International Trade

1. cel zajęć: ukazanie i wyjaśnienie jak funkcjonuje gospodarka otwarta, powiązana ze światem więzami handlowymi.

2. podstawowe treści: wykład obejmuje zagadnienia związane z teorią handlu międzynarodowego i polityką handlową. Przedstawione zostaną główne elementy teorii wyjaśniające przyczyny i skutki handlu międzynarodowego pomiędzy krajami. Pokazane zostaną również instrumenty polityki handlowej i skutki ich stosowania.

3. Metoda realizacji przedmiotu: wykład w trakcie którego omawiane są główne modele teorii handlu i polityki handlowej oraz odniesienia do ich empirycznej weryfikacji. Uzupełnieniem są ćwiczenia, w trakcie których rozwiązuje się głównie zadania obliczeniowe, ilustrujące główne elementy teorii handlu i polityki handlowej.

Wykład z Handlu Międzynarodowego (HM) ma na celu ukazanie i wyjaśnienie jak funkcjonuje gospodarka otwarta, powiązana ze światem więzami handlowymi. Ma on wyjaśnić dlaczego liberalizacja handlu międzynarodowego prowadzi do globalizacji gospodarki światowej.

Wykład jest oparty o podstawy mikroekonomiczne i obejmuje zagadnienia związane z teorią handlu międzynarodowego i polityką handlową. W pierwszej części zajęć zostanie zaprezentowana klasyczna, neoklasyczna oraz tzw. nowa teoria handlu I i II generacji (model P. Krugmana i M. Melitza). Zostaną wyjaśnione przyczyny handlu międzynarodowego, czynniki wyjaśniające jego strukturę oraz skutki dobrobytowe wymiany handlowej między krajami. Pokazane będą również przyczyny i skutki przepływu czynników produkcji zgodnie z teorią neoklasyczną.

Następnie pokazane zostaną skutki funkcjonowania poszczególnych instrumentów polityki handlowej w warunkach doskonałej i niedoskonałej konkurencji. Zostanie pokazana tu również tzw. strategiczna polityka handlowa, analizująca skutki interwencji państwowej w warunkach niedoskonałej konkurencji. Na zakończenie zostaną wyjaśnione przyczyny polityczne nieefektywnej polityki protekcjonistycznej, stosowanej nadal przez wiele krajów. Wyjaśniają je tzw. modele strategiczne polityki handlowej oraz ekonomii politycznej polityki handlowej.

Szczegółowy plan wykładu z Handlu międzynarodowego przedstawia się następująco (w nawiasach podano odwołania do literatury, która jest pokazana w dalszej części sylabusa).

1. Gospodarka światowa i handel międzynarodowy

Pojęcie gospodarki światowej, strumienie handlu międzynarodowego towarami i usługami, GVC, grawitacyjny model handlu międzynarodowego.

Lit.: Podręcznik: roz. 1:,

Marrewijk, roz. 1

2. Model Ricardo i Smitha (modele klasyczne handlu)

Założenia modelu, prezentacja geometryczna, zapis algebraiczny z dwoma dobrami (wersja Krugmana), poziom terms of trade, przewaga względna i bezwzględna model z wieloma dobrami, rola względnych płac.

Lit.: Podręcznik: roz. 3:,

Marrewijk, roz. 2 i 3

Dodatkowo: Fisher, Dornbusch, Samuelson: Comparative advantage, Trade and Payments,...: tekst w intranecie - podobnie jak inne dodatkowe teksty).

3. Model Heckschera-Ohlina (H-O) z niemobilnymi czynnikami produkcji

Factor specific model (trzy czynniki), założenia, zapis algebraiczny, produktywność czynników i ich wynagrodzenia, twierdzenie Haberlera, handel a korzyści z wymiany.

Lit.: Podręcznik: rozdz. 4

Marrewijk: roz 4

4. Neoklasyczny model H-O (2x2x2)

Założenia modelu 2x2x2; zasobów czynników (twierdzenie Rybczynskiego), diagram Lernera, Tw. Stolper-Samuelsona, zapis Jones’a modelu H-O, tw. Stolpera-Samuelsona oraz twierdzenie o wyrównywaniu cen czynników produkcji.

Lit: Podręcznik: roz. 5 i 6

Marrewijk: roz 5 i 6

Dodatkowo: R. Jones: „The Structure of Simple General Equilibrium Model"

5. Testowanie modelu H-O i próby wyjaśnienia paradoksu Leontiefa

Wersja Vaneka teorii H-O, Paradoks Leontiefa i późniejsze testy teorii neoklasycznej (Bowena Leamera, Sveikaskasa),

Lit: A. Głębocka-Zielińska: roz. 3.2.

A. Cieślik, rozdz. 3, str. 74-90.

Dodatkowo: E. Helpman: Explaining the Structure of Foreign Trade: Where do we Stand?

6. Handel wewnątrz-gałęziowy: modele niedoskonałej konkurencji: zróżnicowanie produktów i korzyści skali

Prace Grubela-Lloyda, teoria nakładających się popytów (Linder), teorie neo-technologiczne, funkcja popytu Dixit-Stiglitza (love for variety), korzyści skali, doskonała konkurencja monopolistyczna (model Chamberlina)

Lit.: Podreczniki roz. 7

E. Czarny: rozdz. 2.3.

Ch. Marrewijk, rozdz. 9 i 10.3, + materiały powielone (Dixit-Stiglitz)

7. Handel wewnątrz-gałęziowy: nowa teoria handlu I i II generacji

Model Krugmana (podręcznikowy i oryginalny), Model Melitza jako rozwinięcie modelu Krugmana w przypadku firm zróżnicowanych pod względem produktywności

Lit.: Podręcznik roz. 8

A. Cieślik s. 37-54.

Dodatkowo:

P. Krugman (1979): Increasing returns to scale, monopolistic competition,…

Marrewijk: roz 13.

Dodatkowo: M. Melitz (2003): The impact of trade on intra-industry reallocations and aggregate industry productivity

Cieślik A., Michałek J, Michałek A., (2012): Determinanty działalności eksportowej polskich przedsiębiorstw, Gospodarka Narodowa nr 7-8, str 67-85.

8. Inne teorie handlu i badania empiryczne struktury handlu wewnątrz-gałęziowego

Model Brandera-Krugmana: wzajemny dumping jako źródło handlu wewnątrz-gałęziowego, model Falveya-Kierzkowskiego wertykalnego handlu wewnątrzgałęziowego. Badania empiryczne handlu wewnątrz-gałęziowego horyzontalnego i wertykalnego, badania dotyczące handlu Polski

Lit. Podrecznik Roz. 3, str. 68-70 Roz. 4,

str. 102-107, Aneks do Roz. 6

Marrewijk , roz. 8

Dodatkowo:

D. Greenaway, D. Hine, Ch. Milner (1995): Vertical and Horizontal Intra Industry Trade: A cross Industry Analysis for UK

D. Berenhofen: Intra-industry Trade and strategic interaction: Theory and evidence.

9. Polityka handlowa w ramach wolnej konkurencji: cła

Cło w kraju dużym i małym, analiza w ramach równowagi cząstkowej i ogólnej, wpływ ceł na terms of trade, efektywna protekcja celna, optymalna taryfa celna (ilustracja graficzna i dowód), protekcjonizm wychowawczy, polityka handlowa przy występowaniu niedoskonałości rynkowych.

Lit.: Podręcznik: Rozdz. 8., s. 269-281, dodatek 1 do Roz 8 oraz dodatek do Roz. 9

J. Michałek., rozdz. 1

10. Polityka handlowa: cło w warunkach niedoskonałej konkurencji; ograniczenia ilościowe i VER.

ograniczenia ilościowe, ekwiwalentność ograniczeń ilościowych i ceł, ograniczenia ilościowe w warunkach monopolizacji rynku, wpływ sposobu dystrybucji licencji na poziom dobrobytu, „dobrowolne” ograniczenia ilościowe (VER),

Lit:

Podręcznik roz:.. 7

Marrewijk roz. 8

11. Polityka handlowa: subsydia i dumping

cła a subwencje produkcyjne, subwencje eksportowe, specyfika subwencji stosowanych w handlu rolnym, cła wyrównawcze, dumping przy monopolizacji rynku krajowego, cła anty-dumpingowe,

Lit.: Podręcznik: Rozdz. 8 s. 283-292 i dodatek 2 do Roz. 8.

Marrewijk roz. 10.

Michałek: rozdz. 7-10

12. Strategiczna polityka importowa (w warunkach niedoskonałej konkurencji)

Polityka przemysłowa w krajach przemysłowych: Model Krugmana: Protekcjonizm jako forma strategicznej (proeksportowej) polityki handlowej służącej przechwytywaniu zysków i uzyskaniu korzyści sali produkcji (rola badań i rozwoju),

Lit.: Podręcznik: rozdz. 11, str. 385-394

J. Michałek, rozdz. 2.

Ch. Marrewijk, rozdz. 11

Dodatkowo: P. Krugman: Import protection as export promotion.

13. Strategiczna polityka handlowa

model Brander-Spencer analiza ogólna polityki w warunkach oligopolu i konkurencji ilościowej; modle Eatona-Grossmana: konkurencja cenowa

Lit.: Podręcznik: rozdz. 11, str. 385-394

J. Michałek, rozdz. 2.

Ch. Marrevijk, rozdz. 11

14. Ekonomia polityczna polityki handlowej: część II

model neoklasyczny Findlay'a-Wellisza: funkcja tworzenia taryf, funkcja wsparcia politycznego, próby weryfikacji empirycznej modeli ekonomii politycznej (Goldberg-Maggi)

Lit.: Michałek, rozdz. 11.

Findlay, Wellisz: Endogenous Tariff, the Political Economy of Trade Restrictions and Welfare”

Dodatkowo: Feenstra roz. 9. s 305-311.

Obowiązkowa:

• Maurice Obstfeld, Paul R. Krugman, Marc Melitz, Ekonomia międzynarodowa. Teoria i praktyka, t.1, PWN, 2018. Cytowane jako podręcznik, dostępny w formie elektronicznej w BUW

Alternatywny angielski podręcznik do ekonomii międzynarodowej:

• Ch. van Marrewijk, International Trade, Oxford University Press, 2017

Literatura dodatkowa:

• J.J. Michałek, (2002), Międzynarodowa Polityka handlowa. Mechanizmy ekonomiczne i regulacje międzynarodowe. PWN.

• J. Francois, K. Reinert, Applied Methods for Trade Policy Analysis, A Handbook, H. Bowen, A. Hollander, J.M. Viaene, Applied International Trade Analysis, Macmillan Press, 1998,

Dla ambitnych:

• R. C. Feenstra, Advanced International Trade, Theory and Evidence, Princeton Univ. Press 2004.

Główne materiały do ćwiczeń (por. Sylabus ćwiczeń):

• Zadania do ćwiczeń dostępne w: www.wne.uw.edu.pl/wincenciak/pomoce_msg.html

• P. Folfas, Handel międzynarodowy w zadaniach, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2017.

• S. Schuller, D. Ottens, Study Guide for International Trade and the World Economy, Oxford University Press, 2002,

Wiedza:

Studenci znają:

1. założenia, strukturę i wnioski płynące z modeli handlu zagranicznego (neoklasycznego, nowej teorii handlu I i II generacji)

2. mechanizm funkcjonowania i konsekwencje stosowania głównych instrumentów polityki handlowej (cła, ograniczenia ilościowe, subsydia)

3. modele strategicznej polityki handlowej

4. neoklasyczne modele ekonomii politycznej polityki handlowej.

Umiejętności studenci powinni rozumieć:

1. przyczyny powstawania handlu międzynarodowego i globalizacji gospodarki światowej.

2. czynniki wyjaśniające strukturę handlu międzynarodowego

3. konsekwencje dobrobytowe wynikające z liberalizacji handlu międzynarodowego, opisywane przez różne modele wymiany

4. konsekwencje dobrobytowe, dla konsumentów, producentów i dochodów budżetowych wynikające ze stosowania różnych instrumentów polityki handlowej

5. znaczenie badań empirycznych dla weryfikacji teorii handlu i polityki handlowej

6. motywy rządów przy stosowaniu nieefektywnych instrumentów polityki handlowej

Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie pozytywnej oceny z ćwiczeń. Ocena z ćwiczeń powyżej 4 jest premiowana. Maksymalna premia, za ocenę bardzo dobrą, stanowi 20% końcowej sumy punktów.

Kryteria zaliczenia ćwiczeń z Handlu Międzynarodowego są podane sylabusie do ćwiczeń.