Odstępcy. Zwrot ku działaniu w polskich naukach społecznych

fakultatywne

Zajęcia przeznaczone dla wszystkich studentów i studentek, szczególnie zaś tych nastawionych na dyskusję nad zaproponowanymi zagadnieniami.

w sali

Celem konwersatorium jest dyskusja o zwrocie ku działaniu w polskich naukach społecznych, czyli o tym, co wolno badaczom społecznym.

Co wolno antropologom, socjologom, pedagogom? Czy aspiracje nauk społecznych do metodologicznej ścisłości są poznawczo jałowe, a zwrot ku doświadczeniu zawsze musi być naznaczony naukowym błędem? Czy kontakt między badaczem i badanym to interakcja między ludźmi czy rolami? I wreszcie, czy badacz może współdziałać z badanymi i ich aktywizować, czy może robiąc to przekracza granice obserwacji uczestniczącej? Czy powinność dziejowa kłóci się z naukową?

W polskiej nauce zawsze byli odstępcy, czyli ci którzy zwracali się ku doświadczeniu, zaangażowaniu w ramach swoich dziedzin nauki. Często je też przekraczali. To oni inspirowali się społeczną praktyką, ruchami społecznymi, rzeczywistością społeczno-polityczną kraju i próbowali nadać rozpoznaniom naukowym praktyczny wymiar - od prognostyki, poprzez poradnictwo, aż po interwencję.

Oni też byli najbardziej zainteresowani nowymi trendami w światowej nauce - to w ich tłumaczeniach, albo poprzez ich książki czytano nowatorskich badaczy, rozpoznawano naukowe trendy.

Podczas konwersatorium przedyskutujemy zwrot ku działaniu w polskiej humanistyce - socjologii, antropologii, etnologii czy pedagogice w drugiej połowie XX wieku i w wieku XXI. Przyjrzymy się postawom wybranych badaczy społecznych w czasach PRL i w okolicach przełomu demokratycznego, a także współczesnym wymiarom badań w działaniu.

Konwersatorium jest autorską propozycją prowadzącej wynikającą z jej prac nad doktoratem.

Proponowane tematy spotkań:

1. Wprowadzenie

2. Helena Radlińska – doświadczalnictwo społeczne, czyli co wolno pedagogom społecznym?

Lektura: Barbara Smolińska – Theiss, Wiesław Theiss, Badanie i działanie w pedagogice społecznej – między tradycją a współczesnymi zadaniami [w:] Edukacyjne badania w działaniu, Warszawa 2013, s. 13-50.

3. Kazimierz Jankowski – psychologia humanistyczna, czyli co wolno psychologom?

Lektura: Kazimierz Jankowski, Hipisi w poszukiwaniu ziemi obiecanej, Od psychiatrii biologicznej do humanistycznej, Mój Śambhala (wybór);

4. Twórcy, socjoterapeuci, szkoły społeczne – czyli co wolno pedagogom?

Lektura: A. Jawłowska, Z. Dworakowska, red., Wolność w systemie zniewolenia. Rozmowy o polskiej kontrkulturze (wybór), wybór z pisma Edukacja i Dialog.

5. Twórcy, socjoterapeuci, szkoły społeczne – czyli co wolno pedagogom? cz. II

Lektura: teksty po seminarium Krystyny Starczewskiej, strony www KĄTa, LO Bednarska, STO.

6. Jan Strzelecki i Alain Touraine – czyli o interwencji socjologicznej

Lektura: Alain Touraine Solidarność. Analiza ruchu społecznego 1980-1981, Gdańsk 2010 (wybór).

Sens uczestnictwa. Wokół idei Jana Strzeleckiego. Zbiór szkiców, PAN, IFIS, Warszawa 1991 (wybór);

7. Andrzej Siciński – homo eligens w roku 2000, czyli kryzys predykcji w socjologii

Lektura: Andrzej Siciński, red. Style życia w miastach polskich (u progu kryzysu), Młodzież o roku 2000 (wybór);

8. Mirosława Marody – socjolog polski u progu zmiany systemowej

Lektura: Mirosława Marody, red. Co nam zostało z tych lat...Społeczeństwo polskie u progu zmiany systemowej, Londyn 1991 (wybór); Hanna Świda- Ziemba (wybór), Stefan Nowak (wybór);

9. Elżbieta Tarkowska - chaos kulturowy, czyli zwrot ku antropologii

Lektura: Elżbieta Tarkowska, Chaos kulturowy albo o potrzebie antropologii raz jeszcze [w:] Kulturowy wymiar przemian społecznych, Warszawa 1993.

Elżbieta Tarkowska, Temporalny wymiar przemian zachodzących w Polsce [w:] Kulturowy wymiar przemian społecznych, Warszawa 1993.

10. Aldona Jawłowska – czyli o buncie z oddali

Lektura: Drogi kontrkultury, Więcej niż teatr (wybór);

11. Anna Wyka – socjologia alternatywna, czyli co wolno badaczowi społecznemu?

Lektura: Anna Wyka, Alternatywne style życia jako reakcja na style dominujące lat siedemdziesiątych [w:] Style życia w miastach polskich (u progu kryzysu), Warszawa 1988.

Anna Wyka, Badacz społeczny wobec doświadczenia, Warszawa 1993 (wybór);

12. Joanna Tokarska-Bakir – czyli o co wolno antropologom?

Lektura: Anna Wyka, Badacz społeczny wobec doświadczenia, Warszawa 1993 (teksty o Talabocie),

Joanna Tokarska-Bakir, Dalsze losy syna marnotrawnego. Projekt etnografii nieprzezroczystej.

13. Joanna Tokarska-Bakir – czyli o co wolno antropologom? cz. II

Lektura: film Polak w szafie Artura Żmijewskiego, dyskusja w „Debatach” Fundacji im. Stefana Batorego

14. Tomasz Rakowski i Kolektyw Terenowy – czyli etnograficzne badania w działaniu

Lektura: Etnografia/Animacja/Sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego, Kultura Współczesna po konferencji Diagnoza w Kulturze;

15. Podsumowanie

Wiedza:

- uczestnicy konwersatorium poznają koncepcje polskich badaczy społecznych związane ze zwrotem ku działaniu;

- uczestnicy poznają powody i warunki społeczne ku temu prowadzące;

- uczestnicy poznają metodologię badawczą polskich socjologów, psychologów, antropologów i pedagogów;

Umiejętności:

- uczestnicy zajęć nauczą się krytycznej analizy koncepcji badawczych polskich badaczy społecznych;

- uczestnicy zajęć nauczą się rozpoznawać wzajemne powiązania miedzy ruchami społecznymi a badaniami społecznymi;

Postawy:

- uczestnicy będą mogli określić swój badawczy stosunek wobec metodologii zaangażowanych nauk społecznych;

Główne kryterium oceny - aktywność i zaangażowanie w dyskusję.

Dopuszczalny limit nieobecności - dwie.

Możliwość odrabiania nieobecności na dyżurach.

-