(in Polish) Teoretyczne konteksty pedagogiki - historia pedagogiki

Przedmiot ma na celu analizę różnorodnych dyskursów wyrosłych z określonych tradycji intelektualnych; wskazuje na interdyscyplinarny, zróżnicowany charakter wiedzy pedagogicznej i jej relacje z innymi rodzajami wiedzy oraz na specyfikę problemów edukacyjnych, wynikających ze zjawisk społecznych i kulturowych.

I. Korzenie pedagogiki europejskiej

1. - spuścizna filozofii starożytnej: Platon, Arystoteles, Kwintylian (Marcus Fabius Quintilianus) o edukacji.

2.- Europejska myśl pedagogiczna w Średniowieczu i w Odrodzeniu.

3.- Główne koncepcje pedagogiczne Oświecenia: od Johna Locke’a i Jean Jacques’a Rousseau do Johanna Friedricha Herbarta.

4.- Polska myśl pedagogiczna w XIX w.: Karol Liebelt (1807-1875), Bronisław Trentowski (1808-1869), Ewaryst Estkowski (1820-1956).

II. Formowanie pedagogiki jako odrębnej dziedziny wiedzy

1.- Początki i rozwój pedagogiki empirycznej i eksperymentalnej na przełomie XIX i XX wieku w środowiskach naukowych Europy Zachodniej np.: Wilhelm Wundt (1832-1920) i Stanów Zjednoczonych AP np.: Granville Stanley Hall (1844-1924).

2.- Recepcja nurtów dorobku pedagogiki zachodniej i amerykańskiej w pozytywizmie warszawskim – prace m.in. Juliana Ochorowicza (1850-1917), Aleksandra Świętochowskiego (1849-1938), Adolfa Dygasińskiego (1839-1902).

3.- Pedagogika nurtu „Nowego Wychowania” i jej twórcy, np.: Ellen Key (1849-1926), John Dewey (1859-1952), Georg Kerschensteiner (1854-1932), Paweł Błoński (1884-1941), Henryk Rowid (1877-1944).

III. Twórcy pedagogiki polskiej w II połowie XIX i w początkach XX wieku: Jan Władysław Dawid i Stanisław Karpowicz i ich uczennice i uczniowie.

1.- Rola „Przeglądu Tygodniowego” pod redakcją J.W. Dawida oraz „Uniwersytetu Latającego” w kształceniu nauczycieli - badaczy i w badaniach nad dzieckiem i jego rozwojem. Początki badań pedagogicznych na ziemiach polskich Publikacje pedagogiczne na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku: Iza Moszczeńska, Aniela Szycówna, Henryk Rowid.

2.- Józefa Joteyko i międzynarodowe kongresy pedagogiczne w Brukseli – udział w nich polskich pedagogów: J.W. Dawida i A. Szycówny.

III. Pedagogika polska w okresie międzywojennym.

1.- znaczenie spuścizny tajnego i jawnego kształcenia w dobie zaborów dla rozwoju badań pedagogicznych w II RP

2.- Rola profesorów uniwersyteckich w kształtowaniu nauk pedagogicznych w II RP: uniwersyteckie ośrodki badań pedagogicznych w Warszawie, Krakowie Lwowie, Poznaniu, Lublinie.

3.- Czasopisma i publikacje pedagogiczne w II RP.

4.- Udział pedagogiki w uniwersyteckim kształceniu nauczycieli.

IV. Pedagogika uniwersytecka w PRL i jej twórcy.

1.- Usamodzielnianie się pedagogiki uniwersyteckiej – powstawanie wydziałów pedagogicznych lub innych jednostek uniwersyteckich. Zadania edukacyjne i naukowe. Pozauniwersyteckie instytuty badań edukacyjnych.

2.- Ideologizacja pedagogiki – formy i efekty. Wpływ piśmiennictwa ZSSR na kształt programów uniwersyteckiego i poza uniwersyteckiego kształcenia pedagogów – praktyków i teoretyków. Kontakty polskich pedagogów z pedagogiką zachodnią.

3.- Czasopisma i publikacje pedagogiczne w PRL.

V. Podsumowanie.

Literatura

I. Podręczniki, opracowania.

Historia wychowania, pod red. Łukasza Kurdybachy, t. II, 1967.

Historia wychowania. Wiek XX, pod red. Józefa Miąso, t. I-II, 1980 i n.

Nauczyciel Tradycje Współczesność Przyszłość. Studia i szkice pod red. S. Wołoszyna, Studia Pedagogiczne, XXXIX, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978.

S. Wołoszyn, Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Próba syntetycznego zarysu na tle powszechnym, wyd. II poszerzone, Kielce 1998.

II. Czasopisma (wybrane artykuły):

Kwartalnik Pedagogiczny

Przegląd Pedagogiczny, red. J.W. Dawid1890-1898.

Przegląd Historyczno-Oświatowy

Rozprawy z Dziejów Oświaty.