High mountain archaeology. (Archeology of high-altitude sites and trails)

Celem zajęć jest przybliżenie problematyki związanej z archeologią wysokogórską.

Zajęcia składają się z dwóch przenikających się bloków. Pierwszy dotyczy tematyki

związanej ze specyfiką prowadzenia badań w trudnym obszarze wysokogórskim. W tym

mieści się aspekt związany z metodyką i logistyką badań. Drugi to prezentacja

powstawania, rozwoju i funkcjonowania stanowisk i szlaków wysokogórskich. W tym

przede wszystkim fenomenu andyjskiej sieci dróg Qhapac Ñan, znajdujących się przy

nich stanowisk archeologicznych. Wertykalnych szlaków prowadzących do miejsc gdzie

miało miejsce składania ofiar na najwyższych szczytach górskich. Istotnym elementem

będzie również szczegółowe przedstawienie znalezisk ofiar składanych w ramach

wspomnianych ceremonii Qhapac Hucha. Na zajęciach zostaną również omówione,

wybrane przykłady z innych regionów świata, w tym przede wszystkim z Azji i Europy

Badania archeologiczne o charakterze wysokogórskim posiadają swoją specyfikę,

podobnie jak inne działania o charakterze eksploracyjnym w trudnych warunkach. Mieści

się w tym oczywiście aspekt związany z metodyką i logistyką badań. Z podobnymi

warunkami musieli się zmierzyć dawni budowniczowie, mieszkańcy i użytkownicy

zlokalizowanej wysoko w górach infrastruktury (oczywiście zakres podobieństwa należy

rozpatrywać biorąc pod uwagę dynamikę zmian klimatycznych i środowiskowych).

Dlatego zajęcia są zaplanowane jako dwie przenikające się grupy zagadnień. Z jednej

strony problematyka metodologii pracy badawczej, z drugiej to prezentacja powstawania,

rozwoju i funkcjonowania stanowisk oraz szlaków wysokogórskich. Zależnie od

uwarunkowań kulturowych i możliwości technicznych, mamy do czynienia ze

zróżnicowaną eksploracją i adaptacją dla różnych obszarów wysokogórskich. Z tego

powodu na zajęciach zostaną zaprezentowane przykłady z różnych części świata. Będą

to przede wszystkim zagadnienia z terenów wysokogórskich obu Ameryk, a także

wybrane przykłady z Azji i Europy. Jednak uwaga będzie się koncentrowała głównie na

obszarze Ameryki Południowej. W tym przede wszystkim na omówieniu fenomenu

andyjskiej sieci dróg nazywanej obecnie „Qhapac Ñan” (czyli „królewska droga”, nazwa

ta pochodzi od inkaskiej sieci drogowej rozciągającej się od środkowego Chile na

południu po Ekwador na północy). Poruszona zostanie problematyka wysokogórskich

stanowisk archeologicznych. W tym tych zlokalizowanych przy wertykalnych szlakach

prowadzących na najwyższe szczyty górskie, a które są często związane ze składanymi

w najwyższych partiach gór ofiarami ludzkimi. Szczegółowe przedstawienie znalezisk

ofiar składanych w ramach wspomnianych ceremonii „Qhapac Hucha”, zostanie

zestawione z przykładami znalezisk szczątków ludzkich z innych wysokogórskich

obszarów. To pozwoli pokazać i przeanalizować różne mechanizmy związane z

kształtowaniem się szlaków, osadnictwa na obszarach wysokogórskich oraz interakcji

ludzi z często odległych regionów oddzielonych od siebie barierą gór. Zajęcia składają

się z dwóch przenikających się bloków. Pierwszy dotyczy tematyki związanej ze

specyfiką prowadzenia badań w trudnym obszarze wysokogórskim.

Student posiada wiedzę o stanie badań nad kształtowaniem się systemów szlaków i

stanowisk wysokogórskich. Rozumie współczesne problemy badawcze związane z tym

zagadnieniem. Ma ogólną wiedzę w zakresie geografii i historii szlaków i stanowisk

wysokogórskich, procesów kulturowych i społecznych na przestrzeni dziejów.

Wiedza:

- ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii wysokogórskiej w systemie

nauk oraz jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej (K_W01);

- zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowaną w archeologii obszarów

wysokogórskich (K_W02);

- ma rozszerzoną wiedzę w zakresie opisu, analizy i interpretacji źródeł archeologicznych

(K_W03);

- ma uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę obejmującą kluczowe

zagadnienia archeologii, obejmującą terminologię, teorie i metodologię (K_W04);

- ma podstawową wiedzę o najważniejszych osiągnięciach i głównych kierunkach

rozwoju archeologii wysokogórskiej (K_W11);

Umiejętności:

- uczy się formułować wnioski, argumentować i tworzyć syntetyczne podsumowania z

uwzględnieniem różnych poglądów w oparciu o zagadnienia omawianego obszaru;

- uczy się analizować i interpretować różne rodzaje artefaktów i ekofaktów, łącznie z

uwzględnieniem ich kontekstu, z zastosowaniem najnowszych osiągnięć badawczych w

celu określenia ich znaczenia i oddziaływania w procesie społeczno-kulturowym

(K_U06);

- poznaje metody prezentacji wyników swoich badań, wykorzystując także

zaawansowane metody informacyjno-komunikacyjne (K_U09);

- potrafi prezentować wyniki badań w formie pisemnej, posługując się specjalistycznym

językiem naukowym i właściwą dla archeologii terminologią uwzględniając specyfikę

omawianego obszaru(K_U11);

- uczy się prezentować wyniki badań w formie wystąpień ustnych, posługując się

specjalistycznym językiem naukowym i właściwą dla archeologii terminologią (K_U12);

- uczy się prawidłowo określać priorytety służące realizacji własnego lub zleconego

zadania badawczego ;

Kompetencje społeczne:

- jest gotów do wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest

świadomy konieczności konfrontowania jej z opiniami ekspertów (K_K01);

- jest gotów do uznania istotnego znaczenia artefaktów i źródeł pisanych jako elementów

dziedzictwa kulturowego związanego z górami(K_K02);

- jest gotów do oceny niepowtarzalnej wartości źródeł archeologicznych i ich roli w

odtwarzaniu przeszłości człowieka w górach wysokich(K_K03);

- jest gotów do krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych i

ma świadomość wieloaspektowości interpretacji (K_K04);

- jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej

natury kultury i ma świadomość potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla

odtworzenia przeszłości człowieka (K_K05);

- jest gotów do upowszechniania wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego i

podkreślania jego znaczenia dla zrozumienia procesu przemian gospodarczych,

społecznych i kulturowych, od czasów najdawniejszych do współczesności (K_K06);

- jest gotów do krzewienia wiedzy na temat odpowiedzialności za zachowanie

dziedzictwa kulturowego (K_K07);

- jest gotów do uznania i poszanowania różnych punktów widzenia determinowanych

różnym podłożem kulturowym (K_K12);

Ocena będzie składową na podstawie:

Wystąpień w trakcie zajęć (30%): oceniany będzie aktywny udział w dyskusji i

umiejętność formułowania wniosków na podstawie zadanej literatury przedmiotu.

Egzamin końcowy (70%): w jego skład wchodzić będą pytania otwarte i zamknięte

sprawdzające wiedzę z zakresu informacji omówionych w trakcie zajęć.