History of Nordic Cultures

Zajęcia mają na celu syntetyczne przybliżenie najważniejszych zagadnień z historii krajów i kultur nordyckich, zarówno z uwzględnieniem tropów wspólnej tożsamości północnoeuropejskiej, jak i lokalnych oraz etnicznych zróżnicowań. Kryterium porządkowania materiału - historycznego, socjologicznego, folklorystycznego itd. - będzie z jednej strony proces cywilizacji, tj. analiza kulturowych uwarunkowań tzw. skandynawskiej trzeciej drogi (modelu demokracji, państwa opiekuńczego, społeczeństwa dobrobytu), a z drugiej - kształtowanie się politycznej, społecznej i etnicznej mapy współczesnej Skandynawii, tj. rozpatrywane w szerokim kontekście kulturowym i społecznym dążenia do niezależności poszczególnych krajów. Wiedza ta zostanie zestawiona i skonfrontowana ze współczesnymi dyskursami społeczno-kulturowymi skandynawskich państw opiekuńczych.

Treści programowe:

1. Północne krajobrazy kulturowe. Wokół pojęcia Północy. Kultura typu skandynawskiego i zagadnienie nordyckiej wspólnoty kulturowej.

2. Północ w badaniach międzykulturowych i wybranych relacjach Polaków. Autostereotypy skandynawskie a historia. Różnice kulturowe w

biznesie.

3. Starożytności nordyckie. Wikingowie, mitologia, sagi.

4. "Ulthima Thule". Archaiczność, nowoczesność i późna nowoczesność kultury islandzkiej.

5. Terytoria osobne Norden. Od Grenlandii po Wyspy Alandzkie.

6. Unia Kalmarska i konsekwencje jej rozpadu w perspektywie "długiego trwania". Skandynawizm (nordyzm). Rada Nordycka i integracja

skandynawska w XX i XXI wieku. Świat nordycki a świat bałtycki.

7. Szwedzka "trzecia droga". Geneza i podstawy "Domu Ludu". Krytyka, nowoczesność i ludowość. Obyczaje i życie prywatne a państwo

opiekuńcze. Kwestia równości płci.

8. Cezura 1864. Samoorganizacja duńskiego społeczeństwa: ruchy społeczne i spółdzielnie. Podziw Norberta Elliasa i Jerzego

Jedlickiego. Grundtvig i uniwersytety ludowe.

9. Podstawowe zagadnienia historii kultury fińskiej i społeczeństwa Finlandii. Siła tradycji w społeczeństwie informacyjnym

10. Dzieje niezależności i odrodzenia kulturalnego Norwegii. "Syndrom Gynta" i "najlepszy kraj na świecie".

Wybór filmów będących przedmiotem refleksji w semestrze letnim (przykłady):

1. Granica (Szwecja)

2. Barany. Islandzka opowieść (Islandia)

3. Młodość Astrid (Szwecja)

4. Guldkysten (Dania)

5. Kochanek królowej (Dania)

6. Utøya, 22 lipca (Norwegia)

7. Olli Mäki. Najszczęśliwszy dzień jego życia (Finlandia)

WYBÓR LITERATURY WPROWADZAJĄCEJ W PROBLEMATYKĘ KULTUR I SPOŁECZEŃSTW NORDYCKICH

- Matti Klinge, Północ, natura, ubóstwo – tło nordyckiej tożsamości, w: tegoż, Fińska tradycja. Eseje o strukturach i tożsamościach

Północy, przeł. Jarosław Suchoples, Wrocław 2006.

- Janusz Tazbir, Sarmacki stereotyp Szweda, „Mówią wieki” 1995, nr 3

- Katarzyna Bachnik, Skandynawskie uwarunkowania kulturowe w procesach zarządzania, Warszawa 2010.

- Peter Heather, Wikińska diaspora, w: tegoż, Imperia i barbarzyńcy, Poznań 2012.

- Runy, red. Witold Maciejewski, Warszawa 2011, s. 169-190.

- Sagi islandzkie. Zarys dziejów literatury staronordyckiej, red. Jakub Morawiec, Łukasz Naubauer, Warszawa 2015, s. 15-39, 62-99.

- Eric Weiner, Islandia. Szczęście jest porażką, w: tegoż, Geografia szczęścia, Warszawa 2009.

- Stéfan Ólafsson, Contemporary Icelanders – Scandinavian or American?, „Scandinavian Review” 2003, nr 91.

- Ilona Wiśniewska, Białe. Zimna wyspa Spitsbergen, Wołowiec 2014 (fragmenty).

- Zenon Ciesielski, Dzieje kultury skandynawskiej, Gdańsk 2016, tom I, minimum = s. 300-328, 337-342, 383-402.

- Bo Stråth, Scandinavian Identity. A Mythical Reality, w: European Identities. Cultural Diversity and Integration in Europe, ed. Nils Arne

Sørensen, Odense 1995.

- Kristian Gerner, Region bałtycki. Spojrzenie geokulturowe, "Herito" 2015, nr 20.

- Kristina Orfali, Model jawności: społeczeństwo szwedzkie, przeł. Edyta Trojańska, w: Historia życia prywatnego. Tom 5, seria pod

redakcją Phillippe Ariès, Georges Duby, Wrocław 2006.

- Jonas Frykman, Orvar Löfgren, Narodziny człowieka kulturalnego. Kształtowanie się klasy średniej w Szwecji XIX i XX wieku, przeł. G.

Sokół, Warszawa 2007 (cz. I rozdz. 3, cz. 2 rozdz. 4).

- Mikołaj Grundtvig, Duńska szkoła wyższa, przeł. Franciszek Jaszuński, w: Agnieszka Bron-Wojciechowska, Grundtvig, Warszawa 1986.

- Social Capital. The Case of Cooperative Movements in Denmark and Poland, „Agriculture and Human Values” 2003, vol. 20, nr 3.

- Michael Booth, Skandynawski raj. O ludziach prawie idealnych, przeł. Barbara Gutowska-Nowak, Wyd. UJ, Kraków 2015, rozdział:

Finlandia.

- Nina Witoszek, Najlepszy kraj na świecie, w: Norwegia. Przewodnik nieturystyczny Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.

- Włodzimierz Karol Pessel, Czerwono-biali i Biało-Czerwoni. Dania, Polska, Północ - problemy sąsiedztwa kulturowego, Warszawa 2019.

Student zna i rozumie:

w stopniu zaawansowanym wybrane aspekty historii kultury polskiej i ościennych kultur obcych

w zaawansowanym stopniu wybrane metodologie nauk o kulturze, strategie poznawcze i stosowane metody badawcze

podstawową terminologię nauk o kulturze

metody analizy oraz interpretacji praktyk i tekstów kulturyStudent potrafi:

wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje z

różnorodnych źródeł i wykorzystywać je w samodzielnych projektach badawczych

interpretować zgromadzony materiał uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny

określać znaczenie medialnego charakteru praktyk i przekazów kulturowych dla ich treści i funkcji

wykorzystywać metodologię badawczą oraz narzędzia (także cyfrowe) nauk humanistycznych oraz prezentować i syntetyzować

uzyskane tymi metodami dane

pisać rozprawy, samodzielnie dobierając literaturę oraz zaprezentować ustnie wyniki swych dociekań badawczych, a także

wygłosić referat będący rezultatem samodzielnej analizy literatury przedmiotu; w swych wypowiedziach pisemnych i ustnych

stosuje w sposób poprawny terminologię z zakresu nauk o kulturze

zabierać głos w dyskusji stosując poprawne strategie argumentacyjne i operacje logiczne

samodzielnie prowadzić pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego

inicjować i prowadzić badawcze prace zespołowe; współdziałać w zespole z innymi osobami; organizować

pracę indywidualną i zespołową

stale dokształcać się i rozwijać intelektualnie oraz zawodowo

Student jest gotów do:

krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści

przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury w tym używania zdobytej wiedzy do

rozwiązywania zaobserwowanych problemów oraz zasięgania opinii ekspertów

dostrzegania wagi refleksji kulturoznawczej dla życia społecznego i dostrzegania konieczność jej rozwoju

zaangażowania w dialog społeczny i międzykulturowy ze zrozumieniem i empatią

wykazywania troski o dziedzictwo kulturowe i świadomości jego znaczenia dla życia społecznego

Kurs po I semestrze (zimowym) kończy się testem. Punktem wyjścia do tego testu będzie znajomość materiału przedstawianego na zajęciach, jak również zapoznanie się z lekturą obowiązkową (udostępnianą przez prowadzącego w postaci plików PDF).

Ocenie podlega również obecność i aktywność na zajęciach.

DOPUSZCZALNE SĄ 2 NIEOBECNOŚCI W SEMESTRZE.

(Natomiast warunkiem zaliczenia zajęć w II semestrze, czyli letnim, jest przedstawienie recenzji problemowej (!) wybranego filmu skandynawskiego lub, po konsultacji z prowadzącym., innego wybranego tekstu kultury skandynawskiej).