Mask in European Culture

Celem zajęć jest rozpoznanie i interpretacja funkcji oraz form obecności maski, rozumianej jako przedmiot materialny, we współczesnej kulturze europejskiej i polskiej. Jednym z celów konwersatorium jest poddanie weryfikacji potocznego przeświadczenie, że maska – wskutek sekularyzacji i desakralizacji w warunkach standaryzacji i globalizacji kultury – straciła swoje znaczenie „pierwotnego narzędzia człowieka” (Kerényi) i stała się jedynie egzotyczną ozdobą, zabawką, eksponatem muzealnym. Chodzi zatem o zakwestionowanie przekonania o współczesnej degradacji bądź marginalizacji maski, równocześnie zaś o przyjrzenie się przykładowym artefaktom, ich funkcjom i znaczeniom.

Celem zajęć jest rozpoznanie i interpretacja funkcji oraz form obecności maski, rozumianej jako przedmiot materialny, we współczesnej kulturze europejskiej i polskiej. W pierwszej części zajęć zaprezentowane zostaną najnowsze teorie maski, druga część składać się będzie ze studiów przypadków (case studies) - omówienia i opisania konkretnych sposobów wykorzystania masek we współczesnych praktykach kulturowych (w karnawale i innych neoobrzędach, performansie artystycznym, teatrze, sztuce, demonstracjach politycznych). Założeniem wyjściowym jest przeciwstawienie się utartym poglądom o marginalizacji maski we współczesnej kulturze europejskiej. Prezentacja wyników najnowszych badań w tym zakresie będzie oparta nie tylko na literaturze przedmiotu, ale przede wszystkim na własnych badaniach terenowych prowadzącego i doświadczeń zdobytych w trakcie realizacji projektu naukowego finansowanego przez NCN i zwieńczonego dwiema publikacjami (zob. Literatura). W dyskusjach o współczesnej masce akcent położony będzie na dorobku performatyki (przedstawiając rozumienie maski jako przedmiotu performatywnego, stymulującego zachowanie jej nosiciela), kulturoznawstwa i antropologii widowisk, podczas gdy tradycyjne dotychczasowe ujęcia miały zazwyczaj charakter etnograficzny i etnologiczny.

Wybrana literatura:

- Beirendonck, Walter van (red.) "Powermask – The Power of Masks", Lannoo, Tielt 2017;

- Belting, Hans, "Faces. Historia twarzy", Gdańsk 2014;

- Dudzik, Wojciech (red.), "Paradoksy maski. Antologia", Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2018 [na zajęciach będą dyskutowane wybrane teksty z antologii];

- Dudzik, Wojciech, "Maska w kulturze współczesnej Europy. Teorie i praktyki", Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2020 (lektura towarzysząca);

- Jarmułowicz, Małgorzata / Kręglewska, Katarzyna (red.), Ogród sztuk. Maska, Gdańsk 2017;

- Scheuermann, Barbara J. (red.), "Maske. Kunst der Verwandlung / The Art of Transformation", Wienand Verlag, Bonn 2019;

- Schuppli, Madeleine (red.), "Maske: In der Kunst der Gegenwart / Mask: In Present-Day Art, Scheidegger & Spiess, Zürich – Aargauer Kunsthaus, Aarau 2019.

Teksty będą dostarczone przez prowadzącego i umieszczone na platformie Google classroom.

Wiedza - absolwent zna i rozumie:

w zaawansowanym stopniu wybrane metodologie nauk o kulturze, strategie poznawcze i stosowane metody badawcze;

podstawowe media i środki transmisji kultury (słowo, obraz, widowisko) oraz ich wpływ na kształt procesu kulturowego;

w stopniu zaawansowanym wybrane aspekty kultury literackiej i twórczości słownej, widowisk kulturowych i kultury teatralnej, kultury wizualnej i filmowej oraz relacjach między nimi;

podstawową terminologię nauk o kulturze;

wybrane nurty i narzędzia historii literatury, teatru, widowisk oraz sztuk wizualnych i filmu;

mechanizmy działania współczesnych instytucji kultury i organizacji pozarządowych działających w kulturze.

Umiejętności - absolwent potrafi:

wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje z różnorodnych źródeł i wykorzystywać je w samodzielnych projektach badawczych;

wykorzystywać metodologię badawczą oraz narzędzia (także cyfrowe) nauk humanistycznych oraz prezentować i syntetyzować uzyskane tymi metodami dane;

pisać rozprawy, samodzielnie dobierając literaturę oraz zaprezentować ustnie wyniki swych dociekań badawczych, a także wygłosić referat będący rezultatem samodzielnej analizy literatury przedmiotu; w swych wypowiedziach pisemnych i ustnych stosuje w sposób poprawny terminologię z zakresu nauk o kulturze;

samodzielnie prowadzić pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego;

inicjować i prowadzić badawcze prace zespołowe; współdziałać w zespole z innymi osobami; organizować pracę indywidualną i zespołową.

Kompetencje społeczne - absolwent jest gotów do:

krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści;

angażowania się w prace zespołowe ze świadomością wagi wspólnego działania i etyczną odpowiedzialnością ;

dążenia do upowszechniania i otwartości zasobów wiedzy.

Wymagana obecność na zajęciach. Dopuszcza się dwie nieobecności w semestrze.

Zaliczenie na podstawie krótkiej pracy pisemnej (ok. 3 s.) i kwerend internetowych (w tym muzealnych).

Nie są przewidziane.