dochód lub przychód,

- normatywne koszty uzyskania przychodów,

- liniowa zaliczka na podatek – ustawowe wyjątki,

- rola płatnika,

- wpływ podatku od towarów i usług (od dnia 1 maja 2004 r.) na rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych; czy od dnia 25 czerwca 2011 r. przepis art. 155 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. nadal obowiązuje?

(7) Emerytury i renty z ubezpieczenia społecznego:

- zakres przedmiotowy i podmiotowy,

- brak kosztów uzyskania przychodów,

- progresywna zaliczka na podatek – legalne metody zmniejszenia obciążenia,

- rola płatnika,

- szczególne zasady rozliczenia rocznego emerytów i rencistów.

(8) Kapitały pieniężne:

- zakres przedmiotowy przychodów w źródle,

- moment powstania obowiązku podatkowego – kiedy memoriałowy, a kiedy kasowy,

- przychody i dochody nie opodatkowane w sposób zryczałtowany,

- koszty uzyskania przychodów i dochód,

- wkłady niepieniężne do spółdzielni i spółek kapitałowych – zwolnienie dla aportów w postaci przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa,

- problemy definicyjne: przedsiębiorstwo i zorganizowana część przedsiębiorstwa,

- ograniczenia i wyłączenia ogólnej zasady pokrywania straty w źródle przychodów kapitały pieniężne.

(9) Prawa majątkowe:

- zakres przedmiotowy przychodów w źródle – otwarty katalog,

- moment powstania obowiązku podatkowego,

- zróżnicowany charakter kosztów uzyskania przychodów,

- znaczenie statusu podatnika – nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy,

- rola płatnika,

- wpływ podatku od towarów i usług (od dnia 1 maja 2004 r.) na rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od dochodów twórców i artystów wykonawców z praw autorskich i praw pokrewnych.

(10) Najem i dzierżawa:

- zakres przedmiotowy przychodów w źródle – kiedy nie są to przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej,

- moment powstania obowiązku podatkowego,

- koszty uzyskania przychodów (rzeczywiste oraz możliwość amortyzacji) i dochód,

- zaliczki na podatek.

(11) Nieodpłatne udostępnienie nieruchomości:

- zakres przedmiotowy przychodów w źródle,

- specyficzny moment powstania obowiązku podatkowego – przychody hipotetyczne,

- wyłączenia – kiedy nie ustala się przychodu,

- likwidacja źródła przychodów od 2009 r.

(12) Inne źródła

- zakres przedmiotowy przychodów w źródle – otwarty katalog,

- moment powstania obowiązku podatkowego,

- zwolnienia przedmiotowe,

- rola płatnika.

(13) Zasady i termin rozliczenia rocznego:

- zakres kumulacji dochodów z poszczególnych źródeł uzyskania,

- odliczenia od dochodu – ulgi faktyczne i pozorowane [substytut realnych kosztów uzyskania przychodów (składki na ubezpieczenia społeczne) oraz quasi-korekta dochodu (zwrócone nienależnie pobrane świadczenia)];

- zmiana koncepcji konstrukcji skali podatkowej od 2009 r.,

- odliczenia od podatku – problem dystrybucji środków systemu finansów publicznych (składka na ubezpieczenie zdrowotne),

- ulga z tytułu wychowywania dzieci – odliczenie od podatku, rola płatnika, zmiany od 2009 r.

- rozliczenia:

a) indywidualne,

b) preferencyjne - dochodów małżonków,

c) preferencyjne – osób samotnie wychowujących dzieci,

- rozszerzenie prawa do rocznego rozliczenia na zasadach preferencyjnych na osoby będące w ograniczonym obowiązku podatkowym,

- samotne wychowywanie dzieci – problemy z określeniem statusu; dotyczy zeznań składanych za rok 2011,

- obowiązki informacyjne związane z rozliczeniem rocznym.

(14) Roczne deklaracje składane przez płatników – PIT-4R i PIT-8AR:

- terminy i miejsce składania;

- wątpliwości prawne dotyczące powyższych deklaracji – brak rocznego zobowiązania podatkowego po stronie płatnika.

- H. Litwińczuk, Prawo podatkowe przedsiębiorców , Warszawa 2013;

- PDF Z nr 259, Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, praca zbiorowa pod

red. W. Modzelewskiego i J.Bielawnego, Warszawa 2015;

- Podatek dochodowy od osób fizycznych. Komentarz, pod red. J. Marciniuka, Warszawa

2015;

- W. Modzelewski, J. Bielawny, Materialne prawo podatkowe, Warszawa 2009.

Po ukończeniu wykładu student wyjaśnia funkcje opodatkowania dochodów, zna podstawowe zasady podatku dochodowego od osób fizycznych, zasady opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł, rozpoznaje elementy konstrukcji PIT