Historie kina – historie filmu

obowiązkowe
proseminaria

Zajęcia przeznaczone są dla studentek i studentów pierwszego roku studiów drugiego stopnia. Skierowane są do osób, które zamierzają napisać pracę magisterską poświęconą historii i teorii filmu lub estetyce obrazu filmowego.

w sali

Zajęcia mają stanowić wprowadzenie i przygotowanie do seminarium magisterskiego oraz do napisania pracy magisterskiej. Pozwalają uporządkować podstawową wiedzę z zakresu historii i teorii filmu oraz wzbogacić ją o zagadnienia związane z miejscem kina pośród innych mediów i tekstów kultury. Program zajęć pomyślany jest tak, by przybliżyć zarówno metodologię współczesnych badań filmoznawczych, jak i metody opracowywania tekstu naukowego.

Zajęcia będą miały charakter metodologiczny - kolejne zagadnienia, a przede wszystkim omawiane podczas zajęć teksty mają zaznajomić studentki i studentów z najważniejszymi metodami pracy z filmem, które można wykorzystać podczas przygotowywania pracy magisterskiej. Celem zajęć nie będzie zatem ani chronologiczne omówienie najważniejszych zjawisk z historii kina (studenci mogą uzupełnić tę wiedzę podczas zajęć z programu specjalizacji "Kultura wizualna" oraz konwersatoriów), ani też pełen przegląd pojęć z zakresu teorii filmu. Program proseminarium jest przede wszystkim metodologicznie zróżnicowany i aktualny, co pozwoli uruchomić różne perspektywy badawcze, które proponuje współczesne filmoznawstwo. W programie znajdzie się miejsce zarówno dla zagadnień czysto teoretycznych (problematyzujących ontologiczny i estetyczny status obrazu filmowego), jak i historycznych (badanie kina w kontekście przemian społecznych, politycznych, kulturowych, ekonomicznych czy obyczajowych). Kino będziemy traktować zarówno jako obszar praktyk artystycznych (pytając o status filmu jako dzieła sztuki, o miejsce kina pośród innych obrazów i tekstów kultury, o wpływy i inspiracje estetyczne, o kino awangardowe i eksperymentalne), jak i instytucję kultury (zastanawiając się nad ideologicznymi i instytucjonalnymi ramami, w jakich realizuje się, dystrybuuje, ogląda i analizuje wybrane filmy oraz nad statusem kina jako przemysłu i rozrywki). Program zajęć będzie obejmował również praktyczne ćwiczenie metod badawczych (określanie pola badawczego, wybór tematu i zakresu pracy magisterskiej, gromadzenie bibliografii, krytyczna praca z tekstami naukowymi i źródłami) oraz będzie dostosowywany do zainteresowań i potrzeb studentek i studentów, by umożliwić im weryfikację wstępnych projektów prac magisterskich.

Dokładny program zajęć zostanie przedstawiony i omówiony podczas pierwszych zajęć.

Przykładowe zagadnienia:

- filmy niepowstałe – kino bez filmów – alternatywna historia kina;

- kino narodowe – „polskie szkoły filmowe” – styl narodowy w kinematografii;

- kino gatunków: perspektywy badawcze – melodramat: naród, płeć, ideologia;

- kino autorskie: perspektywy badawcze – śmierć autora i trwałość metody;

- His-story/ Her-story – płeć kina i płeć w kinie – ciało i spojrzenie;

- filmowy modernizm, postmodernizm, neomodernizm – nowy język filmu?;

- analiza filmu: cele, narzędzia i przyjemności;

- obraz filmowy – w stronę czystej wizualności kina;

- dźwięk i głos w filmie – co słyszymy oglądając?.

Pełna lista lektur – obowiązkowych do kolejnych zajęć oraz uzupełniających – zostanie przedstawiona na pierwszych zajęciach. Wszystkie teksty wskazane do lektury na zajęcia udostępniane będą studentkom i studentom w postaci skanów.

Podstawowa literatura (wybór):

Rafał Syska, Ślady niepowstałych filmów, „Kwartalnik Filmowy” 2015, nr 89–90, s. 27–40.

Tadeusz Lubelski, Historia niebyła kina PRL, Kraków 2012, rozdz. Pokusa historii alternatywnej (s. 11–16) i Agent W25 – niedoszły warszawski James Bond (s. 161–178).

Andrew Higson, Ograniczona wyobraźnia kina narodowego, przeł. Teresa Rutkowska, „Kwartalnik Filmowy” 2008, nr 62–63, s. 6–18.

Mariola Dopartowa, Artystyczne „szkoły polskie” wobec tożsamości narodowej w XIX i XX wieku, w: Kino polskie jako narodowe, red. Tadeusz Lubelski, Maciej Stroiński, Karków 2009, s. 11–33.

Alina Madej, Historia w sidłach melodramatu, w: tejże, Mitologie i konwencje. O polskim kinie fabularnym dwudziestolecia międzywojennego, Kraków 1994, s. 101–118.

Rick Altman, Czego gatunki mogą nas nauczyć o narodach?, w: tegoż, Gatunki filmowe, przeł. Maria Zawadzka, Warszawa 2012, s. 441–466.

Laura Mulvey, Uwagi o Sirku i melodramacie, przeł. Kaja Klimek, w: tejże, Do utraty wzroku. Wybór tekstów, Kraków–Warszawa 2010, s. 53–59.

Linda Williams, Film Bodies: Gender, Genre, and Excess, w: Film Genre Reader IV, red. Barry Keith Grant, Austin 2012, s. 159–177.

René Prédal, Co po śmierci autora?, przeł. Juliusz Lubelski, „Kwartalnik Filmowy” 2007, nr 59, s. 24–42.

Timothy Corrigan, Auteurs i Nowe Hollywood, przeł. Martyna Olszowska, „Kwartalnik Filmowy” 2007, nr 60, s. 25–43.

Monika Talarczyk-Gubała, Niemoralne historie Barbary Sass, w: tejże, Biały mazur. Kino kobiet w polskiej kinematografii, Poznań 2013, s. 171–201.

Teresa de Laurentis, Estetyka a teoria feministyczna: ponowne przemyślenie kobiecego kina, „Panoptikum” 2005, nr 4.

Steve Neale, Męskość jako spektakl, przeł. Małgorzata Radkiewicz, w: Gender w kinie europejskim i w mediach, red. Elżbieta Ostrowska, Kraków 2001.

Sebastian Jagielski, „Ta owładnięta strachem męskość”. Męski etos i homofobia w filmach z lat 90. i 2000., w: tegoż, Maskarady męskości. Pragnienie homospołeczne w polskim kinie fabularnym, Kraków 2013.

Justyna Żelasko, Gramatyka nowego języka filmowego, w: tejże, Przygoda w pociągu, Kraków 2015, s. 97–141.

Giuliana Bruno, Ramble City: Postmodernism and „Blade Runner”, „October” 1987, nr 41, s. 61– 74.

Rafał Syska, Poetyka neomodernizmu, w: tegoż, Filmowy neomodernizm, Kraków 2014, s. 237–277.

Jacques Aumont, Michel Marie, Cele analizy: zamiast konkluzji, w: tychże, Analiza filmu, przeł. Maria Zawadzka, Warszawa 2013, s. 373–394.

Małgorzta Jakubowska, Przyjemność i analiza tekstu – kilka uwag o metodzie, w: tejże, Żeglowanie po filmie, Kraków 2006, s. 11–37.

Vivian Sobchack, „Cutting to the Quick”: Techne, Physis, and Poiesis and the Attractions of Slow Motion, w: The Cinema of Attractions Reloaded, red. Wanda Strauven, Amsterdam 2006, s. 337–351.

Konrad Chmielecki, Estetyka mise-en-scène kontra estetyka mise-en-page albo o dwóch estetykach obrazu elektronicznego, „Kwartalnik Filmowy” 2006, nr 54–55, s. 16–30.

Michel Chion, Scena audio-wizualna i Widmowa audio-wizja, w: tegoż, Audio-wizja. Dźwięk i obraz w kinie, przeł. Konstanty Szydłowski, Warszawa–Kraków 2012, s. 56–78 i 100–111.

Anahid Kassabian, How Music Works in Film, w: tegoż, Hearing Films. Tracking Identifications in Contemporary Hollywood Film Music, New York–London, s. 37–60.

Wiedza - absolwent/ka zna i rozumie:

- swoistość nauk o kulturze, subdyscypliny tych nauk i ich rozległe związki z innymi naukami humanistycznymi i społecznymi także w perspektywie historycznej;

- w stopniu pogłębionym współczesne teorie kultury oraz jej mediów (kultura wizualna) i związanych z nimi praktyk kulturowych;

- w stopniu pogłębionym wybrane aspekty kultury polskiej związane z samodzielnie obraną drogą badawczą;

- metodologie nauk o kulturze i powiązane z nimi metody badawcze;

- główne tendencje rozwojowe nauk o kulturze w Polsce i na świecie.

Umiejętności - absolwent/ka potrafi:

- wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje z różnorodnych źródeł i wykorzystywać je w samodzielnych projektach badawczych oraz właściwie i twórczo prezentować ich wyniki;

- interpretować zgromadzony materiał uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny;

- określać znaczenie medialnego charakteru praktyk i przekazów kulturowych dla ich treści i funkcji;

- wykorzystywać metodologię badawczą oraz narzędzia (także cyfrowe) nauk humanistycznych oraz prezentować i syntetyzować uzyskane tymi metodami dane; dostosować istniejący lub stworzyć nowe narzędzia badawcze dla celów własnych badań;

- wykorzystywać posiadaną wiedzę by formułować i testować hipotezy z zakresu nauk o kulturze;

- zabierać głos w dyskusji wobec różnorodnych odbiorców, mówiąc zrozumiale i poprawnie; samodzielnie poprowadzić debatę naukową lub dyskusję publiczną;

- samodzielnie prowadzić pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego;

- ciągle dokształcać się i rozwijać intelektualnie oraz zawodowo; ukierunkowywać innych w tym zakresie.

Kompetencje społeczne - absolwent/ka jest gotów/gotowa do:

- krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści;

- przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury w tym używania zdobytej wiedzy do rozwiązywania zaobserwowanych problemów oraz zasięgania opinii ekspertów;

- dostrzegania wagi refleksji kulturoznawczej dla życia społecznego i dostrzegania konieczność jej rozwoju;

- zaangażowania się w prace zespołowe ze świadomością wagi wspólnego działania i etyczną odpowiedzialnością; działania na rzecz przestrzegania zasad etyki zawodowej;

- wykazywania troski o dziedzictwo kulturowe i świadomości jego znaczenia dla życia społecznego; aktywnego działania na rzecz jego zachowania.

Podstawowym warunkiem zaliczenia jest uczestniczenie w zajęciach (studentka/student ma prawo do dwóch nieobecności w semestrze - ponad pięć nieobecności uniemożliwia uzyskanie zaliczenia), aktywność (włączanie się do dyskusji i formułowanie pytań) oraz przygotowanie wprowadzenia problemowego do jednych wybranych zajęć w semestrze [OA]. Ocena na zaliczenie zostanie wystawiona na podstawie przygotowanej na koniec semestru wstępnej propozycji tematu pracy magisterskiej (główne zagadnienia/ zakres problemowy, wybrane perspektywy badawcze) wraz z kilkoma pozycjami bibliograficznymi [K].