Samorząd terytorialny

ogólnouniwersyteckie

W czasie zajęć przedstawione zostaną podstawowe informacje dotyczące zasad organizacji i finansowania samorządu terytorialnego na gruncie teorii oraz porównania praktyki różnych krajów, ze szczególnym uwzględnieniem systemu samorządu terytorialnego w Polsce. W pierwszej kolejności wykazana zostanie zasadność decentralizacji finansów publicznych oraz sposoby realizacji teoretycznych postulatów w praktyce. W dalszej części szczegółowej analizie poddane zostaną kolejne elementy kształtujące samorząd. Przede wszystkim przedstawione zostaną sposoby i zasady podziału zadań publicznych pomiędzy poszczególne szczeble administracji publicznej. Dokładne rozważania będą dotyczyć źródeł finansowania samorządu, kryteriów wyboru i podstawowych problemów w pozyskiwaniu środków finansowych. Na zajęciach przedstawiona zostanie również specyfika zarządzania podmiotami samorządowymi, a także sposoby przezwyciężania podstawowych problemów w kierowaniu samorządem.

1. Analiza funkcjonowania samorządu terytorialnego- aspekty teoretyczne

1.1. Pojęcie decentralizacji. Zalety i problemy decentralizacji.

2. Rola i specyfika podmiotów publicznych

2.1. Przedmiot, podmiot działania samorządu terytorialnego.

2.2. Sposoby i problemy zarządzania jednostkami samorządu terytorialnego

3. Działanie samorządu terytorialnego w Polsce i w wybranych krajach

3.1. Państwo unitarne a państwo federalne

3.2. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego

3.3. Reformy i dzisiejszy kształt systemu samorządu terytorialnego w Polsce

4. Zasady i sposoby podziału zadań publicznych.

4.1. Funkcje administracji centralnej i lokalnej

4.2. Kształtowanie obowiązków w zakresie definiowania, finansowania i dostarczania dóbr lokalnych

4.3. Teoria podziału zadań a praktyka różnych państw

5. Szczególne problemy w produkcji lokalnych dóbr

5.1. Zadania bieżące a zadania inwestycyjne

5.2. Działanie przedsiębiorstw komunalnych

6. Sposoby i system finansowania lokalnych zadań.

6.1. Podstawowe kategorie źródeł finansowania samorządu

6.2. Cechy właściwego systemu finansów lokalnych

6.3. Struktura finansowania samorządów w wybranych krajach

6.4. Podstawy systemu finansowania polskich samorządów.

7. Samorządowe podatki własne- rodzaje i problemy.

7.1. Zasady dobrego lokalnego podatku

7.2. Podatki od nieruchomości

7.3. Inne lokalne podatki

7.4. Lokalne podatki w polskich gminach

8. Opłaty pobierane przez samorządy

8.1. Możliwości i problemy dla ustanawiania opłat za lokalne usługi

8.2. Techniki kształtowania opłat za lokalne usługi

8.3. Opłaty w polityce finansowej polskich samorządów

9. Dotacje i subwencje jako źródła finansowania jednostek samorządu terytorialnego.

9.1. Zasadność dotowania i subwencjonowania zadań lokalnych

9.2. Rodzaje dotacji i subwencji

9.3. Wpływ dotacji i subwencji na działanie jednostki samorządu- analiza teoretyczna

9.4. Dotacje i subwencje dla polskich samorządów- środki pomocowe z UE.

10. Środki zwrotne jako źródło finansowania samorządów

10.1. Dobór zadań finansowanych z pożyczek

10.2. Samorząd terytorialny na rynku kapitałowym- podstawowe cechy i problemy

10.3. Sposoby zadłużania się jednostek samorządu terytorialnego

10.4. Wykorzystanie instrumentów dłużnych w polityce finansowej samorządów wybranych państw i Polski

11. Zarządzanie finansami lokalnymi

11.1. Zasady budżetowania i rodzaje budżetów

11.2. Podstawy budżetu kapitałowego

11.3. Kontrola i nadzór nad finansami lokalnymi

11.4. Budżetowanie i jego kontrola w polskich samorządach

12. Pozabudżetowe metody finansowania lokalnych potrzeb

12.1. Prywatyzacja

12.2. Partnerstwo publiczno-prywatne

12.3. Formy organizacyjno-prawne wykonywania usług komunalnych w Polsc

Problemy omawiane podczas zajęć mają bardzo bogatą literaturę, stąd nie wybrano jednego obowiązkowego podręcznika, a do wykładu stworzona została specjalna teczka zawierająca kopie artykułów, obowiązkowych do każdego wykładu (teczka dostępna w bibliotece). Wśród pozycji książkowych należy wymienić:

- Bailey SJ; Local government economics. Principles and practice; MacMillan 1999 r.

- Fisher RC; State and local public finance; Irwin 1996 r.

- Podstawy prawne funkcjonowania terytorialnej administracji publicznej w RP; red Mirosław Stec; Samorząd Terytorialny 1-2/2002

- Kopańska A.; Zewnętrzne źródła finansowania zadań samorządu terytorialnego, DIFIN; Warszawa 2003

Szczegółowe odwołania będą podane podczas wykładów