(in Polish) Miasta i wille rzymskiej Kampanii

Wykład stanowi wprowadzenie w zagadnienia związane z osadnictwem miejskim i wiejskim w rzymskiej Kampanii – naznaczonej działalnością wulkaniczną, żyznej krainie Półwyspu Apenińskiego. Uczestnicy zajęć poznają najważniejsze stanowiska archeologiczne regionu: ośrodki miejskie, porty, bogate rezydencje wiejskie i gospodarstwa rolne, a także liczne znaleziska ruchome. Oprócz historii regionu ukazane zostaną najważniejsze aspekty życia codziennego. Przedstawione zostaną wyniki najnowszych badań oraz nowe kierunki badawcze.

Kampania, żyzna kraina Półwyspu Apenińskiego w czasach rzymskich stanowiła najbliższe zaplecze rolne i gospodarcze dla dynamicznie rozwijającej się stolicy Imperium. Ze względu na swoją dramatyczną przeszłość geologiczną region ten od stuleci stanowi cenny obszar badawczy dla kolejnych pokoleń archeologów. Nowoczesne metody badawcze umożliwiają coraz pełniejsze poznanie historii i kultury materialnej tego regionu.

Wykład stanowi wprowadzenie w zagadnienia związane z osadnictwem miejskim i wiejskim w Kampanii. Uczestnicy zajęć poznają najważniejsze stanowiska archeologiczne regionu: ośrodki miejskie (m.in. Pompeje, Herkulanum, Puteole, Baje), porty morskie i rzeczne, bogate rezydencje podmiejskie i wiejskie (m.in. Wille w Oplontis, Boscoreale) i gospodarstwa rolne, a także liczne znaleziska ruchome. Obraz życia codziennego mieszkańców regionu w starożytności zostanie odtworzony na podstawie źródeł archeologicznych, ikonograficznych i pisanych. Przedstawione zostaną wyniki najnowszych badań oraz nowe kierunki badawcze.

• wybrane prace o charakterze ogólnym, dotyczące starożytnego Rzymu:

Beard M., North J., Price S., Religie Rzymu. Historia, Oświęcim 2017

Boëthius A., Etruscan and Roman Architecture, Harmondsworth 1978

Kleiner D.E.E., Roman Sculpture, New Heaven - London 1992

Jaczynowska M., Religie świata rzymskiego, Warszawa 1999

Ostrowski J.A., Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa-Kraków 1999

Potter D. A Companion to the Roman Empire, Oxford 2006

Sadurska A., Archeologia starożytnego Rzymu, t.I-II, Warszawa 1975-80

Scullard H., Cary M., Dzieje Rzymu, t. I-II, Warszawa 1992

Słownik kultury antycznej pod red. R. Kuleszy, Warszawa 2012

Ward-Perkins J.B., Roman Imperial Architecture, New Heaven - London 1981

• prace dotyczące regionu Kampanii

Aldrete A.S., Daily Life in the Roman City: Rome, Pompeii and Ostia, Westport 2004

Beard M., Pompeje : życie rzymskiego miasta, Poznań 2010

Bergmann B., New Perspectives on the Villa of Publius Fannius Synistor at Boscoreale, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, New Series, Vol. 67, No. 4, Roman Frescoesfrom Boscoreale: The Villa of Publius Fannius Synistor in Reality and Virtual Reality (Spring 2010), s. 11-32 (artykuł dostępny w bazie JSTOR)

Ciarallo A., De Carolis E. (eds), Homo Faber. Natura, scienza e technica nell’antica Pompei, Martellago 1999

Coarelli F., Pompeii, New York 2002

Cooley A.E., Cooley M.G.L., Pompeii. A Source Book, London – New York 2004 (kompendium tekstów źródłowych dotyczących Pompejów, inskrypcji i napisów na murach)

De Caro S., Excavation and conservation at Pompeii. A conflicted history, FastiOnlineDocuments&Research. Archaeological conservation, http//www.fastionline.org (ew. artykuł dostępny w bazie JSTOR)

De Caro S., The Villas of Boscoreale, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, New Series, Vol. 67, No. 4, Roman Frescoes from Boscoreale: The Villa of Publius Fannius Synistor in Reality and Virtual Reality (Spring 2010), s. 4-10 (artykuł dostępny w bazie JSTOR)

Doronzo D. N. i inni, The 79 CE eruption of Vesuvius: A lesson from the past and the need of a multidisciplinary approach for developments in volcanology, Earth-Science Reviews 231, 2022, s. 1-29. (Earth-Science Reviews | Journal | ScienceDirect.com by Elsevier)

Harris J., Pompeii Awakened. A Story of Rediscovery, London – New York 2007

Jashemsky W.F., Meyer F.G., The Natural History of Pompeii, Cambridge 2002

Laurence R., Roman Pompeii. Space and Society, London – New York 2006

Poppalardo U., Pedicini L., The Gulf of Naples: Archaelogy and History of an Ancient Land, 2006

Roberts P., Life and death in Pompeii and Herculaneum, London 2013 [katalog wystawy w British Museum]

Yegül F. K., The Thermo-mineral Complex at Baiae and the Balneis Puteolanis, The Art. Bulletin 78, 1996, s. 137-161 (dostępny w bazie JSTOR)

Zanker P., Pompeji. Stadtbild und Wohngeschmack, Mainz am Rhein 1995, [wersja ang.: Pompeii : Public and private life, Cambridge 1995]

• pożyteczne strony internetowe

www.pompeiiinpictures.com (przez trzy „i”) – dobrze opracowana i aktualizowana dokumentacja fotograficzna ważniejszych stanowisk w pobliżu Wezuwiusza, m.in. Pompeje, Herkulanum, Boscoreale, Boscotrecase, Stabie, Oplontis.

https://sites.google.com/site/ad79eruption/ - opis poszczególnych budowli w Pompejach, Herkulanum; Stabiach, Boscoreale, Oplontis i na innych stanowiskach, krótkie opracowania dot. różnych aspektów życia w miastach kampańskich.

uczestnik zajęć po ich zaliczeniu:

- ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii klasycznej w systemie nauk, społecznokulturowej przeszłości człowieka oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej K_W01

- zna podstawowe pojęcia i terminologię dotyczącą zagadnień związanych z archeologią rzymskiej Kampanii K_W02

- ma uporządkowaną wiedzę ogólną o społeczeństwie starożytnego Rzymu, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii klasycznej K_W04

- ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii klasycznej z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych K_W06

- rozumie związek między osiągnięciami badań nad osadnictwem rejonu Kampanii a możliwościami ich wykorzystania w archeologii K_W07

- ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie badań nad archeologią Kampanii K_W08

- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologii starożytnego Rzymu K_W09

-ma uporządkowaną wiedzę ogólną o metodach i technikach dokumentacji źródeł archeologicznych K_W10

- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji informacji zawartych w publikacjach naukowych dotyczących archeologii klasycznej K_W11

- zna i rozumie podstawowe metody analizy tekstów starożytnych K_W12

- ma podstawowe wiadomości o rozwoju człowieka oraz jego głównych strategiach adaptacji do różnych warunków środowiskowych w zakresie archeologii Kampanii K_W14

- ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez społeczeństwo starożytnej Italii K_W15

- ma podstawową wiedzę i orientację we współczesnym muzealnictwie oraz propagowaniu dziedzictwa kulturowego K_W17

- zna podstawowe zasady etyki zawodowej archeologa K_W19

absolwent potrafi:

- wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach archeologicznych i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych K_U01

- wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje zawarte w różnych źródłach K_U02

- rozpoznać różne rodzaje tekstów łacińskich K_U08

- wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi K_U13

- przytaczać aktualne tezy badawcze, formułować wnioski i dobierać strategie argumentacyjne na poziomie elementarnym oraz konstruować argumenty i kontrargumenty K_U15

absolwent jest gotów do:

- wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności konfrontowania ich z opiniami ekspertów K_K01

- uznania istotnego znaczenia pozostałości materialnych, języków starożytnych i źródeł pisanych jako elementu dziedzictwa kulturowego ludzkości K_K02

- docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka K_K03

- wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka K_K05

- podkreślania znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów najdawniejszych do współczesności K_K06

- uznania własnej odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego K_K07

- dbania o dorobek i tradycje zawodu archeologa K_K14

Oceniany będzie poziom wiedzy studenta na tematy zrealizowane podczas wykładów, umiejętność interpretacji zabytków. Sprawdzianem wiedzy będzie egzamin pisemny opisowy.