Warsztat pracy naukowej

obowiązkowe

w sali

Warsztat pracy naukowej przygotowuje do samodzielnej pracy badawczej dzięki rozwijaniu umiejętności lektury publikacji naukowych, ich twórczego wykorzystania, a także do pisania własnych tekstów akademickich. Zajęcia prowadzone są zawsze przez dwie osoby: literaturoznawcę (część I) i językoznawcę (część II).

Warsztat pracy naukowej przygotowuje do samodzielnej pracy badawczej dzięki rozwijaniu umiejętności lektury publikacji naukowych, ich twórczego wykorzystania, a także do pisania własnych tekstów akademickich. Zajęcia prowadzone są zawsze przez dwie osoby: literaturoznawcę (część I) i językoznawcę (część II).

Część I (Instytut Literatury Polskiej)

ZAŁOŻENIA:

Ta część kursu nastawiona jest na kształtowanie umiejętności krytycznej lektury i analizy tekstu naukowego. Na przykładach artykułów przygotowanych przez prowadzącego studenci poznają specyfikę dyskursu naukowego, próbują określić przyjętą perspektywę badawczą, rozpoznać charakter źródeł i opracowań, do których odwołuje się autor tekstu. Przedmiotem dyskusji zajęciowej i tematem prac domowych są również takie zagadnienia, jak struktura i elementy wypowiedzi naukowej, sposób prowadzenia wywodu, techniki argumentacji. Literaturoznawcza część kursu uczy rekapitulowania dłuższej wypowiedzi, a także konfrontowania tekstów naukowych.

TEMATY:

Zajęcia 1. Cele i funkcje wypowiedzi naukowej. Warianty dyskursu naukowego i ich charakterystyczne cechy

Temat zajęć – dyskurs naukowy wobec innych dyskursów. Metodologiczne uzasadnienie podjęcia tematu, ocena dotychczasowego stanu wiedzy w obrębie dyscypliny. Wybór tematu pracy rocznej, licencjackiej lub artykułu naukowego. Określenie tezy albo zagadnienia badawczego.

Zajęcia 2. Terminologia naukowa. Definiowanie i hasła słownikowe.

Temat zajęć – terminologia naukowa. Dyskusja o cechach dyskursu naukowego na podstawie haseł słownikowych; typy definicji w humanistyce; termin a pojęcie.

Zajęcia 3. Funkcje elementów wypowiedzi naukowej

Temat zajęć – układ i elementy artykułu naukowego. Sformułowanie tytułu, śródtytułów i słów kluczowych; sygnalizowanie porządku wywodu. Funkcje przypisów, bibliografii i cytatów. Kompozycja pracy (podział na rozdziały i podrozdziały) a porządek problemowy wypowiedzi naukowej. Funkcje wstępu i zakończenia.

Zajęcia 4. Streszczenie tekstu naukowego

Temat zajęć – streszczenie. Syntetyczne omówienie artykułu (sformułowanie głównej tezy albo zagadnienia badawczego; zwięzłe określenie konkluzji). Streszczenie jako dodatek do artykułu naukowego lub pracy dyplomowej. Warunki ciągłości wywodu.

Zajęcia 5. Porównanie tekstów naukowych

Temat zajęć – konfrontowanie tekstów naukowych dotyczących tego samego zagadnienia (określenie perspektyw badawczych, porównawcza rekonstrukcja toku wywodu, sformułowanie wniosków); polemiczne odniesienia w artykułach naukowych.

Część II (Instytut Języka Polskiego)

IMRaD

Od etapów procesu opracowania problemu badawczego do części tekstu akademickiego

ZAŁOŻENIA:

1. Zajęcia mają charakter wyłącznie warsztatowy. Nie zadajemy do czytania żadnych lektur teoretycznych dotyczących procesu tworzenia opracowania naukowego. Lektury zamieszczone w sylabusie pomyślane są jako uzupełniające, przede wszystkim dla studentów, którzy nie będą obecni na zajęciach i chcieliby uzupełnić wiedzę na temat omawiany na opuszczonych ćwiczeniach.

2. Nie zajmujemy się analizą opublikowanych tekstów naukowych. Na zajęciach pracujemy wyłącznie na krótkich pracach napisanych przez studentów podczas zajęć w sali oraz w domu.

3. Dla dobrej organizacji warsztatów, a także możliwości wykonywania przez studentów zadań o charakterze zespołowym – wskazane jest, by zajęcia odbywały się w sali z dostępem do internetu.

4. Efektem tej części warsztatu jest przygotowanie przez studenta małego opracowania spełniającego warunki pracy o charakterze naukowym.

TEMATY:

Zajęcia 1. Wyszukiwanie danych dotyczących stanu badań

w odniesieniu do indywidualnej pracy nad opracowaniem zadanego studentowi małego problemu badawczego – w dostępnych bazach bibliograficznych, repozytoriach i czasopismach w sieci, a także za pomocą tradycyjnego instrumentarium przydatnego w gromadzeniu bibliografii. Internetowy warsztat badawczy filologa ─ przewodnik netograficzny (w tym: kryteria oceny wiarygodności i wagi informacji sieciowych dla podejmowanego tematu).

Zajęcia 2. Zasady opisu bibliograficznego. Efektywne notowanie.

Informacja o zasadach sporządzania opisu bibliograficznego książek, artykułów w pracach zbiorowych i dokumentów publikowanych w internecie. Praktyczne wskazówki dotyczące notowania, ułatwiające studentom wyławianie z czytanych przez nich tekstów i/lub słuchanych wykładów najważniejszych informacji oraz zgodne z siatką wiedzy czytelnika ich porządkowanie.

Praca studenta na ćwiczeniach: Przygotowanie efektywnej notatki ze wskazanej przez prowadzącego lektury wykazanej przez studenta w stanie badań do opracowywanego przez niego tematu lub z 15 minutowego wykładu osoby prowadzącej ćwiczenia. → Cel: student mierzy się z zadaniem wyłowienia z czytanego przez niego tekstu naukowego najważniejszych informacji oraz ich porządkowania zgodnie z jego siatką wiedzy oraz zaprezentowania idei przeczytanego przez siebie tekstu w sposób przejrzysty i łatwy do zapamiętania.

Praca studenta w domu: skompletowanie w postaci opisu bibliograficznego i adresów sieciowych danych do stanu badań dla wskazanego studentowi przez prowadzącego zajęcia problemu badawczego; w poszukiwaniach student wykorzystuje bazy bibliograficzne tradycyjne i sieciowe. → Cel: student uczy się samodzielnie przygotowywać wstępną bibliografię przedmiotową do zadanego mu tematu badawczego.

Zajęcia 3. Tekst naukowy jako własność. Cytowanie i parafrazowanie. Źródła do kompletowania danych językowych cz. I.

Praca studenta na ćwiczeniach: Sparafrazowanie w krótkiej wypowiedzi pisemnej tekstu innego autora (1 strony wskazanej przez prowadzącego z listy lektur przygotowanej przez studenta po 1. zajęciach). Wybór ze wskazanego tekstu fragmentów wartych cytowania ze względu na zadanie badawcze studenta. → Cel: student wprawia się w technice pisania stosowanej w rozdziale pracy omawiającym stan badań; uczy się w praktyce zasad wyboru i funkcji cytatów.

Zajęcia 4. Źródła do kompletowania danych językowych cz. II. Prezentacja wyników pracy badawczej – zasady.

Słowniki tradycyjne, ankiety. Elektroniczne zasoby lingwistyczne – słowniki, korpusy, poradnie językowe online itp. oraz narzędzia do korzystania z nich. Obrazy Google jako źródło informacji lingwistycznej.

Praca studenta w domu: Przygotowanie pisemnego abstraktu własnej pracy oraz krótkiej prezentacji wyników pracy nad zadaniem badawczym i przedstawienie jej przed grupą jako wspartego prezentacją PP 10-min. komunikatu → Cel: student uczy się jasnego prezentowania wyników swojej pracy innym oraz zarządzania czasem w wykonywaniu tego zadania. Uczy się, jak przygotować abstrakt swojego tekstu.

Zajęcia 5. Prezentacja wyników pracy badawczej.

W porozumieniu ze studentami nastąpi korekta literatury przedmiotu niedostępnej ze względu na sytuację epidemiczną.

LITERATURA DO CZ. I:

Bibliografia uzupełniająca

T. Hołówka, Kultura logiczna w przykładach, Warszawa 2005;

M. Korolko, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1998;

J. Maćkiewicz, Jak pisać teksty naukowe, Gdańsk 1995;

H. Markiewicz, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1980.

P. Siuda, P. Wasylczyk, Publikacje naukowe. Praktyczny poradnik dla studentów, doktorantów i nie tylko, Warszawa 2018.

K. Szymanek, K.A. Wieczorek, A.S. Wójcik, Sztuka argumentacji Ćwiczenia w badaniu argumentów, Warszawa 2019.

Przykładowa bibliografia, która może zostać wykorzystana do ćwiczeń na zajęciach i jako materiał do prac domowych.

1/ hasła słownikowe

– J. Sławiński, Parodia, w: Słownik terminów literackich, w: Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 2008;

– R. Nycz, Parodia, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i in., Wrocław 1993.

– Poezja – Awangarda krakowska, oprac. H. Zaworska, w: Literatura polska 1918–1975, red. A. Brodzka i in., t. 1 1918-1932, Warszawa 1975, s. 381-429;

– Awangarda krakowska, oprac. S. Jaworski, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i in., Wrocław 1993, s. 77-83;

– Awangarda krakowska, oprac. A. Okopień-Sławińska, w: Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 2008, s. 39-40.

– B. Mądra, Biedermeier, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 2009;

– J. Kubiak, Biedermeier, w: Słownik polskiej krytyki literackiej 1764–1918. Pojęcia – terminy – zjawiska – przekroje, t. 1, Toruń 2016.

– ZJ. Adamczyk, Cenzura, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 2002;

– E. Skorupa, Cenzura, w: Słownik polskiej krytyki literackiej 1764–1918. Pojęcia – terminy – zjawiska – przekroje, t. 1, Toruń 2016.

– Z. Sinko, Gotycyzm, w: Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 2002;

– B. Paczkowska, Gotycyzm, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 2009;

– T. Kostkiewiczowa, Gotycyzm, w: Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 2008.

2/ porządek problemowy i tok argumentacji

– Z. Kopczyńska, L. Pszczołowska, Znaczenie i wartość form wierszowych w kontekście literackim epoki: poezja polskiego baroku, „Pamiętnik Literacki” 1969, z. 3;

– H. Markiewicz, Co się stało z Lalką?, w: tegoż, Przygody dziel literackich, Gdańsk 2004;

– S. Treugutt, Godzina myśli, w: Juliusz Słowacki w stopięćdziesiolecie urodzin, red. M. Bizan, Z. Lewinówna, Warszawa 1959;

– T. Budrewicz, Rok 1885 w poezji naszej, w: Wokół twórczości drugiego pokolenia pozytywistów polskich, red. A. Mazur, Opole 2004;

– R. Nycz, Kilka uwag o literackiej formacji modernistycznej, w: tegoż, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wrocław 1997 (lub Wrocław 2003, Toruń 2013);

– K. Wyka, Problem zamiennika gatunkowego w pisarstwie Różewicza, w: tegoż, Różewicz parokrotnie, Warszawa 1977, s. 83-99;

– A. Tarski, Semantyczna koncepcja prawdy i podstawy semantyki, w: tegoż, Pisma logiczno-filozoficzne. Prawda, t. I, Warszawa 1995, s. 228-282.

3/ streszczanie i słowa kluczowe

– S. Barańczak, Zemsta na słowie. O „Balu w Operze” Juliana Tuwima, „Zeszyty Literackie” 1983, nr 4; przedr. w: tegoż, Tablice z Macondo. Osiemnaście prób wytłumaczenia, po co i dla kogo się pisze, Londyn 1990;

– I. Opacki, „W środku niebogręga”. O „Balladach i romansach” Mickiewicza, w: tegoż, Poezja romantycznych przełomów, Wrocław 1972;

– M. Płachecki, Szyfry „Lalki”, w: Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa, red. E. Paczoska, B. Szleszyński, D. Osiński, Warszawa 2013;

– M. Popiel, „Stimmung” i narracja w powieściach Wacława Berenta. Między słowem a ciałem, „Ruch Literacki” 2015, z. 4;

– R. Nycz, Miłosz wśród prądów epoki: cztery poetyki, „Teksty Drugie” 2001, nr 3/4 (68/69), s. 7–17;

– M. Dłuska, Gdzie nie posieją mnie…, w: Liryka polska, Interpretacje; red. J. Prokop, J. Sławiński, Kraków 1971;

– J. Maciejewski, Miejsce pozytywizmu polskiego w dziewiętnastowiecznej formacji kulturowej, w: Pozytywizm. Języki epoki, red. G. Borkowska i J. Maciejewski, Warszawa 2001;

– M. Gloger, Pozytywizm między nowoczesnością a modernizmem, „Pamiętnik Literacki” 2007, z. 1;

– P. Czapliński, Języki niezależności. Jak jest artykułowana w literaturze niepodległość odzyskana przez Polskę w roku 1989?, w: Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze, red. R, Nycz, Kraków 2011, s. 39-63;

– M. Kuziak, Tajemnica intertekstualności Mickiewicza. Wokół IV części „Dziadów”, w: tegoż, Inny Mickiewicz, Gdańsk 2013.

4/ artykuły do porównania

– W. Bolecki, Przedwiośnie oraz inne pory roku, „Teksty Drugie” 2015, nr 2;

– P. Czapliński, Państwo bez wstrętu, „Teksty 2” 2016, nr 1.

– Z. Stefanowska, O „Romantyczności”, w: tejże, Próba zdrowego rozumu, Warszawa 2001;

– R. Przybylski, Romantyzm, czyli przepaść klasyka, w: tegoż, Klasycyzm czyli Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1973.

– E. Owczarz, „Drogi, które idą…”. O rzekach Kraszewskiego. (Wstępne rozpoznanie), „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” 2015, nr 5;

– M. Rudkowska, Fotel Kraszewskiego, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” 2015, nr 5.

– T. Bujnicki, Sarmacko-barokowy świat pana Zagłoby, w: „Lalka” i inne. Studia w stulecie polskiej powieści realistycznej, red. J. Bachórz i M. Głowiński, Warszawa 1992 (lub w: Sienkiewicz dzisiaj. Eseje o twórczości autora „Trylogii”, wybór K. Augustyniak, Warszawa 2016);

– R. Koziołek, Śmiech Zagłoby, w: tegoż, Ciała Sienkiewicza, Katowice 2009.

– J.M. Rymkiewicz, Zbigniew Herbert: Studium przedmiotu, w: Liryka polska. Interpretacje, red. J. Prokop, J. Sławiński, Kraków 1971, s. 487-497;

– M. Mrugalski, Studium przedmiotu w czasie neoawangardy, w: Gąszcz srebrnych liści. Interpretacje wierszy Zbigniewa Herberta, red. J.M. Ruszar, Kraków 2015, s. 261-272.

– M. Janion, I. Filipiak, Zmagania z Matką i Ojczyzną, w: B. Keff, Utwór o Matce i Ojczyźnie, Kraków 2008, s. 81-98;

– M. Kuziak, Interteksy postzależności. Utwór o Matce i Ojczyźnie Bożeny Umińskiej-Keff, w: (P)o zaborach, (p)o wojnie, (p)o PRL. Polski Dyskurs Postzależnościowy dawniej i dziś, red. H. Gosk, E. Kraskowska, Kraków 2013, s. 203-217.

LITERATURA DO CZ. II:

W razie nieobecności na ćwiczeniach student może skorzystać z lektury:

- J. Maćkiewicz, Jak dobrze pisać. Od myśli do tekstu, Warszawa 2010.

- U. Eco, Jak napisać pracę dyplomową? Poradnik dla humanistów, przeł.G. Jurkowaniec, Warszawa 2016 .

- A. Wolański, Streszczenie jako ponadgatunkowa forma przetwarzania komunikatu, [w:] Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów, red. E. Bańkowska, A. Mikołajczuk, Warszawa: Książka i Wiedza, 2003, s. 331-350.

- Monco.pl, http:// http://monco.frazeo.pl/.

- Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://nkjp.pl.

- Słowniki kolokacji HASK, http:// http://pelcra.pl/hask_pl/.

- www.leksykografia.uw.edu.pl.

- M. Bańko, Obrazy Google jako źródło informacji lingwistycznej, [w:] Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2013, s. 73-84.

- A. Kwaśnicka-Janowicz., Pałka P., Przewodnik po elektronicznych zasobach językoznawczych (słowniki, kartoteki, korpusy), Kraków: TMJP [w druku].

- Rzetelność w badaniach naukowych oraz poszanowanie własności intelektualnej, oprac. Zespół do Spraw Dobrych Praktyk Akademickich, Warszawa, 2012, http://www.uwm.edu.pl/wnz/sitefiles/file/badania/20120806_rzetelnosc_broszura_fin.pdf.

- S. Stanisławska-Kloc, Zasady wykorzystywania cudzych utworów: prawo autorskie i dobre obyczaje (etyka cytatu), Diametros, nr 19 (marzec 2009): 160-184, http://www.diametros.iphils.uj.edu.pl/index.php/diametros/article/download/338/312.

- R. Delida, Wiarygodność informacji w internecie: wiarygodne czy niewiarygodne?, Bibliotekarz Zachodniopomorski 2011, nr 1-2, s. 5-21, http://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/Content/22442/BZP_2011_1-2.pdf.

T. Piekot, G. Zarzeczny, Menadżer bibliografii – czyli co?, Przegląd Uniwersytecki 2014, t.20 nr 1, s. 22-24, http://www.ifp.uni.wroc.pl/data/files/pub-9033.pdf.

EFEKTY KSZTAŁCENIA (CZ. I)

Po zakończeniu ćwiczeń student:

– potrafi odróżnić dyskurs naukowy od innych dyskursów i określić jego cechy;

– potrafi krytycznie ocenić metody postępowania badawczego w tekście naukowym;

– zna strukturę wypowiedzi naukowej i rozpoznaje jej elementy;

– potrafi zrekonstruować tok wywodu wypowiedzi naukowej;

– potrafi określić strategie perswazyjne stosowane w wypowiedzi naukowej;

– potrafi streścić artykuł naukowy, sporządzić słowa kluczowe i konfrontować ze sobą różne wypowiedzi naukowe.

EFEKTY KSZTAŁCENIA (CZ. II)

Po zakończeniu ćwiczeń student:

– rozumie, na czym polega swoistość postępowania badawczego;

– umie przełożyć etapy postępowania badawczego na części konstrukcyjne swojej pracy pisemnej;

– potrafi znaleźć obiecujący temat dla swojego tekstu naukowego: pracy semestralnej, rocznej, licencjackiej;

– potrafi konstruować pisemne krótkie wypowiedzi naukowe zgodnie z najważniejszymi zasadami strukturalnymi;

– przy pisaniu tekstu akademickiego potrafi korzystać z najważniejszych narzędzi wyszukiwawczych, w tym internetowych i tradycyjnych baz bibliograficznych (biblioteki cyfrowe, repozytoria i in.);

– potrafi ocenić wartość naukową i wiarygodność informacji wyszukanych w internecie;

– zna najważniejsze źródła danych filologicznych i dostępne zbiory opracowań (np. słowniki, korpusy, dane pozyskiwane z ankiet) oraz potrafi z nich korzystać, używając przeznaczonych do tego narzędzi;

– potrafi etycznie korzystać z cudzych prac naukowych: umie poprawnie – cytować (rozumie funkcję cytatu) i parafrazować;

– umie słuchać rad innych i rozumie, że jest to umiejętność konieczna dla efektywnej pracy zespołowej.

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.

METODY I KRYTERIA OCENIANIA W CZĘŚCI I WARSZTATU:

Na zaliczenie części literaturoznawczej przedmiotu składają się trzy małe prace:

– odtworzenie w punktach porządku problemowego i toku argumentacji w tekście naukowym;

– sporządzenie streszczenia i słów kluczowych artykułu naukowego;

– porównanie artykułów naukowych.

METODY I KRYTERIA OCENIANIA W CZĘŚCI II WARSZTATU:

Dwie krótkie indywidualne lub zespołowe prace domowe, dwa zadania wykonane podczas zajęć odpowiadające kolejnym etapom rozwiązywania postawionego przed studentem problemu badawczego (od zgromadzenia bibliografii ilustrującej stan badań, przez zgromadzenie materiału, wybór metody i analizę zgromadzonych danych, po prezentację wyników i omówienie ich w kontekście dotychczasowego stanu badań) oraz prezentacja końcowa. Każda aktywność studenta w zakresie pisania – zarówno podczas zajęć, jak i w domu jest sprawdzana, uczestnik kursu otrzymuje wskazówki dotyczące sposobów poprawy lub ulepszenia przyjętych przez studenta rozwiązań. Prace pisemne mogą mieć charakter zespołowy – każdy z uczestników zespołu oceniany jest wtedy osobno za swój wkład w realizację zadania lub za moderowanie pracy zespołu.

Nieobecność na zajęciach nie zwalnia z obowiązku przygotowania pracy cząstkowej w tygodniu, w którym odbywają się zajęcia poświęcone danemu zagadnieniu.

Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie uśrednionej oceny minimum dostatecznej ze wszystkich prac cząstkowych i pracy końcowej.

Do uczestnictwa w zajęciach zdalnych wymagany jest komputer z działającymi kamerą i mikrofonem.