MSPP-Theoretical foundations of education - lecture

Kurs teoretycznych podstaw wychowania poświęcony jest prezentacji metod i technik wychowania w odniesieniu do wybranych teorii rozwoju człowieka oraz podstawowym zagadnieniom psychologii społecznej. W ramach pierwszej części (wybrane nurty psychologii) omówione zostaną problemy pedagogiczne związane z: genetyką zachowania, behawioryzmem, psychoanalizą, psychologią humanistyczną oraz psychologią poznawczą.

W drugiej części zostanie zaprezentowane podejście społeczno-kulturowe oraz podstawowe wiadomości na temat samowiedzy oraz poznania i spostrzegania społecznego.

1. Granice wychowania w świetle ustaleń genetyki zachowania.

Podstawowe zagadnienia: wpływ zróżnicowania genetycznego na nierówności edukacyjne, badania nad interakcją genotyp-środowisko, badania dotyczące odziedziczalności, selekcyjna funkcja szkoły.

2. Metody pedagogiczne inspirowane behawioryzmem.

Podstawowe zagadnienia: uczenie się przez warunkowanie (warunkowanie klasyczne i instrumentalne), Prawo Efektu, eksperyment Tolmana, przystosowanie, wzmocnienie; rozkład wzmocnień; kształtowanie i selekcja reakcji; kary i nagrody, gospodarka żetonowa.

3. Psychologia poznawcza a pedagogika.

Podstawowe zagadnienia: procesy poznawcze, koncepcja rozwoju Piageta; sposoby wewnętrznego reprezentowania świata J. Brunera; egocentryzm; strategie odgrywania ról; fazy rozwoju moralnego.

4. Podejście humanistyczne.

Podstawowe zagadnienia: samorealizacja i samoaktualizacja; integracja osoby; teoria Carla Rogersa; holistyczna koncepcja człowieka; model wychowania bez porażek Thomasa Gordona; koncepcja radykalnego humanizmu (E. Fromm), samoocena.

5. Analiza transakcyjna w sytuacji szkolnej.

Podstawowe zagadnienia: stany Ego: klasyfikacja pozycji życiowych; analiza transakcyjna; gra; skrypty życiowe; autonomia.

6. Podejście społeczno – kulturowe.

Podstawowe zagadnienia: wpływ kultury na różnice między ludźmi, etnocentryzm, stereotypy; różnice kulturowe mające wpływ na sposób uczenia się i rozumienia rzeczywistości, błąd atrybucji.

7. Samowiedza. Jak poznajemy samych siebie.

Podstawowe zagadnienia: natura Ja; samoświadomość, zjawisko samoodniesienia; motywy rządzące postrzeganiem siebie; teoria samoświadomości; dwuczynnikowa teoria emocji; teoria porównań społecznych; kierowanie wrażeniem.

8. Poznanie społeczne i spostrzeganie społeczne.

Podstawowe zagadnienia: poznanie społeczne; myślenie kontrolowane i automatyczne; schematy; stereotypy; dostępność; samospełniające się proroctwo; myślenie kontrfaktyczne; atrybucje przyczynowe; eksperyment Muzafera Sherifa w Jaskini Zbójców, eksperyment Tajfela, Stanfordzki eksperyment więzienny (Zimbardo).

Aronson E., T.D. Wilson, R.M. Akert, Psychologia społeczna, Poznań: Zysk i S-ka, 2006

Bruner J. S. (1978) Poza dostarczone informacje. Warszawa, PWN

Ciccarelli S. K., White J.N. (2016) Psychologia, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis

Gordon T., (1997) Wychowanie w samodyscyplinie, IW PAX

Maslow A. (1968) Teoria hierarchii potrzeb, W: J. Reykowski (red.) Problemy osobowości i motywacji w psychologii amerykańskiej, Warszawa, PWN.T.

Matsumoto D., Juang L. (2007) Psychologia międzykulturowa. Gdańsk: GWP

Nisbett R.E., (2010) Inteligencja. Sposoby oddziaływania na IQ. Sopot, Smak Słowa.

Pankowska D., (2010), Nauczyciel w perspektywie analizy transakcyjnej, Lublin

Plomin R. i in. (2001) Genetyka zachowania. Warszawa, Wydawnictwa Naukowe PWN

Rogers C. R. (2002 lub 2012). Sposób bycia. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis

Skinner B. F., (2013), Behawioryzm, GWP, Rozdział 2. Świat podskórny, Rozdział 3. Zachowanie wrodzone, Rozdział 4. Zachowanie sprawcze.

Tavris C, Wade C. (1999) Psychologia. Podejścia oraz koncepcje, Warszawa, Zysk i S-ka

Wojciszke B., Psychologia społeczna, Warszawa: Scholar, 2012

Zimbardo P. (1999 lub inne). Psychologia i życie, Warszawa: PWN

Wiedza:

- student zna podstawowe teorie i wyniki badań psychologicznych, powiązane z koncepcjami wychowania z zakresu: genetyki zachowania, psychologii humanistycznej, behawioralnej, poznawczej i społecznej;

- potrafi scharakteryzować rozwój i metody wychowawcze w ramach wymienionych szkół psychologicznych.

- rozumie i kompetentnie posługuje się pojęciami wymienionymi w poszczególnych zagadnieniach opisu przedmiotu.

Umiejętności:

- student dokonuje analizy zachowania (case study) w kontekście wybranych koncepcji psychologicznych.

- dokonuje selekcji koncepcji pedagogicznych pod względem wiarygodności metodologicznej.

Kompetencje społeczne:

- student jest świadomy zagrożeń wynikających z uproszczeń i stereotypów dotyczących wychowania, metod pedagogicznych oraz wybranych mechanizmów społecznych

- ma refleksje nad własną koncepcją wychowania

Test pisemny zawierający zadania zamknięte i otwarte (10 poleceń), dotyczące wiedzy szczegółowej oraz 3 zadania opisowe, wymagające charakterystyki wybranego (kluczowego dla przedmiotu) zagadnienia.

bdb - student opanował wiedzę ogólną i szczegółową, tzn. potrafi dokonać charakterystyki rozwoju i metod wychowawczych w odniesieniu do poszczególnych teorii i koncepcji oraz sprawnie posługuje się poznanymi pojęciami i przykładami badań a także potrafi wskazać nazwiska badaczy i twórców omawianych teorii;

db - student opanował wiedzę ogólną (jw) oraz jest w stanie przywołać kluczowe badania oraz wyjaśnić najważniejsze pojęcia

dst - student ma ogólne pojęcie dotyczące podstawowych teorii psychologicznych, jednak nie potrafi ich wykorzystać w praktyce lub jego wiedza zawiera luki. Zna i posługuje się niektórymi poznanymi pojęciami.

ndst - student ma poważne braki w zakresie wiedzy ogólnej i szczegółowej dotyczącej teorii, koncepcji i badań psychologicznych, będących podstawą kształtowania metod wychowawczych.